METODYKA - egzamin

• Ewa Nowak „Cele edukacji polonistycznej”

Po co uczyć? - cele nauczania

Czego uczyć? - materiał

Jak uczyć? - metody

Cel edukacji - zamierzony wynik osiągany przez uczniów w trakcie uczenia, wyznaczany z jednej strony przez oficjalną politykę oświatową, z drugiej przez nauczyciela kierującego procesem nauczania.

Polityka oświatowa wyznacza cele społeczne edukacji (zależą od charakteru społeczeństwa i panującego w nim systemu edukacyjnego) Ich osiąganie ma zapewnić grupie warunki harmonijnego rozwoju możliwego przez kształtowanie kwalifikacji umysłowych, społecznych, moralnych, zawodowych, służących dobru ogólnemu.

Cele jednostkowe - wyznaczają możliwości, zdolności, potrzeby i zainteresowania każdego ucznia traktowanego indywidualnie.

Cele społeczne i jednostkowe powinny być harmonijnie zespolone.

Klasyfikacja celów nauczania:

Cele

ogólne szczegółowe

Cele ogólne - wskazują kierunki dążeń, które będą realizowane wieloetapowo, w ciągu kilku lat (na poziomie sp, gimnazjum, liceum)

Cele ogólne

długoterminowe krótkoterminowe

Cele ogólne długoterminowe - określane przez dokumenty ministerialne (podstawa programowa). Są ściśle związane z polityką oświatową państwa.

Cele ogólne krótkoterminowe - zawarte w programach nauczania, rozkładach materiału. Formułowane przez autorów programów i nauczycieli realizujących wybrane programy w praktyce. Wiążą się z administracyjną sferą pracy szkoły.

Cele szczegółowe - wyznaczają planowany tok poszczególnych lekcji. Osiągnięcie założonego celu szczegółowego umożliwia przejście do kolejnego etapu nauczania (kolejnej lekcji)

podstawa programowa długoterminowe cele ogólne

program nauczania

krótkoterminowe cele ogólne

rozkład materiału

konspekt lekcji cele szczegółowe

Do celu ogólnego długoterminowego można dochodzić różnymi drogami

Cele

poznawcze kształcące wychowawcze

C. poznawcze - dotyczą wiedzy zdobywanej i poszerzanej w toku edukacji (wiedza przyswajana - znajomość faktów, definicji reguł; wiedza rozumiana -uczeń potrafi zdefiniować własnymi słowami, podąć przykłady)

C. kształcące - związane z umiejętnościami wykorzystania zdobytej wiedzy w praktyce.

Musi istnieć ścisły związek między c. poznawczymi, a kształcącymi „droga od wiem do umiem” ;)

C. wychowawcze - wynikają z etycznego wymiaru edukacji. Odnoszą się do estetyki, etyki, aksjologii. Dzięki nim uczeń odkrywa samego siebie, buduje poczucie własnej wartości, otwiera się na drugiego człowieka

Operacjonalizacja celów - wyrażenie celu w postaci zadań, których rozwiązanie bądź nierozwiązanie jest możliwe do sprawdzenia i oceny pod względem ilościowym i jakościowym.

Cele operacyjne - stanowią konkretny opis zachowań ucznia. (np. uczeń: pisze, wymienia, wylicza)

Użycie wyrazów o otwartym wyniku końcowym (np. uczeń: rozumie) uniemożliwia operacjonalizację celów!!!

Na cel operacyjny składają się:

• Opis zachowania ucznia,

• Sytuacja sprawdzania,

• Standard osiągnięc

Cele nieoperacyjne = cele wychowawcze (wskazują uogólnione wzorce zachowania, akcentują pożądane postawy, wiążą się z wartościowaniem świata) (np. uczeń dostrzega antyczną koncepcję człowieka)

Reguły, które należy uwzględnić przy formułowaniu celów:

• cele ogólne mają decydować o celach szczegółowych,

• cele szczegółowe powinny wiązać się ze sobą na zasadzie korelacji

Uczeń powinien znać cele! Stwarza to szansę na jego aktywny udział w procesie edukacji.

Zasady, o których trzeba pamiętać przy formułowaniu celów:

• podmiotowości - formułuj cele przede wszystkim dla ucznia i siebie, a nie władz administracyjnych

• funkcjonalności - nie twórz celów, których nie będziesz w stanie zrealizować

• rzeczowości - nie formułuj celów oczywistych

• wykonalności - dostosuj zamierzenia do możliwości i poziomu klasy, warunków i czasu.

