Spółki prawa handlowego - podobieństwa i różnice
Spółki handlowe działają na podstawie umowy z 26 lipca 2000 r. - kodeks spółek handlowych. Ustawa - kodeks spółek handlowych, która obowiązuje od 1 stycznia 2001 r., reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych. Zastąpiła ona przepisy kodeksu handlowego z 1934 r.
Spółkami handlowymi są:
spółka jawna
spółka partnerska
spółka komandytowa
spółka komandytowo-akcyjna
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
spółka akcyjna
Istotne podobieństwa i różnice między wymienionymi spółkami wyrażają się szczególnie w:
- w sposobie zawierania umowy i rejestrowania spółki
składzie osobowym, reprezentacji i prowadzeniu spraw spółki,
sposobie tworzenia i wielkości kapitału,
celach i rozmiarach rozwijanej działalności gospodarczej,
odpowiedzialności za zobowiązania spółki
Z punktu widzenia składu osobowego i zaangażowanego w nich kapitału spółki prawa handlowego dzielą się na:
spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna) - dominujące znaczenie mają w nich konkretne osoby tworzące spółkę,
spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna) - w nich główne znaczenie posiada zgromadzony kapitał. Dotyczy to zwłaszcza spółek akcyjnych.
Spółki kapitałowe (z o.o. i spółki akcyjne) z chwilą zarejestrowania uzyskują osobowość prawną - stają się podmiotem uprawnionym do zawierania transakcji gospodarczych z różnymi kontrahentami. Inne jest znaczenie prawne faktu zarejestrowania dla spółek osobowych. Mianowicie - zarejestrowanie tych spółek nie oznacza równoczesnego nabycia przez nie osobowości prawnej. Takiej osobowości spółki te w ogóle nie uzyskują. Nie mając osobowości prawnej, mogą jednak nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być stroną pozywaną. Oznacza to, że posiadają zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych oraz do czynności procesowych - mogą występować przed sądem jako powód lub pozwany.
Umowa spółek kapitałowych jak i osobowych musi być zawarta w formie aktu notarialnego, z wyjątkiem spółki jawnej, która jest zawierana w formie pisemnej pomiędzy przynajmniej dwoma wspólnikami pod rygorem nieważności.
W spółkach osobowych prowadzenie spraw i reprezentowanie ich na zewnątrz jest prawem i obowiązkiem każdego wspólnika (wyjątek w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej. W spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej prawo prowadzenia spraw i reprezentowania sp.k. mają tylko komplementariusze, natomiast w spółkach kapitałowych (tj. spółka z o.o. i spółka akcyjna) są do tego celu powołane specjalne organy (członkowie zarządu, prokurenci).
Kapitał spółek osobowych powstaje z wkładów poszczególnych wspólników, natomiast na kapitał w spółkach kapitałowych składają się udziały wspólników, które mogą być udziałami pieniężnymi lub niepieniężnymi zwanymi aportami. Kapitał zakładowy powinien wynosić co najmniej 50 000 zł. (spółki z o.o.) lub wykupione przez wspólników akcje (spółki akcyjne). Minimalna kwota kapitału zakładowego dla spółki akcyjnej wynosi 500 000 zł.
Działalność gospodarcza spółek kapitałowych zarówno zakresem, jak i rozmiarem przewyższa znacznie podobną działalność spółek osobowych. Działalność spółek handlowych osobowych może dotyczyć wielorakiej działalności gospodarczej podejmowanej przez przedsiębiorców, natomiast spółek handlowych kapitałowych wszystkich rodzajów działalności gospodarki narodowej.
Odpowiedzialność za zobowiązania w spółkach osobowych jest odpowiedzialnością nieograniczoną, tj. całym majątkiem posiadanym przez każdego wspólnika, a nie odnoszącą się tylko do wysokości wniesionego do spółki wkładu (wyjątek w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej. W spółce komandytowej co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz) ponosi nieograniczoną odpowiedzialność i co najmniej jeden wspólnik (komandytariusz) ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Komandytariusze odpowiadają do wysokości sumy komandytowej, która może być wyższa od ich wkładu. W spółce komandytowo-akcyjnej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada bez ograniczeń za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, natomiast drugi wspólnik (akcjonariusz) nie odpowiada za zobowiązania spółki). W spółce z o.o. odpowiedzialność za zobowiązania dotyczy tylko wniesionego do spółki udziału, a w spółkach akcyjnych do wartości wykupionych akcji.