GIMNASTYKA KOREKCYJNAW PRZEDSZKOLU
I NAUCZANIU ZINTEGROWANYM
Opracowa³a: Barbara Zago³a
Postawą cia³a nazywamy sposób trzymania się cz³owieka w swobodnej pozycji stojącej,
uwarunkowany pod³ożem morfologicznym i funkcjonalnym oraz odpowiednim nawykiem
ruchowym i jest ona cechą charakterystyczną dla każdego osobnika. Niestety w coraz
większej populacji spo³eczeństwa stwierdza się odchylenia od ogólnie przyjętej normy
w budowie narządów ruchu. Inaczej mówiąc coraz więcej osób ma wadę postawy.
Przyczyny powstawania wad postawy można podzielić najprościej na zewnątrz
i wewnątrzpochodne. Do pierwszej grupy zaliczyć można wszelkie choroby, predyspozycje
genetyczne i wrodzone, natomiast do czynników zewnątrzpochodnych: nieprawid³owe
warunki środowiskowe i bytowe, a w szczególności: prowadzenie co raz częściej siedzącego
trybu życia, zmniejszenie zainteresowania sportem na rzecz komputerów i telewizji, z³e
odżywianie. I tak, jak na pierwszą grupę czynników odzia³ywujących na nas i dzieci nie
mamy za bardzo wp³ywu, tak sposób odżywiania czy spędzania i planowania swojego czasu
wolnego, możemy zmienić.
Do najczęściej spotykanych wad postawy należą:
_ Plecy okrąg³e,
_ Plecy wklęs³e,
_ Plecy p³askie,
_ Plecy wklęs³o - okrąg³e,
_ Skoliozy czyli boczne skrzywienia kręgos³upa,
Z punktu widzenia rehabilitacji oprócz wad postawy wyróżnia się również b³ędy
postawy, przez które rozumie się wszystkie odchylenia od normy którym nie towarzyszą
zmiany ukszta³towania kręgos³upa (np. deformacje klatki piersiowej, asymetryczne
ustawienie ³opatek, barków, p³askostopie lub koślawość kończyn). Zarówno jednak wady jak
i b³ędy postawy mogą spowodować u dzieci szybsze męczenie się w postawie stojącej lub
w czasie d³uższego marszu, a nawet zmniejszyć sprawność ruchową dziecka. Dodać trzeba
też, że nie wyrównane wady, w późniejszym okresie życia, mogą stać się pod³ożem
wcześniejszych zwyrodnień w stawach, przyczyną bólu kręgos³upa i kończyn, zmniejszenia
wydolności uk³adu ruchowego, oddechowego a nawet uk³adu krążenia.
Dlatego bardzo istotną rzeczą jest wczesna diagnoza, leczenie i profilaktyka w zakresie
wad i schorzeń narządów ruchu. Ogromne znaczenie w tym zakresie ma do spe³nienia
gimnastyka korekcyjna w szko³ach i przedszkolach. Obejmując swym zasięgiem dzieci
i m³odzież, daje nadzieję na sprawnych i zdrowych doros³ych w przysz³ości.
G³ównymi zadaniami gimnastyki korekcyjnej są: profilaktyka (zapobieganie
powstawaniu wad), kompensacja (ich wyrównywanie) i korekcja (poprawa,
zminimalizowanie wad). Aby zadania i cele zosta³y zrealizowane musi up³ynąć niekiedy
sporo czasu, bo korekcja wad jest procesem d³ugotrwa³ym i rozciągniętym w czasie. Efekty
i postępy korekcyjno - kompensacyjne, są dla dziecka najczęściej ma³o widoczne, samo zaś
wykonywanie ciągle tych samych ćwiczeń nudne, żmudne i monotonne.
Gimnastykę korekcyjną, dzieci w szkole, najczęściej kojarzą z materacami, woreczkami,
drabinkami i kocykami, brakiem swobody i dowolności w dzia³aniu, powolnym
wykonywaniu niewiele różniących się ćwiczeń. A specjaliści z zakresu medycyny
i wychowania fizycznego zgodnie dodają: „najlepsze rezultaty przynosi tylko systematyczne
uprawianie ćwiczeń; każde z ćwiczeń należy powtórzyć kilka razy, zależnie od jego
charakteru; trudne: 2-4 razy, ³atwe: 8-10 razy”. Jak widać korekcyjna to prawie jak wielki
obowiązek, czyli coś co niestety nie należy do przyjemności i nawet jeśli wykonanie go jest
konieczne i naprawdę uzasadnione to trudno to czasami wyt³umaczyć dziecku w wieku
przedszkolnym czy wczesnoszkolnym.
A wiek ten, jak wszyscy wiemy, charakteryzuje się na ogó³ dużym potencja³em ruchowym
(który tylko czeka na możliwość ujścia z „wnętrza” dziecka) i ma³ą jeszcze zdolnością
koncentracji, która jest tak potrzebna podczas wykonywania ćwiczeń korekcyjnych. Do tego
ma³a motywacja potrafi zniechęcić ucznia zanim porządnie zacznie się gimnastykować.
Co zrobić, żeby gimnastyka korekcyjna by³a kojarzona z czymś przyjemnym, na którą chętnie
chodzi³yby ma³e dzieci?