Propozycje zadań

1. Co to jest cel edukacji?

2. Przedstaw klasyfikację celów nauczania.

3. Na czym polega operacjonalizacja celów? Podaj 3 przykłady celów operacyjnych.

4. Podaj zasady, o których warto pamiętać przy formułowaniu celów.

• K. Kruszewski Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. Rozdział: Cele kształcenia (zrobię notatkę tylko z tego, co nie było w poprzednim artykule

Cele ogólne - wskazują kierunki dążeń

Taksonomia celów - hierarchizacja celów (wyższe kategorie mieszczą w sobie kategorie niższe, a więc osiągnięcie celu wyższego mówi nam, że cel niższy też został osiągnięty)

Taksonomia celów nauczania (poznawczych) ABC

I wiadomości a) zapamiętanie np. uczeń mówi definicję trenu

b) zrozumienie np. uczeń mówi, co to jest tren własnymi słowami

II umiejętności c) zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych np. uczeń analizuje tren poznany na lekcji

d) zastosowanie wiadomości w sytuacjach nowych, problemowych np. uczeń analizuje tren innego autora

Taksonomia celów wychowania

I Działania a)uczestnictwo w działaniu (wychowanek tylko uczestniczy)

b) podejmowanie działań (sam rozpoczyna jakieś działanie)

II Postawy c)nastawienie na działania (konsekwentnie wykonuje dany rodzaj działania)

d) system działań (reguluje określony typ działalności za pomocą harmonijnie uporządkowanego zbioru zasad postępowania)

Błędy w zakresie operacjonalizacji ogólnych celów kształcenia:

• zbytnie rozdrobnienie celu (długie listy c. operacyjnych są bezużyteczne, c. operacyjnych ma być jak najmniej)

• preferowanie celów poznawczych

• zapominanie o c. ogólnym

• zamknięcie zbioru c. operacyjnych

• zaniedbanie realizacji c. operacyjnych

wymagania programowe - zamierzone osiągnięcia uczniów, uzupełniają cele ogólne, określając jak daleko trzeba pójść w wyznaczonym kierunku, stanowią pomost między c. ogólnymi a uczniem. Gdy wymagania nie są sformułowane, cele są nierealistyczne!!!

Tego rodzaju konkretyzacja nie jest potrzebna, gdy cele nauczania są zdefiniowane operacyjnie.

Hierarchia wymagań - układ, w którym spełnienie wyższych wymagań jest uwarunkowane spełnieniem niższych wymagań.

Wymagania podstawowe - ustalają znaczenie dostatecznego opanowania danego zakresu programowego. Ich spełnienie uprawnia ucznia do otrzymania oceny dostatecznej.

Wymagania podstawowe + wymagania rozszerzające = wymagania rozszerzające

Spełnienie wymagań rozszerzających uprawnia do oceny dobrej.

Wymagania rozszerzające + wymagania dopełniające =wymagania pełne

Spełnienie wymagań pełnych uprawnia do oceny bardzo dobrej

Błędy w formułowaniu wymagań programowych:

• unikanie samodzielności (nauczyciele poszukują gotowych hierarchii, a kiedy ich nie znajdują całe programy traktują jako materiał podstawowy)

• niedocenianie umiejętności

• przesadna szczegółowośc

• zbyt wysokie wymagania

• brak hierarchii wymagań:

a)nadmierne w. podstawowe

b) wypełnienie w. rozszerzających luźnym materiałem

c) niedostatek probemowości w w. dopełniających

Treśc kształcenia - pojęcie syntetyzujące cele, materiał i wymagania przedmiotowe

Podstawą planowania zajęc dydaktycznych jest program nauczania rozumiany tu szeroko jako ogół dokumentów wyznaczających treśc, nauczania (podr. dla uczniów i nauczycieli, zeszyty cwiczeń, środki dydaktyczne).

Planowanie zajęc dydaktycznych

I planowanie kierunkowe, zasięg: rok szkolny, semestr; aspekty: cele poznawcze, cele motywacyjne, materiał kształcenia

II planowanie wynikowe, zasięg: dział programowy, duża jednostka tematyczna, aspekty: materiał kształcenia, wymagania programowe

III panowanie metodyczne: zasięg: lekcja, cykl lekcji, aspekty: wymagania programowe, tok zajęc

Błędy w planowaniu zajęc dydaktycznych:

• formalizacja planowania

• materializm dydaktyczny

• zbyt wysokie wymagania

• przecenianie czynności metodycznych nauczyciela

Przykładowe zadania:

1. Przedstaw taksonomię celów poznawczych wraz z przykładami (to na pewno, bo to było ;))

2. Wymień i krótko opisz rodzaje wymagań.

3. Wymień i krótko opisz rodzaje planowania zajęc dydaktycznych.

4. Jakie błędy są często popełniane przy operacjomalizacji celów?

• Dyduchowa Anna, Dyduch Barbara, Jędrychowska Maria, W stronę kompetencji. Zadania języka polskiego w szkole podstawowej

Ważne zadanie współczesnej szkoły - Uczyć, jak się uczyć - nabywanie przez uczniów sprawności w samodzielnym zdobywaniu informacji o otaczającym świecie, ich porównywaniu, wartościowaniu, samodzielnej ocenie wartości dóbr kultury, sprawności w zakresie ocenianiu działań swoich i innych oraz ich efektów, sprawności w porozumiewaniu się z drugim człowiekiem.

