Praca - jest czynnością społecznie użyteczną wykonywaną za pieniądze lub na użytek własny jest przekształceniem rzeczywistości przez człowieka w celu uzyskania użyteczności (gratyfikacji) wynagrodzenia za prace. Wpływa ona w bardzo dużej mierze na to jak dany człowiek funkcjonuje w pozostałych wymiarach swojego życia osobistego . To jak bardzo jest on zadowolony z wykonywanej przez siebie pracy odbija się na tym jak działa on w danych dziedzinach życia , w tych niekoniecznie bezpośrednio powiązanych z wykonywana praca . Praca stanowi niezbędny warunek egzystencji , wyznacznik miejsca człowieka w społeczeństwie , czynnik kształtujący osobowość , wpływa na fizyczny rozwój człowieka, wyzwala w nim inicjatywę i twórczą aktywność myślową , dostarcza przeżyć estetycznych, przynosi radość i zadowolenie jakie stanowi też niekiedy źródło trudności , zmartwień i niepowodzeń oraz wprowadza człowieka w stan niezadowolenia , niechęcenia a nawet frustracji.
1 zatrudnienie to forma pracy
2 Dualizm pracy -praca może nas rozwijać , wzmacniać , może być źródłem szacunku , ale również poniżenia, upodlenia , śmierci
3.Praca może być dobra i zła
4.Praca i stosunek do niej zmienił się
5. Jest ona względnie stałą częścią kultury
6.Etos pracy wynika z tradycji
Etos i tradycja w Europie :Grecja - praca niewolnicza , Rzym , Luter i Kalwin - relacja „praca-człowiek
Socjalizm - praca należy się każdemu , Było ukryte bezrobocie ogromne .Ludzie nie mieli co robić w pracy .Wywyższano pracę fizyczną .Utrzymywano sztuczne zatrudnienie .Obniżano pracę nauczycieli bankowców .
Praca w społecznej nauce kościoła :
Rerum nova rum-1891 - Leon XIII- kwestia pracy kobiet i dzieci
Quadragesimo Anno 15v1931r Pius IX
Laborem Exerces 1981 Jan Paweł II
Coniisinus
Ochrona pracy :Stworzenie sprawnie funkcjonującego systemu zapewnia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie pracy jest podstawowym warunkiem realizacji zobowiązań państwa z zakresie zapobiegania wypadkom i zagrożeniom dla zdrowia związanym z pracą lub występującym w trakcie pracy.
O bezpieczeństwo w pracy odpowiedzialny jest zakład pracy , pracodawca oraz pracownik !!
WG. Wacława Szuberta (prawnik ,ekonomista ) Ochrona pracy -jest to system środków prawnych , ekonomicznych ,organizacyjnych i technologicznych , służących zapewnieniu pracownikom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie pracy przy czym przez system należy rozumieć zbiór uporządkowanych jednostek tworzących całość organizacyjną , służących jednemu celowi
Przedmiotem ochrony pracy jest wiec procownik :
-pracownik- osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę , powołanie , wyboru mianowanie lub spół dzielnej umowy o prace (art2.)
-pracodawca - jednostka organizacyjna , chodźmy nie posiadała osobowości prawnej a także osoba fizyczna jeżeli zatrudnia pracowników (art.3)
-kodeks pracy - reguluje odpowiedzialność za naruszanie przepisów w ochrnie pracy przez pracodawcę i pracownika
Wzajemne relacje obszarów objętych ochroną pracy oraz bezpieczeństwem i higieną pracy.
Ochrona pracy : pracy kobiet, pracy młodszych , norm czasu pracy, praw do urlopu , innych praw pracy , praw pracownika do wynagrodzenia
Podstawowy nadzór nad warunkami pracy sprawują Państwowa Inspekcja Pracy , Państwowa Inspekcja Sanitarna , Urząd Dozoru Technicznego, urzędy górnicze , inne państwowe organy nadzoru . System ochrony pracy w Polsce , uwzględnia również społeczny nadzór nad warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 III 1981Powołana do kontroli i nadzoru przestrzegania prawa pracy a w szczególności przepisów i zasad BHP, przepisów dotyczących stosunku pracy , wynagrodzenia za prace i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy , czasu pracy , urlopów ,ochrony praw kobiet, młodocianych i osób niepełnosprawnych oraz inicjowania przedsięwzięć w prawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym
Podlega Sejmowi RP a nadzór nad nia sprawuje Rada Ochrony Pacy powołana przez Marszałka Sejmu . PIP tworzą Główny Inspektor Pracy : 16 okręgowych inspektorów pracy oraz inspektorzy pracy działający w ramach terytorialnej działalności okręgowych inspektoróe peacy.
