Specjalne trudności w czytaniu i pisaniu a nieprawidłowa lateralizacja.
Większość badaczy, którzy dostrzegają specyfikę trudności w czytaniu i pisaniu dzieci źle zlateralizowanych , wymienia typowe błędy, jakie one popełniają. H. Spionek zalicza do nich:
Statyczne odwracanie liter, mylenie liter o podobnych kształtach, lecz inaczej ułożonych w przestrzeni, o innym położeniu i kierunku, np. odwróconych o 180 stopni względem osi pionowej lub poziomej np. b-d, b-p, u-n, w - m itp. Błędy te nazywa się inwersją statyczną.
Dynamiczne odwracanie liter - przestawianie liter, zmienianie ich w kolejności
w wyrazie np. od i do, kot i tok. Błędy te nazywane są inwersja dynamiczna.
Uporczywe opuszczanie lub dodawanie liter, a nawet całych sylab i wyrazów.
Błędne odtwarzanie liter - dziecko niedokładnie odczytuje i pisze zarówno niektóre spółgłoski, jaki samogłoski np. los czyta jak las, sęk jako sok itp.
U dzieci leworęcznych i preferujących kierunek ruchu oczu w lewo zdarza się im pisać i czytać od strony prawej ku lewej. U dzieci obuocznych obserwuje się opuszczanie liter.
Pismo lustrzane
Spotykamy się z dwiema formami pisma lustrzanego:
a). Odwracania pojedynczych liter i cyfr zapisanych w izolacji lub znajdujących się w środku wyrazu
b). Zwierciadlane odbicie normalnego pisma.
Pismo lustrzane może występować jako objaw fizjologiczny. W wieku poniemowlęcym dzieci często „czytają”, przyglądając się obrazkom w książce trzymanej „do góry nogami”. Niekiedy też rysują obracają rysunki o 90 stopni lub nawet 180.
We wczesnych fazach wieku przedszkolnego (do 5-6 lat) mamy do czynienia tylko z odwracaniem podczas zapisywania poszczególnych cyfr, liter i to najczęściej liter drukowanych oraz pisaniem od prawej do lewej strony krótkich wyrazów.
Objawy pisma lustrzanego zwykle samoistnie ustępują. Jeżeli jednak tak się nie stanie i przetrwają do wieku szkolnego, utrzymując się w drugiej połowie I klasy jest to objaw niepokojący i świadczący o nieprawidłowym rozwoju lateralizacji i orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. Objawy te mogą tez wystąpić u dzieci lewostronnych, które są zmuszane do pisania prawą ręką.
Orientacyjną ocenę lateralizacji może dokonać nauczyciel lub pedagog szkolny, a także lekarz neurolog, psychiatra, pediatra. Jednakże we wszystkich wątpliwych wypadkach dziecko powinno zostać skierowane na pogłębione badanie psychologiczne.
Pełna diagnoza lateralizacji powinna być syntezą danych z badania psychologicznego, lekarskiego, wywiadu z rodzicami oraz obserwacji nauczyciela.
Badanie lateralizacji powinno mieć charakter zabawy i być tak przeprowadzone, aby dziecko nie orientowało się, co jest przedmiotem oceny. W przeciwnym wypadku dziecko może wpływać na wyniki badania np.. celowo modyfikując swoje zachowanie, ukrywając tendencje do posługiwania się lewą ręką.