Podstawowe więc zadania stojące przed szkołą to:

Nauczenie:

mówienia,

pisania,

działania,

słuchania,

czytania

Rozwój nauki i przyrost wiedzy w językoznastwie i literaturoznastwie (podstawie j. polskiego)

Przykład dezintegrującego oddziaływania przyrostu wiedzy na poziomie kształcenia podstawowego:

• gramatyka szkolna (przeciążenie informacyjne, zbyt dużo terminów, definicji, klasyfikacji oderwanych od rzeczywistości, przesłania to praktyczną celowośc i użytecznośc wiedzy)

Autorka jest przeciwko tradycyjnemu traktowaniu gramatyki jako zbioru reguł i pojęc. Zamiast tego postuluje, aby:

• doskonalic umiejętności uczniów w zakresie dokonywania różnych, żywych operacji językowych,

• uświadamiac uczniom możliwości wyboru różnych kombinacji i struktur dla wyrażania różnych funkcji mowy.

Chodzi o umiejętnośc tworzenia poprawnych gramatycznie i funkcjonalnie wypowiedzi!!!

Kompetencja komunikacyjna - wiedza na temat użycia języka w kontekście społecznym.

Istotnym zadaniem edukacji językowej jest uświadamianie uczniom różnych ról społecznych i odpowiadającego im języka.

Należy stwarzac w edukacji polonistycznej naturalne sytuacje wypowiedzi, kiedy to uczeń relacjonuje wydarzenia z życia, przekazuje własne wrażenia, ocenia książki, filmy, składa sprawozdania ze zbierania informacji z różnych źródeł, próbuje ocenic ich wartośc!

Polisemicznośc kultury

Obecnie dziecko wzrasta wśród innych znaków i nowych obrazów: telewizyjnych, filmowych, ilustracji, plakatów, komiksów, map, reklam. Inicjacja kulturowa przestała więc być tylko inicjacją literacką.

Próbą odpowiedzi jest włączanie do nauczania j. polskiego zagadnień teatru, filmu, radia często w związku z lekturami (problem adaptacji) Należy z nich korzystac, ale z umiarem, tworzyc na ich podstawie naturalne sytuacje skłaniające do wypowiedzi.

Jak bronic literatury?

• nie powinno się mnożyc lektur szkolnych,

• nauczyciel powinien sam zdecydowac o liczbie i charakterze lektur, uwzględniając potrzeby i możliwości konkretnej klasy

• obrona literatury ma polegac na pracy nad kształtowaniem kompetencji czytelniczych i szerzej kompetencji odbiorczych

Cele koronne j. polskiego:

1. pomoc w :

• budowaniu poczucia własnej wartości i wiary w siebie,

• otwieraniu się na drugiego człowieka i wspólnotę (Polskę, świat)

• utrwalaniu szacunku dla dzieł ludzkich i pracy człowieka.

Treścią nauczania j. polskiego w sp nie jest materiał językowy, literacki, kulturowy, ale praca nad umiejętnościami, aby ten materiał stał się budulce osobowości.

Artykuł kończy się wypowiedziami dzieci na temat tego: po co j. polski jest w szkole?

Np. - żeby dzieci nie klęły, gdy brakuje im słów

• żeby dzieci polubiły j. polski

• żeby był czas na czytanie :p

Przykładowe pytania:

W sumie to nie wiem co by z tego mogło być :p o gramatyce jest dokładniej w innych artykułach....