Główny inspektor sanitarny : jako centralny urząd Administracji Rzędową funkcjonuje od 1 stycznia 2000r. Utworzony został w wyniku reformy administracji publicznej”
Departament Ekonomiczno-Administracyjny
D. Organizacyjno-prawny
D. Higieny Środowiska
D. Higieny czynności , Żywienia i Przedmiotów Użytku
D. Przeciwepidemiczny i Oświaty Zdrowotnej
Urząd Dozoru Technicznego
Dozór techniczny to działalność zmierzająca do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, mienia lub środowiska .
Urząd Dozoru Technicznego (UDT)jest państwową placówką realizującą zadania związane z wykonywaniem dozoru technicznego w zakresie ustalonym w ustawie o dozorze technicznym i aktach wykonawczych do tej ustawy. Urząd, jako aktywny uczestnik prac integracyjnych Polski z Unią Europejską, dostosowuje swoją działalność do zasad stosowanych w Unii na polu zapewnienia bezpieczeństwa urządzeń technicznych.
Społeczna Inspekcja Pracy
Społeczna Inspekcja Pracy powołana została przez II Kongres Związków Zawodowych w czerwcu 1949 roku, jako służba społeczna, powoływana i pełniona przez samych pracowników, w celu wzmożenia kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy oraz w celu podniesienia stanu bhp, jak również wzmocnienia bezpośrednio w zakładach pracy walki z chorobami zawodowymi. Podstawę prawną działalności Społecznej Inspekcji Pracy stanowi Ustawa o Społecznej Inspekcji Pracy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. z dnia 30 czerwca 1983 r.).
Główny Urząd Statystyczny jest centralnym organem administracji państwowej, właściwym w sprawach statystyki. Prezes GUS wykonuje swoje zadania przy pomocy służb statystyki publicznej. Stałymi organami opiniodawczo - doradczymi Prezesa są: Kolegium GUS, Komisja Programowo-Metodologiczna, Komitet Redakcyjny, Konwent Dyrektorów, Naukowa Rada Statystyczna
Ogólnopolskie Organizacje Związków Zawodowych :ONZ i SOLIDARNOSC
Jednym z podstawowych praw pracownika jest prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
Pracownik też musi przestrzegać zasad bezpieczeństwa pracy
Rezultatem naruszania przez zakład pracy przepisów i zasad bhp może być wypadek lub choroba.
Stres w pracy. stres- stan organizmu wywołany przez bodźce nieobojętne . 3 FAZY : 1 reakcja alarmowa , szoku ,przeciwdziałanie 2 stadium odporności 3 stadium wyczerpania
Przyczyny (czynniki stresu): przeciążenie pracą (za trudno, za dużo) , rozwój techniki (kompetencja) ,praca zmianowa ,pośpiech , terminy, wydłużony czas pracy, złe warunki pracy (hałas , chłód, duchota) , niskie wynagrodzenie , niemożność zaspakajania podstawowych potrzeb, praca tylko dla pieniędzy, złe kontakty międzyludzkie , kłopoty z dojazdem , stosunki z współpracownikami, szerzenie intryg, molestowanie seksualne , prowokacja, awanse, degradacja , zazdrość , ciężar odpowiedzialności, motywacja pracowników , stosunki panujące w miejscu pracy , życie rodzinne, obniża produktywność ,wydajność ,obniża odporność (choroby zawodowe) , powoduje zmiany fizjologiczne
Ważne by mieć satysfakcję z pracy ,kultura miejsca wpływa na określone zzachowanie i nastrój . Jakość , ilość ,efekty pracy zależą od warunków i stosunków panujących w pracy
Co powoduje stres ?: obniza produktywność (wydajność w pracy i efektywnosc), obniża odporność (zawały serca,dolegliwości układów , nowotwory) , obniza naszą absencje , produkuje zmiany filozoficzne, tzw. Choroba zawodowa np. pylica od kredy , strun głosowych , choroby przypisane do danego zawodu
Redukcja stresu : satysfakcja z wykonywanej pracy , indywidualność , wsparcie otoczenia , wysokei kwalifikacje , zdrowie , ćwiczenia fizyczne , liczba godzin pracy dostosowana do wieku , długi sen , higieniczny tryb życia