Oto kilka propozycji:
1. My, jako nauczyciele bądźmy uśmiechnięci i otwarci w stosunku do dzieci. Owszem
utrzymujmy dyscyplinę, wymagajmy dok³adności wykonywania zadań
i przestrzegania zasad bezpieczeństwa, koleżeńskości, higieny. Ale miejmy też czas na
pochwa³ę, krótką indywidualną rozmowę z dzieckiem. Pokażmy mu, że zależy nam na
nim i jego zdrowiu. Nawiązanie nawet cienkiej nici przyjaźni pomoże nam
zrealizować zaplanowany cel, a i przyjemniej będzie na lekcjach. By³oby super gdyby
nauczyciel móg³ ćwiczyć razem z dziećmi, stając się w ten sposób ich partnerem.
2. Idea³em by³oby gdyby do ćwiczeń korekcyjnych dziecko mog³o przystępować
wypoczęte.
3. Zajęcia dla wieku przedszkolnego prowadzone powinny być trochę krócej (a później
powtarzane jeszcze w domu przez rodziców). Same ćwiczenia, w czasie zajęć, często
zmieniajmy, przeprowadzajmy w innych formach, inną metodą lub z użyciem innego
przyboru. Każde z zajęć powinno zawierać coś nowego ale i coś już znanego (aby móc
się do tego odwo³ać czy udoskonalić precyzję ruchu)
4. Prowadźmy zajęcia g³ównie metodą zabawową. Dominacja zabaw i gier ruchowych
bardzo uatrakcyjnia lekcję poprzez:
_ Zwiększenie motywacji do ćwiczeń,
_ Od stresowanie dziecka przez wprowadzenie często spontanicznych zachowań
_ Pobudzenie wyobraźni dziecka,
_ Pozostawienie swobody dzia³ania,
_ Prostotę ruchów,
_ Możliwość sprawdzenia się i porównania z rówieśnikami.
Metoda zabawowo-naśladowcza polega na naśladowaniu zademonstrowanych,
obserwowanych, widzianych lub wyobrażanych wzorów ruchowych, co bardzo odpowiada
psychoruchowym w³aściwościom okresu dziecięcego. Dziecko ilustruje ruchem, znane mu
z oświadczenia, proste czynności ludzi i zwierząt, pracę maszyn oraz zjawiska przyrody.
Zasadniczym warunkiem prawid³owego wykonania ruchu jest istnienie jego obrazu
w świadomości dziecka. A osiągnięcie zamierzonego celu w zajęciach prowadzonych tą
metodą zależy w dużym stopniu od przyjęcia poprawnej pozycji wyjściowej.
Zabawa ruchowa to prosta, nieskomplikowana forma ruchu oparta na podstawowych
ruchach motorycznych cz³owieka, jak: chód, bieg, skok, czworakowanie, pe³zanie czy
rzucanie. Przepisy w zabawie są proste i nieskomplikowane a rywalizacja - indywidualna.
Wszystkie te elementy odpowiadają poziomowi psychiki dziecka na tym etapie rozwoju.
Dzięki odpowiednio dobranym zabawom naśladowczym i ruchowym na gimnastyce
korekcyjnej możemy nie tylko rozwijać motorykę naszych podopiecznych, ale także
wzmacniać mięśnie, kszta³tować równowagę, odruch samokorekcji i samokontroli. Poza tym
gry i zabawy niosą ze sobą olbrzymie możliwości oddzia³ywań wychowawczych. Podczas
zajęć uczniowie uczą się wytrwa³ości, odpowiadać za swoje zachowania, godzić się
z porażkąi cieszyć zwycięstwem. Dzieci podczas zajęć, gdzie tradycyjne ćwiczenia
przeplatamy prostymi zabawami lub ćwiczeniami przeprowadzonymi formą zabawowo -
naśladowczą, wykonują setki powtórzeń konkretnego ruchu, nie zdając sobie nawet sprawy
z ogromu wykonanej pracy. A tymczasem na lekcjach jest wiele radości, śmiechu, po prostu
zabawy.
Dobierając zabawy na zajęcia gimnastyki korekcyjnej musimy pamiętać o pewnych
zasadach. Mianowicie nie stosujemy zabaw i gier skocznych, z przewrotami i przerzutami.
Natomiast każda z nich powinna spe³niać następujące warunki:
1. Kszta³tować odruch poprawnej postawy,
2. Oddzia³ywać na poszczególne grupy mięśniowe (rozciągać mięsnie przykurczone,
wzmacniać mięśnie os³abione przy zachowaniu odpowiedniego uk³adu ramion, g³owy,
miednicy itp.),
3. Stwarzać możliwości utrzymania skorygowanej pozycji w trakcie trwania zabawy,
4. Sprzyjać odciążaniu kręgos³upa od ucisku osiowego.
Bez względu na stosowaną metodę, warto pamiętać, że przerobione ćwiczenia należy
powtarzać. Powtarzanie pozwala na to, że z czasem ćwiczenia stają się coraz ³atwiejsze,
zwiększa się tym samym zaufanie dziecka do samego siebie, a przez to wzrasta motywacja do
uczenia się nowych ćwiczeń.
Ogromnym sukcesem by³oby gdyby do ćwiczeń uda³o się nam w³ączyć również rodziców
dzieci. Dzieje się to podczas tzw. zajęć lub lekcji otwartych. Zajęcia te mogą mieć charakter
instruktażowy (zawierają ćwiczenia zalecane do domu) lub prezentują postępy dzieci, ich
wzrastającą sprawność, wytrzyma³ość i umiejętności korygowania postawy. Zajęcia mogą
mieć również charakter mieszany. