Rozwój człowieka
Rozwój motoryczny :
Okres wieku młodzieńczego to dalszy, dość intensywny wzrost ciała oraz znaczny rozwój muskulatury. Hormonalne zmiany, jakie zaszły w organizmie, pozwalają przywrócić zachwianą wcześniej równowagę pomiędzy procesami hamowania i pobudzania. Te (można stwierdzić) „komfortowe warunki” stwarzają możliwości do:
- najwyższych osiągnięć w działaniach motorycznych, uzyskania doskonałości w zachowaniach ruchowych.
Znamienną cechą tego okresu (pożądaną w motoryczności) jest wysoka ekonomia ruchów oraz działanie dostosowane do potrzeb i celów codziennego życia (nauka, praca, sport, rekreacja ruchowa, turystyka). W osiąganiu wysokiego poziomu motorycznego tego okresu istotne znaczenie ma racjonalne odżywianie, higiena ciała (dbałość o układ ruchu) oraz racjonalny, efektywny wypoczynek.
Rozwój emocjonalny i społeczny :
chwiejność emocjonalna, zmienność nastroju
brak pewności siebie, zaostrzenie samoobserwacji
konflikty, walka o niezależność
grupy rówieśnicze heteroseksualne
przyjaźń, miłość
pod koniec; osiągnięcie samodzielności w zakresie niezależnego decydowania o sobie i ponoszenia konsekwencji własnego postępowania
niemożliwe wyznaczenie granicy wieku (zależność od czasu nauki, czynników kulturowych itp.)
Rozwój intelektualny :
dokładność spostrzeżeń
pamięć logiczna zastępuje mechaniczną
dalszy rozwój myślenia
rozszerzenie zaintersowań
poszukiwanie ideałów
rozwój woli
system wartości
świadome kształtowanie osobowości
uspokojenie życia psychicznego
wybór zawodu, chęć samokształcenia (wyraz realizacji indywidualnych pragnień dotyczących obrazu samego siebie)
dojrzałość intelektualna
Model zachowań motorycznych w tym okresie jest uwarunkowany codziennością życia, jakie prowadzi człowiek. Praca zawodowa nadająca rytm życiu powoduje konieczność podporządkowania pozostałych czynności człowieka do jego podstawowego obowiązku. Oczywiście nie można zapominać o racjonalnym wypoczynku, właściwym odżywianiu i higienie. Pierwsze lata tego okresu, zwłaszcza u ludzi wyczynowo uprawiających sport, charakteryzują się szczególną ekonomią, celowością i refleksyjnością motoryczną.
Motoryka, wsparta uruchomieniem wszelkich rezerw organizmu, pozwala wznieść się najwyższy pułap wydolności fizycznej, a także siły mięśniowej. Dlatego też w wielu dyscyplinach sportowych tak wysokie możliwości ludzkiego organizmu pozwalają na osiąganie szczytowych wyników sportowych. Jednak z upływem lat osiągnięty szczyt możliwości motorycznych, przypadający na ok. 30 rok życia, maleje. Pojawia się wtedy konieczność umiejętnej, racjonalnej „gospodarki” motorycznej. Zdecydowanie szybciej obniża się poziom koordynacji ruchowej i szybkości, wolniej poziom wytrzymałości i siły mięśniowej. Dymorfizm płciowy uwidacznia się również w motoryce. Kobiety wykazują w tym okresie mniejszy poziom siły i wytrzymałości, natomiast wyróżnia je większa od mężczyzn płynność, elastyczność i rytm ruchu. Nie należy jednak rozpatrywać tego zjawiska pod kątem lepszej lub gorszej motoryczności kobiet od mężczyzn, lecz w aspekcie innej motoryczności.
Stabilizacja poziomu motorycznego, koniec rozwoju motoryczności.
Nawyki ruchowe kształtowane w poprzednich latach należy wciąż pielęgnować.
W okresie tym bardzo ważna jest troska o wypoczynek, właściwe odżywianie i higieniczny tryb życia.
Wysoko zaznaczony dymorfizm płciowy:
M.- wysoki poziom siły i wytrzymałości
K.- precyzja posępowania ruchowego i wytrzymałość w jego podejmowaniu, w codziennych czynnościach większa precyzja, płynność, elastyczność i rytm ruchu.
funkcje fizjologiczne i procesy biochemiczne osiągają szczyt rozwoju, stanowi on jednocześnie moment, od którego rozpoczyna się regres
trwa do czasu przekwitania u kobiet i do występowania zmian starczych u obu płci (jak wypadanie włosów, silne zużycie zębów, kostnienie szwów czaszki, starczowzroczność)
wydawanie potomstwa
wychowywanie dzieci
praca zawodowa
Wraz z okresem starzenia się zachodzą wielokierunkowe zmiany w motoryczności. Obraz ogólnej motoryki w etapie zwany też „trzecim wiekiem człowieka” nosi na sobie szczególne piętno.
rozpoczyna się z chwilą zaniku aktywności płciowej
zdolność rozrodcza u kobiety zanika szybciej niż u mężczyzny
naczynia krwionośne ulegają zmianą miażdżycowym
odwodnienie i zagęszczenie protoplazmy komórek
gromadzenie się złogów wapnia, cholesterolu, lipofuscyny(barwnika starczego)
zmniejszanie aktywności hormonalnej i enzymatycznej
poszczególne narządy i tkanki ulegają zużyciu
słabną wrażenia smakowe
występują zmarszczki z powodu zaniku tkanki tłuszczowej i zmian skóry, która traci napięcie
narządy wewnętrzne są mniej sprawne
włosy siwieją
włosy bieleją, stają się rzadsze, łysina się powiększa
wzrost nieco obniża się, zmniejsza się ok. 5%
zmiany struktury kości, tak zwany proces reszotowienia (otworki w tkance kostnej i zmniejszanie się grubości jej warstwy korowej)powoduje zmniejszanie się masy tkanki kostnej u mężczyzn o ok. 10%, u kobiet aż o 30%
ciężar ciała ulega regresowi o ok. 12% masa mięśni aż o 30%, co jest maskowane przyrostami tkanki tłuszczowej
często występuje wyraźne pochylenie tułowia lub nawet starcze wygięcie kręgosłupa piersiowego
napięcie mięśni zmniejsza się, występuje zwiotczenie więzadeł
występują wyraźne objawy zanikowe, chociaż często sprawność umysłowa bywa zachowana
utrata zdolności przystosowawczych
2