OGÓLNE INFORMACJE O PRAWIE OŚWIATOWYM

PRAWO - zbiór norm, zasad wydanych lub usankcjonowanych przez państwo lub inny ośrodek decyzyjny i jest on zagwarantowany przymusem, obowiązkiem państwowym lub regionalnym.

FUNKCJE PRAWA:

1 regulacyjno - porządkująca;

2 stabilizacyjna;

3i nnowacyjna - pomoc w kreowaniu zachowań;

4 motywacyjna;

5 wychowawcza;

6 dystrybucyjna (prawo pomaga dzielić określone dobra);

7 represyjna (prawo powinno pomagać w wymierzaniu kary);

8 resocjalizacyjna (prawo powinno pomagać przy wróceniu do życia społ.)

GAŁĘZIE PRAWA:

konstytucyjne;

administracyjne;

finansowe;

cywilne;

karne;

rodzinne;

międzynarodowe;

pracy; itd....

PRAWO OŚWIATOWE - przedmiotowo wyodrębniająca się część prawa administracyjnego obejmująca przepisy prawne regulujące działalność państwa i innych podmiotów (minister, kuratorium, samorząd terytorialny, dyrektor szkoły, rada pedagogiczna) w dziedzinie oświaty, kształcenia i wychowania oraz stosunki prawne jakie w tym zakresie powstają.

PRAWO OŚWIATOWE - to zespół norm i przepisów prawnych regulujących funkcjonowanie systemu oświaty.

PRAWO OŚWIATOWE leży także na pograniczu i obrzeżach innych gałęzi prawa (np. pracy, rodzinnego, finansowego itd.)

NORMA PRAWNA - jest to najmniejszy stanowiący strukturalną całość element prawa; jest regułą zachowania, która daje odpowiedź na pytania: kto? w jakich warunkach? i jak? powinien się zachowywać, i co dzieje się w przypadku nie wykonania nakazu lub zakazu. Zwykle każda norma prawna obowiązuje w określonym czasie w stosunku do określonych odbiorców, adresatów oraz na określonym terytorium.

AKT NORMATYWNY - stanowiący wyodrębniającą się całość tekst prawny, będący rezultatem działalności prawotwórczej. Każdy akt normatywny zawiera przepisy, w których zakodowane są normy prawne. Należyte ogłoszenie aktu normatywnego w urzędowym dzienniku publikacyjnym powoduje, że ogłoszony akt staje się autentyczny i prawomocny. Jest to równoznaczne z wejściem w życie normy prawnej

RODZAJE INFORMACJI PRAWNYCH:

ustawy;

uchwały;

rozporządzenia;

zarządzenia;

dekrety;

dyrektywy

ŹRÓDŁA PRAWA W POLSCE: minister, prezydent, sejm i senat, kurator, dyrektor szkoły.

Nie wszystkie akty prawne mają charakter powszechnie obowiązujących.

DYREKTYWA - akt normatywny UE o charakterze obowiązkowym i ogólnym, przyjmowany przez Radę Europy, który aby nabrał mocy prawnej musi być wprowadzony do ustawodawstw narodowych. Dyrektywa dokładnie określa termin wprowadzenia danego uregulowania do krajowego porządku prawnego.

Komisja Europejska ma prawo do zaskarżenia państwa, które nie wywiązuje się z danej dyrektywy. Oprócz dyrektyw Komisja Europejska wydaje też opinie, ale nie mają one charakteru wiążącego i obowiązującego.

PRAWORZĄDNOŚĆ - stan faktyczny, w którym podstawowe dziedziny stosunków społ. są uregulowane przepisami prawnymi i przepisy te zarówno przez organy państwa, jak i inne podmioty są przestrzegane.

WARUNKI PRAWORZĄDNOŚCI UZALEŻNIONE OD PRAWA:

- prawo powinno być względnie stabilne;

- prawo nie może działać wstecz;

- prawo powinno być zawsze należycie ogłoszone i publikowane;

- prawo powinno być zbiorem regulacji zrozumiałych;

- prawo powinno być wystarczająco ogólne i generalne, bo tylko wówczas może być podstawą bezstronnego arbitrażu;

- normy prawne powinny być tak zapisywane, aby nie było podejrzeń do sprzeczności wewnętrznych.