1. Wymień koronne cele j. polskiego.

2. W jaki sposób bronić literatury?
   

• Ewa Nowak „Zabawa jako wprowadzenie do rozumienia tekstu literackiego”

W dydaktyce j. polskiego teoria zabawy - naturalny punkt wyjścia dla wprowadzenia w obszar literatury

Cechy zabawy:

;) działanie dobrowolne, podejmowane z chęcią,

;) ma charakter fikcyjny, pozostaje poza zwykłym życiem, bawiący się jest jednocześnie sobą i kimś innym,

;)realizuje się w obrębie własnego czasu i własnej, określonej przestrzeni,

;)przebiega w ustalonym porządku, wg reguł przyjętych przez uczestników,

;) jest czynnością bezinteresowną i bezproduktywną, nie łączy się z osiąganiem korzyści materialnych

;) towarzyszy jej poczucie niezwykłości, tajemnicy

paidia, ludus - sposoby bawienia się

4 typy zabaw wg Cailloisa:

• „agon” zabawy oparte na współzawodnictwie (w klasie będą to konkursy)

• „alea” - zabawy oparte na działaniu przypadku - przebieg i końcowy wynik zależą od szczęścia a nie umiejętności ( nie znajdują zastosowania na lekcjach)

• „mimikry” - polegają na naśladowaniu, wcielanie się w role (najczęściej wykorzystywane na lekcjach j. polskiego np. inscenizacje, drama, improwizacje)

• „ilinx” - takie działania zabawowe, których celem jest wywołanie oszołomienia, stanu ekscytacji np. karuzela, bungee (w szkole elementy takiej zabawy to np. kręcenie się w parach)

Propozycje autora - zabawa w tekście

Płaszczyzną porozumienia między autorem-nadawcą, a dziecięcym odbiorcą bywa odwołanie do kontekstu zabawy wykorzystywanego w różny sposób.

Może to być:

• opis zabawy jako temat utworu (występuje np. u Konopnickiej)

• wspólny kod językowy odwołujący się do dziecięcych doświadczeń z językiem (np. w wierszach Tuwima)

Propozycje nauczyciela - zabawa z tekstem

Konkursy - kto najlepiej zna lekturę? (uczniowie w grupach układają pytania dotyczące lektury, odtwarzają znajomość tekstu)

zabawy manipulacyjne - porządkowanie fragmentów tekstu, układanie ciągów fabularnych

tworzenie książeczek obrazkowych. Uczniowie ilustrują fragmenty dłuższego tekstu i je tytułują, następnie opowiadają - motywują wybór ujęcia

układanie historyjek obrazkowych, tworzenie ciągów przyczynowo-skutkowych. Nauczyciel proponuje bohatera literackiego, a dzieci w formie rysunków przedstawiają go w wymyślonych sytuacjach

wypełnianie pustych miejsc narracyjnych. Uczniowie otrzymują tekst z usuniętymi fragmentami fabuły, które muszę uzupełnic

Typy interpretacji tekstu:

1. faktyczna - dziecko utożsamia świat przedstawiony ze światem rzeczywistym, wszystko traktuje dosłownie

2. baśniowa - dziecko wie, że świat przedstawiony w utworze to fikcja, jednak nie czuje potrzeby odkrycia jego sensów

3. refleksyjna - dziecko dostrzega „drugie dno” ale tylko wybranych elementów

4. symboliczna - najtrudniejsza, uczeń potrafi odczytać sens tekstu, nastawione jest na odbiór symbolu.

Przykładowe formy pracy związane z rozumieniem tekstu:

inscenizacje

improwizacje - wcielanie się w postać bohatera, monolog wewnętrzny

improwizacje dialogu bohaterów

improwizacje - wcielanie się w rolę, autoprezentacja - zgadnij kim jestem?

gorące krzesło - pytania do..., wywiad z....., spotkanie autorskie z ...........

sąd nad bohaterami (ocenianie postępowania, wartościowanie)

improwizacje pantomimiczne (ożywianie, personifikowanie)

Zabawa jest tylko techniką, narzędziem pracy, ma ułatwić rozumienie tekstu, nie stanowi jednak celu sama w sobie!!! Nie należy „zabawić się na śmierć” ! ;)

Przykładowe pytania:

1. Wypisz propozycje zabaw z tekstem i opisz jedną z nich.

2. Wymień i opisz typy interpretacji tekstu.

• A Janus-Sitarz Komu potrzebne jest ocenianie? Wokół ewaluacji osiągnięć ucznia

Niekorzystne strony oceniania to m. in.:

• stres,

• trudności w zachowaniu partnerskich relacji −uczeń - nauczyciel,

• selekcjonowanie uczniów na lepszych i gorszych,

• uczenie się „dla stopnia”

Ewaluacja w procesie edukacji - wszelkie, systematyczne działania związane z badaniem (diagnozowaniem, kontrolowaniem i ocenianiem) osiągnięć dzieci i młodzieży, ale także badaniem wyników pracy nauczyciela i szkoły zmierzające do podniesienia skuteczności nauczania.

Wyniki uczniów informacja dla nauczyciela, w jakim stopniu jego praca jest efektywna, co musi w niej zmienić, udoskonalić.

W takiej perspektywie szkoła występuje jako organizacja ucząca i ucząca się, dążąca do podniesienia jakości swej pracy.