Kobiety na rynku pracy w Polsce większość kobiet w populacji najbardziej narażona na czynniki stresogenne, patologie. Sytuacja kobiet na rynku pracy pogorszyła się po 1989r , rozpoczęła się baniem tranformacja polityczna ekonomiczna , choć są lepiej wykształcone od mężczyzn . liczba kobiet bezrobotnych wrosła znacząco po 1990r . częściej zatrudnione w sektorze publicznym - 37,22%kobiet i 23,27% mężczyzn
180 tys., w wlkp. - 111 kobiety
Pracownicy biurowi - 256 kobiet /100mężczyn
Pr. Usług osobistych i dostawczych 183 k /100 M
Specjaliści oraz technicy i średni personel - 150 K / 100 M
Współczynnik aktywności zawodowej kobiet w Polsce jest niższy w.o.z. mężczyzn (2005r - 47,7% K i 62,8 M) stosunek liczby pracujących kobiet do pracujących mężczyzn jest wzglenie stały
Różnice cech kobiet i mężczyzn :
K: odpowiedzialność , rzetelność , uprzejmość , kreatywność , wydajność, punktualność , konfliktosc
M: odporność psychiczna , uzdolnienie techniczne
Stereotyp kobiety :
Zarabiają mniej niż mężczyźni -sektory i branże zatrudnienia
Mają inne predyspozycje -prace kobiece
Nie pragną robić kariery i awansować
Nie potrafią być szefem
Zjawisko eliminacji na rynku pracy -słaby odpada ,pracy nie znajdzie
Dawniej wyścig szczurów
Stanowiska niedostępne dla kobiet : często to wynika ze stereotypów
Bariery zawodowe bezbronnych kobiet :
dyskryminacja
Przyczyny bezrobocia :
Specyfika pracy zawodowej w której kobiety dominują - zwolnione zazwyczaj w pierwszej kolejności
Obarczanie kobiet wychowaniem dzieci i zajmowanie się innymi zależnymi członkami rodziny -wielomiesięczny urlop, utrata kwalifikacji zawodowych , brak ciągłości w wykonywanej pracy zajmuje sie konkurencja
Brak odpowiedniej infrastruktury - w tym placówek opiekuńczych i wychowawczych umożliwiających kobietom godzenie roli pracownicy i matki (żłobki , przedszkola)
Niższy poziom świadczeń socjalnych pozwlającyh łączyć pracę i wychowanie dzieci oraz wzrost wymagań pracodawców ceniących dużą dyspozycyjność pracowników
Duży udział kobiet długookresowe bezrobotnych w grupie wracających na rynek pracy po przerwie
Brak dobrych rozwiązań prawnych zmieniających koszty zatrudnienia i zwolnienia pracownika . Obawa pracodawców związana z ich poniesieniem -czynnikiem dyskryminacji kobiet na rynku pracy
Społeczno-kulturowe uwarunkowania roli społecznej kobiet
Niska elastyczność rynku pracy w Polsce
Wpływ wieku kobiet na postrzeganie ich przez pracodawców jako pełnowartościowego pracownika . Młode kobiety do 35 lat -ciąża , urlop macierzyński , dziecko , zwolnienie lekarskie , brak doświadczenia
Kobiety w wieku średnik (35-50 lat) oraz starcze (50 +)mniej atrakcyjne dla pracodawców,, wykształcone nieadekwatnie do realiów ,brak znajomości j. obcych , obsługi komputera, choroby ,powody pozostawienia bez pracy w odczuciach kobiet przedstawiono na wykresie nr3
Determinacja kobiet na rynku pracy
Praktyki stosowne przy zatrudnieniu : mocno ugruntowane przekonanie ,wg. Którego mężczyznom należy się pierwszeństwo na liczącym rynku pracy .Od kobiet wymaga się lepszego wykształcenia , wyższych kwalifikacji , doświadczenia i wiedzy ".Trzeba umieć sprzedać swoją wiedzę „
Centralny Instytut Ochrony Pracy Pojęcia :
Bezpieczeństwo pracy - zespół warunków które muszą być zachowane , aby pracownicy bezpiecznie i bez szkody dla zdrowia mogli pracować .
Bezpieczeństwo pracy -symbolizuje te wszystkie działania i angazowane w nie środki , które służą zapobieganiu uraom -wypadkom przy pracy
Higiena pracy jest to nauka, która zajmuje się :
1. Badaniem wpływu warunków pracy na zdrowie, na zaburzenia czynności fizjologicznych i na zachowanie sprawności ustroju człowieka w czasie pracy.
2. Ustaleniem czynników szkodliwych dla zdrowia.
3. 3.Zapobieganiem powstawaniu schorzeń i chorób zawodowych wśród ludzi wykonujących określony zawód.