WYKŁADNIA PRAWA - to ogół rozumowań i analiz zmierzających do odczytania i odkodowania oraz interpretacji norm prawnych.

USTAWA - akt prawny o charakterze powszechnie obowiązującym, najczęściej obecnie uchwalany przez parlament (w niektórych państwach zatwierdzany później przez organ władzy wykonawczej).

UCHWAŁA - akt woli ciała kolegialnego (organu państw., samorządowego, organizacji społ. lub polit.). Treścią uchwały może być zajęcie stanowiska w określonej sprawie; charakter szczególny mają uchwały indywidualne (zwł. nominacyjne) oraz uchwały ogólne (normatywne, ustalające wykładnię prawa lub wytyczne obowiązujące dla innych organów). Uchwały normatywne (zawierające normy prawne) są stanowione w RP przez sejm i senat, rząd, rady gmin. Dzielą się na uchwały wykonawcze, tzn. wyd. na podstawie i w celu wykonania ustaw, oraz uchwały samoistne, wyd. bezpośrednio na podstawie konstytucji (np. regulaminy sejmu i senatu).

ROZPORZĄDZENIE - akt normatywny wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Rozporządzenie stanowi jedno ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego, obok Konstytucji, ratyfikowanych umów międzynarodowych, ustaw oraz aktów prawa miejscowego.

ZARZĄDZENIE - jest aktem normatywnym wydanym przez Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów i ministrów oraz sędziów czy kierowników urzędów centralnych na podstawie ustaw i w celu ich wykonywania. Ma charakter najczęściej wewnętrzny i obowiązuje tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu zarządzenie.

DEKRET - akt normatywny mający moc ustawy, wydany jednak nie przez parlament, ale przez organ władzy wykonawczej (prezydent, premier, rząd).

WYKŁAD 2 - 28 października 2008

PRZEMIANY LEGISLACYJNE DOTYCZĄCE OŚWIATY 1918-1939, ORAZ PÓŹNIEJ DO ROKU 1989.

Oświata po odzyskaniu niepodległości była bardzo zróżnicowana pod względem organizacyjnym i programowym, dlatego głównym celem władz oświatowych było ujednolicenie szkolnictwa.

NAJWAŻNIEJSZE AKTY PRAWNE:

Pierwsze akty legislacyjne dotyczyły ustroju, władz szkolnych oraz kwestii obowiązku szkolnego, oraz budownictwa szkół powszechnych. Wydano m. in.: ustawa o tymczasowym ustroju władz szkolnych, dekret o obowiązku szkolnym, ustawa o budowie publicznych szkół powszechnych.

W 1926 r. - ustawa o stosunkach służbowych nauczycieli.

Dopiero w 1932 r. wydano dwie bardzo blisko pozostające ze sobą ustawy:

1. Ustawa o ustroju szkolnym

2. Ustawa o szkołach i zakładach prywatnych.

Noszą one nazwę ustaw Jędrzejewiczowskich, ponieważ twórcami byli bracia Janusz i Wacław Jędzrzejewiczowie (ówczesny minister oświaty).

Ważną zasługą ustawy Jedrzejewiczowskiej było włączenie do ustroju instytucji przedszkola. Wg. ustawy przedszkole miało stanowić pierwsze ogniwo systemu szkolnego przeznaczone dla dzieci od 3 lat do rozpoczęcia obowiązku szkolnego.

Następnie szkoła powszechna 7 letnia. Ustawa dopuszczała istnienie 3 typów organizacyjnych szkół powszechnych. W każdym typie organizacyjnym nauka trwała 7 lat. Ale w szkole 1 stopnia realizowano tzw. pierwszy szczebel programowy, nauka w klasie 3 trwała 2 lata, a w klasie 4 - 3 lata.

Szkoła 1 stopnia była szkołą najniżej zorganizowaną - 1, 2 nauczycieli.

Szkoła 2 stopnia była też szkołą 7 letnią. Nauka w klasie 6 trwała 2 lata.

Najwyżej zorganizowana była szkoła 3 stopnia. Pracowało w niej najczęściej 7 nauczycieli. Nauka w każdej klasie była jednoroczna.