Ewaluacja:

• wewnętrzna

• zewnętrzna

Dostarczone w procesie ewaluacji informacje powinny rozwijać u ucznia:

• poczucie odpowiedzialności za własne postępy,

• motywować go do systematycznej pracy i osiągania coraz lepszych wyników,

• wdrażać do samooceny.

Główne cele ewaluacji:

1. dostarczanie informacji, diagnozowanie stanu postępów uczniów,

2. wspieranie procesu uczenia się (np. aktywizowanie ucznia)

3. wartościowanie efektywności nauczania (motywowanie nauczyciela do podwyższania skuteczności działań dydaktycznych)

4. prognozowanie (ocenianie potencjału ucznia, projektowanie dalszej drogi kształcenia)

5. wdrażanie ucznia do samooceny, poznawanie kryteriów wg których można oceniać innych

Błędy nauczycieli w zakresie oceniania:

• nieplanowana, nieprzemyślana, bezcelowa kontrola,

• brak systematycznego oceniania w ciągu semestru/roku

• stronniczość (kierowanie się osobistą sympatią lub stopniami wystawianymi przez innych)

• brak jawnych, obiektywnych i zaakceptowanych przez uczniów kryteriów oceny,

• tworzenie niekorzystnej atmosfery wokół oceniania (stopień=kara)

• brak informacji zwrotnej dla ucznia (brak wyczerpujących komentarzy do stopni, nieoddawanie sprawdzianów w czasie)

• traktowanie ocen jako narzędzia budowania autorytetu nauczyciela

Każda kontrola powinna przynosić uczniowi informacje o tym:

• ile już umie,

• przekonanie, że na pewno może osiągnąć więcej

W komentarzu uczeń powinien znaleźć rady:

• co zrobić żeby następny spr. wypadł lepiej,

• jakie ma braki i w jaki sposób je uzupełnić,

• jakie umiejętności poćwiczyć

Wprowadzona w 1999r. reforma szkolnictwa stworzyła nowy system oceniania - system egzaminów zewnętrznych organizowanych przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne (OKE)

Standardy wymagań egzaminacyjnych - norma obowiązująca wszystkich uczniów

Trzeb pamiętać, żeby ocenianie wenątrzszkolne nie zostało całkowicie podporządkowane wymaganiom egzaminów zewnętrznych!!! (testową formą nie da się sprawdzić np. kreatywności)

Ocenianie:

1. wewnątrzszkolne (ocenia: nauczyciel, inni uczniowie, też samoocena; oceniane są nie tylko wiadomości i umiejętności, ale także pracowitość ucznia, jego indywidualne postępy; uczeń oceniany jest w ciągu całego roku szkolnego - odp. ustne, kartkówki, spr, itp., ; wymagania określa nauczyciel na podstawie programu nauczania; szkoła opracowuje system oceniania (stopnie, punkty, ocena opisowa); cele: dostarcza uczniowi informacji o postępach, trudnościach, specjalnych uzdolnieniach, motywuje go do pracy)

2. zewnętrzne (ocenia: egzaminator okręgowej komisji egzaminacyjnej; oceniane są wiadomości i umiej. zapisane w standardach wymagań egzaminacyjnych, możliwe do sprawdzenia na egzaminie pismenym; podczas egzaminu pisemnego kończącego dany szczebel edukacji; wymagania określone w standardach wymagań egzaminacyjnych; wyniki przedstawione w skali punktowej; cele: informacje o wiedzy i umiejętnościach ucznia w porównaniu do innych uczniów)

Nauczyciele uczący tego samego przedmiotu powinni opracować przedmiotowy system nauczania uwzględniający:

• wymagania edukacyjne: wiedzę i umiejętności podlegające ocenie,

• roczny lub semestralny plan kontroli (liczba prac klasowych itp.)

• dokładne kryteria ocen (odpowiedzi ustnej, różnych form wypowiedzi itp.)

• warunki poprawy wyników,

• określenie warunków zaliczenia przedmiotu, wymagania na konkretne stopnie,

• opracowanie skali ocen,

• sposoby powiadamiania rodziców i uczniów o wynikach,

• prawa przysługujące uczniom w procesie oceniania

System musi być jawny, dostępny uczniom i rodzicom!!!

Nauczyciele opracowujący przedmiotowy system oceniania powinni uwzględnić kilka zasad:

- zasadę systematyczności kontroli,

• z. różnorodności metod sprawdzania,

• z. dokumentowania informacji o uczniu,

• z. indywidualizacji (różnicowania wymagań)

Ocenianie osiągnięć uczniów - proces ustalania i komunikowania ocen szkolnych

Ocena - informacja o wyniku kształcenia wraz z komentarzem dotyczącym tego wyniku.

