TECHNIKA SWOBODNYCH TEKSTÓW [techniki C. Freineta]
Zamiast tradycyjnego nauczania podręcznikowego, opartego na autorytecie nauczyciela Freinet wprowadził nowe formy pracy szkolnej, które nazwał technikami szkolnymi [w książce Rady dla młodych nauczycieli Freinet wyjaśnia, że posługuje się nazwą „technika” a nie „metoda”, aby pokazać, że nie chodzi o jakąś metodę w sensie idealnym, ale o nową technikę pracy szkolnej, której zaletą jest to, iż zrodziła się, przeszła próbę i jest stale ulepszana w praktyce w codziennej pracy szkolnej], należą do nich:
Swobodne teksty dzieci oraz drukarenka i gazetka szkolna.
Doświadczenia poszukujące, jako podstawa do samodzielnej pracy ucznia w zakresie matematyki, nauk przyrodniczych, historii i geografii.
Planowanie pracy indywidualnej i zespołowej przez uczniów pod kierunkiem nauczyciela oraz nowe formy ocen pracy i kontroli, jako podstawa do wykształcenia nawyku samokontroli i samooceny.
Spółdzielnia klasowa [ nowa forma samorządu uczniowskiego], jako podstawa wychowania moralnego i obywatelskiego.
Referaty i sprawności, jako skuteczny środek wyzwalania zainteresowań, zdobywania umiejętności i samokształcenia.
Różnego rodzaju formy swobodnej ekspresji artystycznej i technicznej jako podstawa wychowania estetycznego i politechnicznego.
Wymiana gazetek, korespondencji, informacji i doświadczeń między szkołami jako podstawa szerokich kontaktów społecznych.
EKSPRESJA :
Na gruncie pedagogiki podkreśla się kilka ważnych aspektów ekspresji:
Jest ona wyrażeniem, wypowiadaniem wewnętrznych stanów psychicznych człowieka, czyli uzewnętrznieniem jego osobowości.
Stanowi wyraz podstawowych potrzeb realizowania w świecie własnych możliwości człowieka.
Jest interpretacją, przekształcaniem, przetwarzaniem świata.
Jest przekazywaniem komunikatów mniej lub bardziej określonemu odbiorcy.
Jest zawsze związana z działalnością człowieka, bywa z nią czasem utożsamiana, częściej zaś traktowana jest jako jej nieodłączny element.
Najważniejsze miejsce w różnorodnych formach swobodnej ekspresji zajmuje ekspresja artystyczna oraz ekspresja słowna [ swobodny tekst, swobodna poezja] , w której Freinet upatrywał skuteczny środek nowoczesnego wychowania i najlepszy sposób kształcenia czynnego języka.
Istotą swobodnego tekstu jest dowolny temat i dowolna forma wypowiedzi, zależna
od funkcji. Inspiracją są przeżycia, dążenia, marzenia oraz potrzeba komunikowania się. Cel jawi się w tym, że dziecko pisze dla innych i dla siebie, a ocena jego wytworu należy
do kolektywu, który wybiera najlepszą pracę i decyduje co z nią zrobić.
Wyróżnia się swobodny tekst mówiony i swobodny tekst pisany. Ten pierwszy tworzą dzieci, które nie potrafią jeszcze zapisać swoich myśli, natomiast pisany powstaje wtedy, gdy dziecko pisze pod wpływem potrzeby przekazania myśli, przeżyć, informacji.
Wymieniane są różne etapy pracy, charakterystyczne dla tej techniki:
- pisanie swobodnego tekstu,
- wybór najciekawszego tekstu,
- zbiorowe omawianie i poprawianie (opracowywanie) wybranego tekstu.
Nauczyciel nie narzuca dziecku formy literackiej, lecz pozwala wyrazić myśli
w dowolnej wypowiedzi. Uczeń pisze na temat, który go właśnie w tej chwili interesuje,
a nauczyciel współpracuje, pobudza go do twórczych wysiłków, wytwarza atmosferę zaufania, zachęca, radzi, pomaga, sprawia, że wypowiedź nie zostanie zlekceważona ani wyśmiana. Szuka i znajduje indywidualność uczniów, naturalność pisemnej formy wypowiedzi oraz bogactwo dziecięcego zasobu słownictwa.
Z organizacją zajęć swobodnego tekstu wiążą się następujące momenty:
stworzenie sytuacji wyzwalającej twórczą ekspresję werbalną uczniów (w sferze języka mówionego lub pisemnego, klimat działania, motywacja do wyrażenia ekspresji),
tworzenie swobodnego tekstu,
wybór najciekawszej pracy (czytanie, prezentacja, głosowanie, uzasadnianie wyboru),
korekta językowo-stylistyczna (polowanie na słowa, interpretacja wzbogacająca),
ćwiczenia oparte na swobodnym tekście - pedagogiczne wykorzystanie swobodnego tekstu.
CO DAJE METODA SWOBODNYCH TEKSTÓW:
praca techniką swobodnych tekstów otwiera uczniów na świat, przełamuje blokadę przed wypowiadaniem się pisemnym, ułatwia młodemu człowiekowi komunikacje z innymi. Uczniowie rozwijają swój warsztat literacki, mają przeświadczenie, że każdy napisany przez nich tekst ma swoją wartość. Pracują nad wymową i wartością zapisanego/ wypowiedzianego słowa, zdania, pracy pisemnej.
W trakcie omawiania tekstu nadarza się sposobność powtórzenia, utrwalenia i rozszerzenia - zgodnie z programem danej klasy - wiadomości z ortografii, gramatyki, stylistyki, interpunkcji.