Do szkoły średniej przyjmowano na podstawie egzaminu obejmującego materiał z zakresu szkoły 6 - letniej 2 - go stopnia

Szkoła średnia była 6-letnia i składała się z 2 szczebli:

1. 4-letniego gimnazjum mającego charakter ogólny (po gimnazjum zdawano tzw. małą maturę

2. 2-letniego liceum mającego charakter profilowany (kończyło się wielką maturą)

Pierwsze wielkie matury młodzież zdawała w 1939 roku.

Szkoły zawodowe podzielone były na 3-letnie licea zawodowe, szkoły dokształcające zawodowe i szkoły przysposobienia zawodowego.

Zgodnie z ustawą jędrzejewiczowską szkoły prywatne musiały podporządkować się dużemu rygorowi organizacyjnemu. Ustawa nakładała na państwowe władze szkolne obowiązek sprawowania nadzoru nas wszystkimi szkołami prywatnymi. Szkoły prywatne mogły ubiegać się o tzw. pełne prace szkoły państwowej. Musiały spełnić jednak wiele warunków. Przede wszystkim musiały przedstawić precyzyjnie opracowany statut, w którym określono warunki lokalowe i kadrowe szkoły. Musiała przedstawić także dokładną lokalizację szkoły oraz podstawy finansowania.

Ustawa dotyczyła również szkolnictwa wyższego. Było ono podzielone na: akademickie, dla którego opracowano specjalne przepisy i wydano osobna ustawę i nieakademickie, które funkcjonowały zgodnie z autonomicznymi statutami (zatwierdzonymi przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego).

W dniach 18-22.06.1945r odbył się ogólnopolski zjazd w Łodzi, w celu dokonania najważniejszych zmian w polskiej oświacie.

Założenia dotyczyły powszechności i jednolitości szkolnictwa. Najważniejszym postulatem było zniesienie 3 stopniowości szkoły powszechnej. W ślad za postanowienia zjazdu, ustanowioną 7 letnią, jednolitą, obowiązkową i powszechną szkołę, która miała być podstawą ustroju szkolnego.

Dekret z 23.11.1945 r. unieważniał przepisy dotyczące szkoły podstawowej zawarty w obowiązującej do tej pory ustawie z 1932 r.

CUSZ - Centralny Urząd Szkolnictwa Zawodowego

Ustawa ustrojowa dotycząca ustroju szkolnego wydana została w lipcu 1961 roku - ustawa o rozwoju systemu oświaty i wychowania. Ustawa stanowiła, że przedszkole jest pierwszym etapem systemu oświaty. Przedszkola były przeznaczone dla dzieci od 3 roku życia do rozpoczęcia obowiązku szkolnego. Organizacyjną i prawną podstawą całego systemu szkolnego jest 8 letnia i 8 klasowa, jednolita, powszechna szkołą podstawowa. Obowiązkiem szkolnym objęte są dzięki od 7 do 17 roku życia. Obowiązek dotyczy szkoły podstawowej. Szkoły średnie dzielą się na 4 letnie lice ogólnokształcące, 4 i 5 letnie technika i 4 i 5 letnie licea zawodowe, a obok nich funkcjonują 3 lub 2 i 2,5 letnie zasadnicze szkoły zawodowe, zróżnicowane kierunkowo i specjalizacyjnie.

Państwo tworzy i utrzymuje szkoły. Dla osób pracujących przygotowane są różne formy dokształcające. Ustawa dopuszczała funkcjonowanie różnych typów szkół dla nauczycieli: 5 letnie licea pedagogiczne, licea pedagogiczne dla wychowawczyń przedszkoli ( też 5 letnie), studia nauczycielskie 2 letnie, pomaturalne szkoły wyższe nauczycielskie 5 letnie. Zasady funkcjonowania szkół wyższych i uniwersytetów regulowała ustawa o szkołach wyższych, w świetle której kandydaci na studia musieli okazać się świadectwem maturalnym i egzaminem wstępnym. Dla dzieci przewlekle chorych i dzieci opóźnionych w rozwoju, upośledzonych fizycznie lub umysłowo zapewniono szkoły specjalne i specjalne zakłady wychowawcze. W myśl ustawy minister oświaty kieruje bezpośrednio lub za pośrednictwem prezydiów nad narodowych całym systemem oświatowym. Minister ustala programy nauczania, wychowania, zatwierdza podręczniki i pomoce naukowe, określa zasady funkcjonowania wszystkich typów szkół i placówek.