Każda poprawiona praca powinna być opatrzona komentarzem! Nie można pisać komentarzy lapidarnych np. „Bzdury!” ;D, „Zadanie świadczy o twoim lenistwie” :P

Reguły, które warto przestrzegać przy formułowaniu komentarzy:

życzliwy ton np. Jasiu......

próba podkreślenia zalet pracy

unikac ogólnych stwierdzeń, pisac konkretnie jakie są braki, jakie błędy popełnił

po przeczytaniu komentarza uczeń powinien wiedziec, co ma zrobic, żeby następna praca była lepsza

pisac w sposób zrozumiały!

Zasady, które powinny towarzyszyc ocenianiu odpowiedzi ustnych:

pokazc, że słuchamy z życzliwością,

ograniczyc do minimum przerywanie i korygowanie wypowiedzi,

zastanowic się nad sensem pytania na każdej lekcji (lepiej co jakiś czas poświęcic na pytanie uczniów całą lekcję)

zaplanowac udział w lekci osób niepytanych

Przykładowe pytania:

1. Co to jest ewaluacja i jakie są jej typy?

2. Jakie są cele ewaluacji?

3. Scharakteryzuj ocenianie wewnątrzszkolne oraz ocenianie zewnętrzne.

4. O czym należy pamiętać formułując komentarze do ocen?

• Gabriela Olszewska Metody aktywizujące

Zasady pracy w grupie:

;) - najefektywniej pracuje się w kilku 4-5 osobowych zespołach,

;) - niech wybiorą w sposób demokratyczny szefa, sekretarza, sprawozdawcę i osobę odpowiedzialną za czas,

;) - powinni zaznajomić się z podziałem obowiązków,

;) - szef ma kierować pracą grupy, ale nie przewodzić, dba o to, żeby wszyscy pracowali nad zadaniem i nie poświęcali uwagi kwestią ubocznym,

;) - sekretarz notuje ciekawe pomysły,

;) - sprawozdawca - przedstawia rezultaty pracy np. przed klasą,

;) - każdy członek zespołu stara się pracować intensywnie, słucha innych, czeka na swoją kolej w wypowiadaniu się

Zasady dla nauczyciela:

• wybieraj ciekawe zadania,

• jasno określ przestrzeń pracy, np. wygodny stolik,

• dobieraj zespoły wg różnych zasad (losowo, towarzysko)

Charakterystyka zespołów:

Z. NIEDOJRZAŁY - etap wyjściowy

• miejsce pracy jako miejsce spotkania towarzyskiego

• oficjalne stosunki międzyludzkie,

• ukrywa słabe strony i błędy,

• słabo angażuje się w organizowanie i planowanie pracy,

• manifestuje niechęć,

• decyzje podejmuje tylko lider

• nie przestrzega ustaleń

Z. EKSPERYMENTUJĄCY - etap niższy

• eksperymentuje, uznaje różne warianty decyzji,

• podejmuje działania naprawcze,

• otwarcie dyskutuje,

• uwzględnia odczucia indywidualne, konflikty, napięcia,

• uczniowie słuchają się uważniej,

• zespół jest zorientowany na własne problemy i próbuje je rozwiązać.

Z. ZINTEGROWANY - etap wyższy

• wszystko co wyżej a także:

• metodyczne podejście do pracy celem polepszenia jej rezultatów,

• ustala podstawowe zasady i procedury postępowania,

• wszyscy są w równym stopniu informowani o sprawach dotyczących zespołu,

• stale poprawiają się stosunki między członkami.

Z. DOJRZAŁY - etap najwyższy

• wszystko co powyżej a także:

• wysoka elastyczność działania,

• wykorzystuje się indywidualne uzdolnienia i możliwości, wszyscy członkowie pracują na sukces,

• zespół ma poczucie misji,

• rozwój grupy jest naczelnym zadaniem,

• zaufanie, otwartość, szczerość, stałe ocenianie rezultatów.

Przegląd ważniejszych metod aktywizujących

metoda projektów (projekt - duży cykl zajęć i zaplanowanych bardzo precyzyjnie działań)

Działania te mają:

• wyznaczone cele ogólne i szczegółowe dla konkretnych etapów,

• określone sposoby dochodzenia do celu,

• termin ukończenia całości i poszczególnych etapów,

• wyznaczone osoby realizujące zadania.

Bardzo ważnym założeniem tej metody jest interdyscyplinarność - integrowanie wiedzy z różnych przedmiotów oceniania.

Najczęściej projekt realizowany jest w dłuższym czasie (kilka tygodni, semestr, rok) przez klasę, kilka klas, czasem jednego ucznia.

