Genogram

Metoda ta bardzo często jest stosowana w psychiatrii. Jest to schemat podobny do drzewa genealogicznego, w którym można umieścić informacje, o co najmniej trzech pokoleniach badanej rodziny. Dzięki tej metodzie można również określić różnego rodzaju relacje, jakie zachodzą między jej członkami.

Genogram nie powinien być traktowany jako test czy skala, dzięki której możemy zbadać pewna rodzinę. Pozwala on jednak zorientować się, jakie mogą być uwarunkowania pewnych zachowań. Metoda ta wywodzi się z teorii systemów rodzinnych Bowena. Według niego jest to „wielogeneracyjny przekaz wzorców rodzinnych”. Dzięki temu można w pewnym stopniu zorientować się, czym spowodowane są pewne zachowania i pozwoli pewne z nich przewidzieć.

Na dobre wykonanie genogramu muszą się składać pewne trzy elementy

• Rysowanie struktury rodziny.

• Zbieranie informacji,

• Nanoszenie relacji rodzinnych.

Samo rysowanie odbywa się poprzez graficzne pewnego rodzaju ujednolicone formy zapisu. Każdy z nich pomaga w precyzyjnym określeniu, kto jest, kim bez dodatkowych opisów.

Jednocześnie należy zbierać informacje na temat danej rodziny. Nie chodzi tutaj o opisywanie wyglądu poszczególnych osób, lecz informacje te dotyczą ważnych dat w życiu poszczególnych osób - śmierci, rozwodu, separacji, ale również płci czy wieku. Można również umieścić tutaj informacje dotyczące samobójstw, nałogów, chorób zwłaszcza dziedzicznych i psychicznych, czy problemów szkolnych, zawodowych i emocjonalnych.

Mówiąc o nanoszeniu relacji na nasze drzewo opieramy się przede wszystkim na wypowiedziach poszczególnych członków. Najbardziej będą nas interesowały trzy konteksty funkcjonowania:

• Aktualna sytuacja, (co ostatnio się wydarzyło);

• Szerszy, (kto z dalszej rodziny wie o problemach…);

• Społeczny, („system społecznego podtrzymywania rodziny” przykładem jest nadawanie imion, kto i dlaczego takie).

mężczyzna kobieta

dana osoba nie żyje nad piszemy datę urodzin i śmierci

tzw. identyfikowany pacjent czyli osoba z powodu której podjęta jest ta terapia

małżeństwo z data zawarcia związku

małżeństwo w separacji - data separacji

związek nieformalny z data rozpoczęcia

małżeństwo po rozwodzie - data rozwodu

rodzice i dzieci w kołach i kwadratach wiek a dzieci rozmieszczamy od lewej i od najstarszego

dzieci adoptowane

bliźnięta dwujajowe

bliźnięta jednojajowe

ciąża trzymiesięczna

samoistne poronienie

sztuczne poronienie

osoby zamieszkujące wspólnie z osoba badaną

dystans

bliski związek

bardzo bliski związek

związek konfliktowy

związek bardzo bliski, lecz konfliktowy

ostre odcięcie się od siebie

Poza tymi podstawowymi schematami, które można łączyć na różne sposoby istnieją jeszcze „patologiczne triady”, czyli niezdrowe relacje pomiędzy rodzicami i dzieckiem.

1. Triangulacja (konflikt lojalności dziecka)

2. Koalicja z jednym z rodziców

3. Obejście konfliktu poprzez agresję wobec dziecka i jego odrzucenie

4. Obejście konfliktu poprzez podtrzymanie

A.

B.

C.

D.

Jednak żeby taka technika jak Genogram mogła przynieść jakiekolwiek efekty jest niezbędna chęć zmiany u osoby badanej. Naukowcy mówią, że do całkowitego powrotu do „korzeni” są potrzebne trzy kroki. Pierwszym z nich jest właśnie zmiana, jaką powinien uczynić pacjent. Następnym etapem jest „reakcja rodziny na zmianę”. Chodzi tutaj o nie uleganie naciskom pozostałych członków ale jednocześnie nie odcięcie się od nich całkowicie. Jeżeli to się uda to można powiedzieć, że trzeci krok też został wykonany - poradzenie sobie z reakcja rodziny.

Każdy człowiek ma swoja metodę, dzięki której jest wstanie osiągnąć sukces w zmianie siebie. Pierwsza z nich może być humor. Powoduje on zmianę nastroju pozostałych członków rodziny, dzięki czemu zaakceptowanie przez nich zmian jest łatwiejsze. Drugim sposobem jest robienie wszystkiego dokładnie odwrotnie niż do tej pory. Trzecia metoda tzw. otwieranie zamkniętych systemów. Polega na zwróceniu się do członków rodziny mniej wtajemniczonych i dalszych, albo też z osobami ważnymi w rodzinie. Ostatnia technika to przyjęcie pozycji „ja”.

BIBLIOGRAFIA

• „Terapia rodzin” Irena Namysłowska Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa 2000 r.

• „Psychoterapia” pod redakcją Lidii Grzesiuki PWN Warszawa 1994 r.

„Terapia rodzin” Irena Namysłowska Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa 2000 r.

---