Szkoły mają charakter świecki, są bezpłatne. Głównym celem jest przygotowanie jak największej liczby robotników.

WYKŁAD 3 - 25 listopada 2008

Poważne próby reformy zapoczątkował „Raport o stanie oświaty w PRL” wydany w maju 1973 r. Opracowała go grupa ekspertów pracujących od 1971r. pod przewodnictwem prof. J. Szczepańskiego. Przedstawiał w pierwszej części krytyczną diagnozę szkolnictwa, a w części drugiej prezentował różne możliwości przebudowy szkolnictwa w Polsce. Głównym celem przebudowy szkolnictwa było upowszechnienie szkoły średniej.

Wariant 1A i 1B zakładał upowszechnienie szkoły średniej w ramach dotychczasowego ustroju szkolnego.

Wariant 1A zakładał, że większość absolwentów szkół podstawowych przejdzie do 4-letnich LO i tu zdobędzie maturę. Formułą upowszechnienia miało być 8+4 lata nauki.

Wariant 1B zakładał, że 80% absolwentów szkół powszechnych przejdzie do 5-letnich techników.

Wariant 2A i 2B zakładały znaczące zmiany ustroju szkolnego.

Wariant 2A mówił o upowszechnieniu 10-letniej ogólnokształcącej i jednolitej szkoły, która łączyłaby szkołę podstawową i średnią, a równocześnie byłyby ciągi programowe uzupełniające dla osób, które nie radzą sobie w szkole 10-letniej. Ciągi również dla osób o specjalnych potrzebach edukacyjnych, dla osób artystycznie uzdolnionych (ciągi równoległe). Szkoła 10-letnia kończyłaby się maturą. Potem młodzież mogłaby iść na rok do szkoły wstępnej, przygotowawczej na studia.

Wariant 2B cel ten sam: upowszechnienie szkoły średniej, 11-letni okres kształcenia:

Ciągi równoległe,

Ogolnokształcąco - politechniczna, część zajęć w zakładach pracy

10 lat + 1 dodatkowo (ale nie wiem na co ;))

14 X 1973 podjęto uchwałę sejmową i zadecydowano o rozpoczęciu reformy szkolnej - podstawą ogólnokształcąco - politechniczna czyli wariant 2A w Raporcie o Stanie Oświaty.

IX 1980 - wycofanie reformy

Wydanie w 1991r. USTAWY O SYSTEMIE OŚWIATY zapoczątkowało proces reformy oświatowej. Wprowadzała ona istotne zmiany dotyczące organizacji szkolnictwa i systemie zarządzania oświatą. Wprowadziła m.in.

1. autonomię szkół i Rad pedagogicznych

2. wybór dyrektora szkoły w drodze konkursu

3. prawo do zakładania szkół niepublicznych przez osoby prawne i fizyczne

4. rozszerzała kompetencje samorządowych organów społecznych w oświacie.

Prawdziwą rewolucją było jednak stopniowe przekazywanie oświaty w ręce samorządu terytorialnego. Proces ten przebiegał stopniowo i rozpoczął się jeszcze przed formalnym wydaniem ustawy.

Już w 1990r. gminy mogły przejmować prowadzenie przedszkoli.

Od 1991r. gminy obowiązkowo przejmowały przedszkola.

Następnym etapem było przejmowanie szkół podstawowych - od 1996r.

Zmiany zapoczątkowane w 1991r. okazały się jednak niewystarczające. Nadal, mimo wzrostu liczby kształcącej się młodzieży w pełnych szkołach średnich, wzrostu liczby studentów, problemem był niski poziom wykształcenia Polaków oraz nierówność szans edukacyjnych i nadmierne przeładowanie programów, encyklopedyczny charakter treści kształcenia.