Metoda projektu umożliwia kształtowanie:

• umiejętności pracy w grupie,

• planowania i organizowania,

• nazywania problemów,

• korzystania z różnych źródeł informacji,

• umiejętności integrowania wiedzy z różnych obszarów,

• prezentowania informacji w różnych formach,

• formułowania i wyrażania opinii,

• podejmowania decyzji grupowych,

• rozwiązywania problemów i konfliktów,

• oceny i samooceny pracy.

Zalety metody projektów:

• rozwijanie samodzielności, współpracy w grupie,

• integracja,

• uwzględnienie rozwoju indywidualnego, uzdolnień, potrzeb, zainteresowań,

• budzenie motywacji poznawczej,

• myślenie kreatywne,

• łączenie wiedzy szkolnej i pozaszkolnej,

• integrowanie różnych przedmiotów szkolnych przez wspólne treści

Etapy pracy nad projektem:

A Inicjacja

B podział na grupy

C rozważenie tematów

D przydział tematów

E realizacja projektu

F prezentacja

G ocena projektu

Proponowane projekty:

Np. AIDS dżuma XX wieku

gra dydaktyczna (gra - typ aktywności obejmujący interakcje między pojedynczymi ludźmi lub grupami, dążącymi do realizacji postawionych celów, wyznaczonych regułami lub gra to celowo zorganizowana sytuacja dydaktyczna, w czasie której uczestnicy konkurują ze sobą w ramach przyjętych zasad)

Główne cechy gry:

• celowość zaaranżowanej sytuacji dydaktycznej,

• reguły wyznaczające zakres i rodzaj czynności uczestników,

• aktywizacja, interakcje pomiędzy uczniami,

• elementy rywalizacji

Organizując grę, trzeba wziąć pod uwagę:

-szczegółowy scenariusz dopasowany do celów dydaktycznych,

- plan czasowy działań,

• przydział ról, podział na grupy,

• ewentualne wątpliwości uczestników,

• ocenę zaproponowanych działań

Korzyści z gier:

• aktywizacja,

• kształtowanie umiejętności komunikowania się,

• podejmowania decyzji,

• planowania i organizowania działań we współpracy,

• sprawdzania skutków podjętych decyzji

mapa pojęciowa - bardziej technika pracy niż metoda. Polega na opracowaniu jakiegoś problemu za pomocą plakatów, rysunków, znaków. Pozwala na zbadanie pewnej struktury przez ukazanie związków i relacji między różnymi typami zjawisk czy pojęć.

Technika ta rozwija u uczniów umiejętności:

• twórczego myślenia,

• strukturyzowania różnych porcji wiedzy,

• uzgadniania stanowisk,

• negocjowania i perswazji,

• skutecznej współpracy

Dyskusja dydaktyczna

Odmiany:

• burza mózgów (jarmark pomysłów) - wspomaga uczniów w gromadzeniu w szybkim czasie wielu ciekawych pomysłów na rozwiązanie jakiegoś problemu. Wolno zgłaszać wszystkie pomysły, nie wolno ich oceniać.

• Debata - zaprezentowanie w miłej atmosferze argumentów za i przeciw jakiejś sprawie. Uczniowie nie mogą atakować się nawzajem.

• Dyskusja konferencyjna - niezastąpiona na szkolnych sesjach naukowych, stosowana w celu szybkiej analizy jakiegoś dużego zagadnienia. Problematykę należy podzielic na problemy mniejsze rozpracowywane potem w grupach dyskusyjnych w trakcie przydzielonego czasu. Na koniec przewodniczący grup prezentują wypracowane stanowisko.

• Dyskusja punktowana - dyskusja z obserwatorami (akwarium) - grupa uczniów dyskutuje nad jakimś problem przez 10-20 min. Pozostali przyglądają się. Za każdy udział w dyskusji uczeń otrzymuje plusy lub minusy na przygotowanej karcie obserwacji.

• Okrągły stół - swobodna wymiana myśli na zasadzie absolutnego partnerstwa uczestników rozmowy z osobami prezentującymi dane stanowisko (ekspertami z klasy lub spoza niej)

Składanka ekspercka (puzzle) - istnieje wiele odmian, najważniejszym założeniem jest obecność eksperta lub grupy ekspertów w jakiejś sprawie.

1. Każda grupa opracowuje częśc tematu lub 1 aspekt, stając się ekspertem od jakiegoś zagadnienia.

2.Utworzenie nowych grup z przedstawicielami grup poprzednich w celu zbadania całości problemu. Każdy przedstawia wiedzę nabytą w grupie wyjściowej.

