Przed 1989r. w Polsce obowiązywała konstytucja uchwalona w 1952r. Zawierała ona zmiany z 1976r., kiedy to wprowadzono zapis o przewodnictwie jednej partii komunistycznej.
Obrady Okrągłego Stołu w 1989r. przyniosły szerokie zmiany polityczne. Podczas rozmów między przedstawicielami opozycji a władzą komunistyczną zawarto porozumienie przewidujące m.in. uchwalenie nowej konstytucji. 7 kwietnia 1989r. sejm dokonał pierwszej nowelizacji konstytucji wprowadzając dwuizbowy Parlament, oraz urząd prezydenta. Kolejna nowelizacja miała miejsce w grudniu '89. Wprowadzone wtedy zmiany były bardzo ważne dla dalszego rozwoju demokratycznego państwa. Wprowadzono m.in. pluralizm polityczny, zmieniono nazwę kraju oraz godło.
Ostateczną wersję Konstytucji, te którą znamy dziś, uchwalono 2 kwietnia 1997roku. Jednak przed wprowadzeniem jej w życie (17 października '97) odbyło się referendum konstytucyjne, w którym Polacy opowiedzieli się „za” wprowadzeniem Konstytucji w formie poznanego im wcześniej zapisu.
Konstytucja z definicji jest najważniejszym aktem prawnym w państwie. Dlatego też jest nazywana ustawą zasadniczą.
Wynika z tego jej szczególna rola w funkcjonowaniu współczesnego państwa, gdyż określa ona podstawy ustroju państwa oraz prawa i obowiązki obywateli. Jako ustawa zasadnicza ma ona najwyższą i nadrzędną moc prawną nad innymi dokumentami państwowymi stanowiących o prawie. Oznacza to, że wszystkie akty prawne w Polsce muszą w pełni zgadzać się z treścią i postanowieniami Konstytucji. Zgodność każdej ustawy z Konstytucją RP musi więc być sprawdzona. W naszym państwie zajmuje się tym Trybunał Konstytucyjny.
Jak wspomniałam, konstytucja określa ustrój państwa. Przez to stwierdzenie definiuje ona podstawowe zasady organizacji i funkcjonowania władz państwa.
W związku z tym konstytucja jest w pewnym sensie źródłem porządku prawnego wyznaczając władze i ich uprawnienia.
Zasady dotyczące ustroju Rzeczypospolitej Polskiej zawarte w Konstytucji:
Zasada demokratycznego państwa prawnego,
Zasada unitarnej formy państwa,
Zasada zwierzchniej władzy narodu,
Zasada trójpodziału władzy,
Zasada pluralizmu politycznego,
Zasada republikańskiej formy rządów,
Zasada decentralizacji władzy państwowej i samorządowej.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ma określoną budowę. Składa się ona z Preambuły oraz trzynastu rozdziałów. Preambuła jest wstępem zawierającym odwołanie do tradycji historycznych, wartości oraz Boga.
Każdy kolejny rozdział zawiera informacje dotyczące osobnego tematu, np. Rozdział I opisuje zasady ustroju politycznego, gospodarczego i społecznego państwa; Rozdział II zawiera katalog praw i obowiązków obywateli; Rozdział II określa źródła prawa obowiązującego w Rzeczypospolitej; itd.
Podsumowując można powiedzieć, że szczególna rola Konstytucji RP polega na równoważeniu interesu państwowego z interesem ogółu jak i pojedynczej jednostki. Konstytucja nakazuje posłuszeństwo wyrażane w nakazie przestrzegania ustanowionego praw, jednocześnie starając się chronić dobro jednostki poprzez przydzielanie obywatelom szeregu praw zawartych w tym najwyższym akcie prawnym.
Bibliografia:
Pod red. E. Kosińskiej, „Wokół nas. Wiedza o społeczeństwie”, podręcznik do klasy 2 gimnazjum. Wyd. Rubikon, Kraków 2000.
Wiedza o społeczeństwie. Vademecum maturalne 2009. Wyd. Operon.
Rola Konstytucji RP jako ustawy zasadniczej
Agata Wojciechowska
Semestr I