Rozpoczęto więc pracę nad całościową reformą szkolną. Zaproponowano by reforma objęła 5 ważnych obszarów funkcjonowania oświaty:

1. Reforma ustroju szkolnego czyli nowe typy szkół.

2. Wprowadzenie nowych programów nauczania.

3. Wprowadzenie nowego systemu zarządzania szkołami i ostateczne przekazanie oświaty samorządom terytorialnym.

4. Wprowadzenie nowego sposobu nadzoru pedagogicznego i nowego sposobu finansowania oświaty.

5. Wprowadzenie nowego systemu sprawdzianów i egzaminów państwowych.

Zmianom tym towarzyszyć miała przebudowa awansów zawodowych nauczycieli i ich wynagradzania.

Główne założenia reformy przedstawiono w broszurze wydanej przez MEN w 1998r. w tzw. „pomarańczowej książeczce” Pt. Koncepcja wstępna - reforma systemu edukacji.

1. Konieczność dostosowania nowego systemu oświaty do wszystkich zapisów konstytucyjnych i do reformy ustrojowej państwa.

2. Konieczność wyrównywania szans edukacyjnych na każdym poziomie szkolnym.

3. Konieczność dostosowania kształcenia zawodowego do zmieniających się potrzeb gospodarki rynkowej (w tym odejście od wąskoprofilowego i bardzo drogiego kształcenia zawodowego).

4. Konieczność silniejszego powiązania szkół na każdym poziomie z rodziną i społecznością lokalną.

5. Konieczność wprowadzenia innego systemu zarządzania szkołami i innego systemu finansowania zadań oświatowych.

6. Konieczność dostosowania polskiego sytemu oświaty do standardów europejskich i światowych.

„Kołem zamachowym” (ale gupie określenie:P) reformy miały być zmiany ustroju szkolnego.

1. roczne przygotowanie do szkoły 6-latków

2. 6-letnia szkoła podstawowa -> sprawdzian kompetencji

3. -> 3-letnie gimnazjum -> egzamin kompetencji

4. Liceum ogólnokształcące lub profilowane // albo… szkoła zawodowa (2,3 letnia) i liceum uzupełniające 2-letnie

5. MATURA

6. studia licencjackie -> uzupełniające mgr // albo… pełnociągowe studia magisterskie, zawodowe studia politechniczne

7. studia doktoranckie

WYKŁAD 4 - 9 grudnia 2008

REALIZACJA REFORMY 98-99

W pierwszym etapie reformy przekształcano szkoły podstawowe w szkoły 6-letnie i powołano gimnazja. Etap ten rozpoczęto 1 września 1999 roku. Od tego czasu wdrażano reformę programową. Nowe programy zaczęły obowiązywać w klasach 1-3 i 4-6 w szkołach podstawowych oraz w pierwszych klasach gimnazjów. W kolejnych latach stopniowo wprowadzano nowe programy do dalszych klas. Drugi etap reformy to powołanie liceów profilowanych, szkół zawodowych, liceów uzupełniających i szkół policealnych. Ministerstwo zgodnie z ustawą opracowało nowe podstawy programowe dotyczące kształcenia ogólnego i określiło standardy wymagań i kompetencji uczniów. Dopuściło do użytku szkolnego wiele różnych programów alternatywnych stanowiących alternatywę dla szkół i nauczycieli. Nauczyciele mogą też tworzyć własne programy autorskie. Podobna zmiana dotyczyła też wyboru podręczników szkolnych. Istotne zmiany dotyczyły egzaminów i sprawdzianów kompetencyjnych. Od 2002 roku każdy etap kształcenia ma kończyć się sprawdzianem bądź egzaminem przeprowadzonym przez niezależne od szkoły komisje egzaminacyjne i okręgowe komisje egz.

W świetle obowiązujących przepisów prawnych szkoła podstawowa obejmuje dzieci od 7 do 13 r. ż. Sześcioletnia nauka podzielona jest na dwa cykle programowo-dydaktyczne. 1 cykl - klasy I-III i nauczanie zintegrowane, 2 cykl to klasy IV-VI i nauczanie blokowo-przedmiotowe. Ważnym założeniem reformy było to, że szkoła podstawowa, szczególnie w nauczaniu zintegrowanym powinna być usytuowana jak najbliżej domu rodzinnego, dlatego też uwzględniono możliwość tzw. „małych” szkół i szkół filiajnych. Przyjęto również zasadę, że nie powinno się tworzyć zespołów szkolnych składających się ze szkół podstawowych i gimnazjum. Dopuszczano możliwość tworzenia zespołów gimnazjum i liceum oraz szkoła podstawowa i liceum. Nie oznacza to, że szkoły podstawowe i gimnazja nie mogę funkcjonować w jednym budynku, w takiej sytuacji trzeba jednak dokonać wyraźnego wydzielenia odpowiedniej części obiektu dla każdej ze szkół.