3. Powrót do grup początkowych i sprawdzenie czy wszyscy nauczyli się wszystkiego

Propozycje zadań:

1. Wymień metody aktywizujące i opisz wybraną z nich.

2. Wymień zasady pracy w grupie, o których powinien pamiętać nauczyciel.

• Zenon Uryga Kryteria oceny podręczników do przedmiotu „język polski”

Przemyślany kształt podr decyduje o skuteczności przekazywania wiedzy, ale także o rozwoju umiejętności uczenia się, budzeniu zainteresowań, formowaniu postaw

W podejściu do kryteriów oceny podr warto przyjąć kilka zasad:

• każdy przedmiot dysponuje odrębnym materiałem naukowym, cele kształcenia też są inne, zatem nawet w przypadku bliskich przedmiotów humanistycznych (historii i j. polskiego) tylko częściowe kryteria mogą być zbieżne

• opiniowanie podr ma zmierzać do ich oceny jako narzędzi uczenia się przedmiotu. Należy w równym stopniu uwzględniać aspekty merytoryczne, dydaktyczne i edytorskie.

• Autorytetem naukowej oceny nie można osłaniac podr wartościowych merytorycznie, ale nieprzemyślanych pod względem dydaktycznym i odwrotnie.

• Opiniowanie podr nowej generacji powinno służyć korzystnym przemianom w sferze edukacji i wspierać reformatorskie tendencje.

Merytoryczne kryteria oceny:

1. udział oraz wzajemny stosunek i hierarchia różnych elementów wiedzy o przedmiocie:

1. inf. Proste-faktograficzne o znaczących wydarzeniach, faktach kulturalnych itp.

2. wiadomości o procesach rozwojowych np. przemiany cywilizacyjne

3. wyeksponowanie pojęć kluczowych dla zrozumienia przedmiotu

4. odsłanianie świata wartości związanych z kręgiem cywilizacji

2. Dominujące strategie przekazywania wiedzy:

1. dedukcyjny i encyklopedyczny przekaz inf.

2. Problemowa strategia wykładu wprowadzającego w metodę badania i interpretacji zjawisk

3. Propozycje praktyki działania, motywującego potrzebę określonej wiedzy o przedmiocie

3. Zgodność zawartej w podr wiedzy z aktualnym stanem badań naukowych

Ocena podr z punktu widzenia jego treści naukowych jest dla recenzentów pierwszoplanowym zadaniem! Jednakże nie może to być jedyne kryterium! Należy też zwrócić uwagę na klarowność i przystępność przekazu, siłę motywacyjną, zdolność sterowania procesem uczenia się.

Dydaktyczne kryteria oceny:

1. Zgodność treści podr z podstawami programowymi nauczanie przedmiotu

2. Wyobrażenie ucznia jako adresata podr

3. Funkcja kierowania pracą umysłową ucznia oraz wprowadzania w technikę uczenia się i samokształcenia

4. Samokształceniowe aspekty podr np.:

• wprowadzanie w bibliografię podmiotową prac popularnonaukowych, esejów, reportaży itp.

• zaproszenie ucznia do zdobywania wiedzy z różnych źródeł,

• materiały służące przywołaniu klimatu i rytmu życia epoki, jej świata wartości,

• bezpośrednie instrukcje inspirujące do samodzielnego poznawania interesujących zagadnień,

• dodatki medialne np. kasety video, płyty

Edytorskie kryteria oceny

1. Koncepcja wiązania i rozdzielania podstawowych trzonów konstrukcji podr:

1. podr składające się z oddzielnych woluminów np.

• usystematyzowany wykład wiedzy,

• materiały do analizy

• instrukcje metodyczne dla nauczyciela

2. podr łączne, wiążące różne treści i informacje o przedmiocie

2. Współdziałanie rozwiązań typograficznych z koncepcją dydaktyczną podr w funkcjonalnym przekazie treści kształcenia:

1. różnicowanie inf ważnych krojem czcionek, pogrubieniem itp.

2. operowanie kolorowym tłem, symbolami graficznymi,

3. sygnalizowanie kolejnych problemów za pomocą żywej paginy, numeracji akapitów itp.

3. System orientacyjny podr, ułatwiający poszukiwanie informacji:

a)wstępy informujące o układzie treści,

b) indeksy alfabetyczne autorów, dzieł, słowniki pojęć, notki biograficzne,

3. powtarzalność układu inf w kolejnych rozdziałach

4. Funkcjonalność materiału ilustracyjnego

1. odpowiedni dobór materiałów ikonicznych

2. bezpośrednia, dobra korespondencja ilustracji z odpowiednimi akapitami tekstu,

3. czytelność i wysoka jakość estetyczna ilustracji

Przykładowe zadania:

1. Jakie kryteria należy wziąć pod uwagę przy wyborze podręcznika?

---