Higiena pracy obejmuje działania i środki służące zapobieganiu chorobom zawodowym.
Ochrona pracy -cele:
Ochrona pracowników przed wypadkami przy pracy
Ochrona pracowników przed chorobami zawodowymi
Ograniczenie zatrudnienia pracowników przy pracach szczególnie ciezkicj lub uciążliwych
Ochrona dóbr materialnych sfer pracy przed zniszczeniem,
ochrona uprawnień pracowniczych-trwałości stosunku pracy, wynagrodzenia, szczególna ochrona pracy młodocianych i kobiet oraz ochrona innych uprawnień pracowniczych (czasu pracy, urlopów pracowniczych itd.)
Polski sysyem ochrony pracy obejmuje pracowników młodzianach i kobiety szczególną ochroną
a)zakaz zatrudniania pracowników przy wykonywaniu prac cieżkich szkodliwych
b) ochronie czasu pracy
c) ograniczeniach w ręcznym dźwiganiu
d) szczególnej ochronie macierzyństwa
kluczowe znaczenie ma dział X kodeksu
Ergonomia - nauka o uzywaniu nadanych człowiekowi od stwórcy sił i zdolności .
Wojciech Bogumił Jastrzębowski: Polak , prekursor ergonomii , stworzył nazwę zapożyczająz z greckiego ergon (praca) nomos (prawa naturalne)
Ergonomia - interdyscyplinarna nauka, zajmująca się przystosowaniem narzędzi, maszyn, środowiska i warunków pracy do autonomicznych i psychofizycznych cech i możliwości człowieka, zapewniając sprawne, wydajne i bezpieczne wykonanie przez niego pracy, przy stosunkowo niskim koszcie biologicznym.
Dyscypliny :fizjologia pracy , psychologia pracy , antropologia , organizacja pracy , medycyna pracy , pedagogika pracy , socjologia pracy , nauki techniczne , ochrona środowiska , estetyka , prawo ergonomiczne
Zadania ergonomii :
*opracowanie planów i programów działań dla nauk technicznych aby dostosować technikę nie tylko do możliwości psychofizycznych człowieka , jego potrzeb i oczekiwań
opracowanie planów i programów działań dla nauk społecznych , aby przygotować człowieka do roli nie tylko twórcy techniki (ergonomicznej) ale także do roli konsumenta, umiejącego z niej korzystać i doceniać jej wartości.
Ergonomia :
Ergonomia korekcyjna zajmuje się analizą już istnieją-cych stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do psychofizycznych możliwości pracowników oraz formułowaniem zaleceń mających na celu polepszenie warunków pracy, zmniejszenie istniejących obciążeń oraz poprawą wydajności i jakości pracy.
Ergonomia koncepcyjna - celem jej jest takie zaprojekto-wanie narzędzia, urządzenia, maszyny czy wreszcie całego obiektu przemysłowego, aby spełniał on podstawowe wymagania ergonomii. Badania prowadzone w ramach ergonomii wyrobów mają charakter zastosowań ergonomii. Zastosowania te mogą być realizowane w procedurach korekcyjnych lub koncepcyjnych. Również pojęcie ergonomii warunków pracy mieści się w zakresie zastosowań ergonomii.
Wpływ środowiska pracy na człowieka :
oddziaływanie na poszczególne narządy
oddziaływanie na ustórj
Grupy czynników środowiska pracy :
fizyczne - oświetlenie , hałas, mikroklimat , wilgotność powietrza , drgania , wstrząsy , ruch
chemiczne : gazy , rozpuszczalniki przemysłowe , smary,polimery
i biologiczne - wykraczają poza zakres analizy ergonomicznej.
Mikroklimat - charakterystyczne dla małej części środowiska której odrębność jest wynikiem specyfikacji układy czynników np. wysokością i wahaniami temp. , wilgotność
Oświetlenie - bezpośrednio działa na funkcjonowanie człowieka - musi być odpowiednie światło
Wzrok - odbieramy nim większość informacji
Proces widzenia polega na tym, że światło odbite od oglądanego przedmiotu pada na siatkówkę oka i pobudza związane z nią zakończenia nerwu wzrokowego, który bodźce te przekazuje do ośrodków widzenia w mózgu.
Projektowanie oświetlenia
Hałas - środowisko akustyczne - ogół oddziaływań i szmerów o różnej sile głośności
Drgania - własne i wymuszone
Przestrzeń pracy : centyl ,rozmieszczenie , ocena rozmieszczenia