Gimnazjum jest obowiązkową, powszechną szkołą średnią I-stopnia, a także szkołą nie profilowaną. Do gimnazjum uczęszcza młodzież od 13 do 16 r. ż. Według założeń ma to być szkoła „wyrównująca szanse edukacyjne i poziom wykształcenia”. Ma być to także miejsce rozbudzania aspiracji edukacyjnych; szczególnie dotyczy to młodzieży z różnych środowisk edukacyjnych. Jednym z głównych założeń dot. gimnazjum jest pełne rozpoznanie zdolności i zainteresowań uczniów oraz ukierunkowanie ich w celu właściwego wyboru dalszej drogi edukacyjnej. Szczególny akcent położono na naukę informatyki; służyć temu miał powszechnie realizowany program „Internet w każdym gimnazjum”. Drugim znaczącym programem był program obowiązkowego kształcenia językowego w zakresie 2 języków obcych. Gimnazja jako szkoły powszechne i obowiązkowe powinny być usytuowane w każdej gminie. Podjęto decyzję dotyczącą dowozu uczniów w gminach wiejskich do szkół podstawowych i do gimnazjów.

Mimo różnych programów edukacyjnych zmierzających do rozbudowy sieci gimnazjów stan tejże w dniu dzisiejszym wymaga dalszych korekt. Jest jeszcze wiele szkół gimnazjalnych , gdzie liczba dzieci w oddziałach jest mniejsza niż 20 i jest też wiele takich, gdzie ogólna liczba uczniów jest albo za mała, albo za duża. Za optymalną liczbę dzieci w gimnazjum przyjęto nie mniej niż 150, nie więcej niż 400 uczniów. Gimnazjum kończy się egzaminem, który ma charakter selekcyjny.

Licea profilowane i szkoły policealne. Absolwenci gimnazjów mogą wybierać między liceum profilowanym, a szkołą zawodową. Reformatorzy zaplanowali, że ok. 80% absolwentów gimnazjów wybierze 3-letnie licea profilowane, które kończą się maturą uprawniającą do podjęcia studiów wyższych. Egzamin maturalny ma być jednoczesną podstawą rekrutacji na studia.

Licea mają uczyć jak najbardziej szeroko czemu ma służyć realizacja tzw. obowiązkowego kanonu ogólnego, na który przeznaczono 80% ogólnej puli godzin. Pozostałe 20% przeznaczono na „rozszerzenie” w ramach jednego z 5 głównych profili: 1) „proakademicki” ogólny, 2) techniczno-technologiczny, 3) rolniczo-środowiskowy, 4) społeczno-usługowy i 5) kulturalno-artystyczny. Każda szkoła musi zaproponować naukę w minimum 2 profilach, z czego jednym obowiązkowo musi być profil „proakademicki”.

Pełniejsze kwalifikacje specjalistyczne można uzyskać w ramach wykształcenia oferowanego przez konkretne szkoły w ramach puli godzin do dyspozycji dyrektora szkoły.

Szkoły zawodowe i licea uzupełniające. Reforma przewidywała, że tylko 20% absolwentów gimnazjów trafi do szkół zawodowych. Nauka w tych szkołach trwa od 2 do 3 lat; absolwent szkoły zawodowej ma 18 lat, a więc spełnia konstytucyjny wymóg jeśli chodzi o obowiązek nauki. Dla absolwentów 3-letnich liceów zawodowych ustawa przewiduje możliwość kształcenia w 2-letnich liceach uzupełniających, kończących się maturą. (Droga uzyskania matury w ten sposób jest dłuższa o 1 rok niż w liceum profilowanym). Większość liceów uzupełniających realizuje naukę w systemie wieczorowo-zaocznym.

