35. SEKRECJA TRZUSTKI
Trzustka produkuje wydzielinę o konsystencji wodnistej w ilości 1,5-2 l na dobę. Ma ona odczyn zasadowy (pH 8-8,5) dzięki dużej zawartości dwuwęglanów (125 mmol/1 na szczycie sekrecji). Ta ilość dwuwęglanów wystarczy dla zobojętnienia, a nawet niewielkiego zalkalizowania kwaśnej miazgi pokarmowej nadchodzącej z żołądka.
Sok trzustkowy zawiera enzymy rozkładające ostatecznie białka, tłuszcze i węglowodany na dające się wchłonąć fragmenty.
Wszystkie enzymy proteolityczne trzustki są wydzielane w postaci nieaktywnej jako tzw, proenzymy: trypsynogen, chymotrypsynogen, prokarboksypeptydazy A i B oraz elastaza. Aktywacja ich zostaje zapoczątkowana w świetle jelita działaniem enterokinazy na trypsynogen, z którego powstaje trypsyna. Dalsza przemiana proenzymów postępuje autokatalitycznie - wytworzona trypsyna odszczepia od trypsynogenu krótki peptyd, w wyniku czego powstaje nowa trypsyna. W podobny sposób trypsyna aktywuje inne enzymy proteolityczne.
Oprócz proteaz sok trzustkowy zawiera enzymy trawiące tłuszcze - lipazę trzustkową, fosfolipazę A, lecytynazę, enzymy rozbijające węglowodany - alfaamylazę trzustkową oraz nukleazę, która rozkłada kwasy nukleinowe.
Wydzielanie soku trzustkowego rozpoczyna się już w fazie psychicznej trawienia pod wpływem pobudzenia nerwu błędnego, jednakże głównym bodźcem pobudzającym wydzielanie trzustkowe jest hormon - sekretyna, uwalniana do krwi z błony śluzowej dwunastnicy. Bodźcem do uwalniania sekretyny jest działanie nadchodzącej do dwunastnicy miazgi pokarmowej. Sok wydzielający się w tej fazie zawiera dużą ilość dwuwęglanów, lecz mało enzymów trawiennych. Do wydzielania większej ilości enzymów pobudza trzustkę inny hormon wydzielany przez dwunastnicę - cholecystokinina (pankreozymina). Pełne działanie cholecystokininy może się rozwinąć tylko przy udziale sekretyny i nerwu błędnego.