Uzupełnieniem ustroju szkolnego są różnego rodzaju placówki pracy poza szkolnej i dokształcające placówki oświatowo-wychowawcze. Równolegle funkcjonują 3-letnie szkoły specjalne z przysposobieniem do pracy przeznaczone dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Ukończenie tych szkół umożliwia uzyskanie świadectwa szkolnego i certyfikatu zawodowego.

WYKŁAD 5 - 6 stycznia 2009

Zarządzanie i kierowanie oświatą:

3 aspekty zarządzania oświatą:

- prawny - kto ustala prawo oświatowe

- programowy - kto ustala program

- finansowy - kto decyduje o finansach

Spojrzenie prze pryzmat poziomów zarządzania:

- centralny - min. ministerstwa, instytucje współpracujące z ministerstwem (Centralny Instytut Edukacyjny)

- regionalny - min. kuratoria, województwa (np. w Niemczech „landy”)

- lokalny - różne jednostki samorządu terytorialnego- min. gmina

- szkolny - dyrektor, rada pedagogiczna, samorząd uczniowski itp.

Wśród różnych krajów występują różne systemy zarządzania. Wg. Rabczuka główne systemy zarządzania to system:

1. w zasadzie scentralizowany

2. scentralizowany - zregionalizowany

3. w zasadzie zdecentralizowany

Nie ma systemu scentr- i zdecentralizowanego w czystej postaci.

1. w zasadzie scentralizowany: większość aspektów zarządzania należy od władzy centralnej, jedynie zarządzanie szkołą jest w rękach władzy lokalnej lub szkolnej (np. Francja).

2. scentralizowany - zregionalizowany: w przypadku tego systemu władza centralna udziela delegacji (przekazania) w zakresie zarządzania poszczególnymi aspektami organom regionalnym (np. Niemcy, Szwajcaria)

3. w zasadzie zdecentralizowany: Zarządzanie odbywa się głównie na poziomie szkolnym i lokalnym ale są pewne obszary zarządzane w sposób centralny (min. USA)

Wśród krajów Europy nie ma kraju, o którego systemie oświatowym można powiedzieć, że jest całkowicie scentralizowany, bądź zdecentralizowany. Widzimy, że procesowi decentralizacji towarzyszą procesy:

- poszerzenia autonomii szkoły

- uspołecznienie szkolnictwa

Główne kompetencje i zadania pozostających na poszczególnych poziomach zarządzania:

1. ministerialny:

- sprawowanie nadzoru pedagogicznego nad całym systemem oświatowym państwa

Minister:

- ustala podstawy programowe kształcenia przedszkolnego, ogólnego, zawodowego

- publikuje wykaz programów nauczania dopuszczonych do użytku publicznego

- ustala warunki i tryb dopuszczania do użytku podręczników i zalecanych środków dydaktycznych

- ustala ramowe statuty szkół i placówek publicznych

- określa warunki i tryb przyjmowania uczniów do szkół i placówek, oraz tryb przechodzenia z klasy do klasy

- określa warunki przyjmowania do szkół dzieci - obywateli niebędących obywatelami polskimi

- określa i ustala obywatelami polskimi

- określa i ustala ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny szkół placówek

- określa i ustala zasady prowadzenia dokumentacji szkolnej

- określa i ustala działalność innowacyjną i eksperymentalną szkół i placówek

- określa i ustala zasady prowadzenia i organizowania w szkołach i placówkach opieki nad uczniami niepełnosprawnymi

- określa i ustala zasady udzielania uczniom i nauczycielom pomocy pedagogiczno - psychologicznej

- określa i ustala zasady oceniania uczniów i ich kontroli

- określa i ustala szczegółowe zasady sprawowania nadzoru pedagogicznego

- sprawuje bezpośredni nadzór nad placówkami, dla których jest organem prowadzącym

- nadzoruje i koordynuje wykonanie nadzoru pedagogicznego na terenie całego kraju, a szczególnie nadzoruje pracę kuratorów oświaty

- określa zasady prowadzenia konkursów na kuratorów

- wyznacza przedstawicieli do komisji konkursowych, które wyłaniają kuratorów oświatowych

- ustala standardy wymagań dotyczących sprawdzianów i egzaminów

- sprawuje nadzór nad działalnością centralnych i okręgowych komisji egzaminacyjnych

- określa wymagania, jakim powinna podlegać osoba zajmująca stanowisko dyrektora placówki i inne stanowiska kierownicze w poszczególnych szkół i placówek

- ustala zasady finansowania i subwencji oświatowych

- ustala zasady awansów zawodowych nauczycieli

- wyznacza swych przedstawicieli do komisji konkursowych dotyczących awansów zawodowych nauczycieli

- koordynuje wydawanie prawa oświatowego

- współpracuje z centralnymi instytucjami naukowymi w zakresie ustanawiania teoretycznych podstaw funkcjonowania systemu oświaty

Poziom regionalny:

Kurator:

- sprawuje nadzór nad publicznymi i niepublicznymi placówkami oraz placówkami doskonalenia nauczycieli w całym województwie

- wnioskuje do wojewody w sprawie powołania i odwołania swoich następców

- wyznacza swych przedstawicieli do komisji konkursowych wyłaniających dyrektorów szkół lub placówek

- może przedstawiać umotywowane zastrzeżenie wobec kandydata na dyrektora szkoły lub placówki

- współdziała z organami jednostek samorządu terytorialnego podczas tworzenia i współrealizowania regionalnej i lokalnej polityki oświatowej

- współpracuje z okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi

- prowadzi nadzór pedagogiczny nad nauczaniem przedmiotów ogólnych w szkołach artystycznych

- współdziała z organami samorządu terytorialnego w zakresie tworzenia optymalnej sieci szkół na terenie województwa

- nadzoruje dystrybucję prawa oświatowego w regionie

- nadzoruje regularność pracy organów samorządu terytorialnego w sprawach zakładania i prowadzenia szkół

- nadzoruje dyrektorów szkół i placówek w sprawach organizowania obowiązku szkolnego oraz skreślenia uczniów z listy

- nadzoruje statuty szkół i placówek i sprawdza czy nie są one sprzeczne z przepisami prawa oświatowego

- czuwa jako najważniejszy nadzorca nad jakością pracy szkół w regionie

- organizuje olimpiady i konkursy przedmiotowe, przeglądy, prezentacje osiągnięć uczniów w województwie

- ustala termin ferii zimowych na podstawie ramowego kalendarza wydanego przez ministerstwo

- organizuje wypoczynek dzieci i młodzieży na terenie województwa w okresie ferii letnich i zimowych

Nadzór pedagogiczny to: czuwanie kierownicze nad szkołami.

W ślad za ustawą o systemie oświaty wydane zostały szczegółowe rozporządzenia dotyczące zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego (1999r, 2004r). W świetle tych rozporządzeń głównym celem nadzoru pedagogicznego jest „doskonalenie systemu oświaty”, a w szczególności jakościowy rozwój szkół i placówek z ukierunkowaniami na rozwój ucznia i rozwój zawodowy nauczyciela.

Zadania oświatowe jednostek samorządu terytorialnego:

Samorząd Gminy:

- prowadzi: przedszkola (w tym z oddziałami integracyjnymi, specjalne), szkoły podstawowe ( w tym z oddziałami integracyjnymi), gimnazja

- tworzy placówki, organizuje i reorganizuje je

- likwiduje placówki

- przekazuje subwencje oświatowe

- formalnie to gmina powołuje nauczycieli, których jest organem prowadzącym

Samorząd Powiatowy:

- prowadzi licea ogólnokształcące i profilowane, szkoły zawodowe, policealne, artystyczne, podstawowe szkoły specjalne, gimnazja specjalne, szkoły sportowe, szkoły mistrzostwa sportowego, placówki pracy pozaszkolnej, placówki kształcenia ustawicznego, ogniska artystyczne, poradnie psychologiczno - pedagogiczne

Samorząd Wojewódzki:

- prowadzi placówki wyznaczone przez Ministerstwo jako podległe województwu

- prowadzi również placówki doskonalenia nauczycieli o zasięgu wojewódzkim

- biblioteki pedagogiczne

- centra kształcenia ustawicznego

- centra kształcenia i dokształcania zawodowego

- centra kształcenia i dokształcania pomaturalnego

2

---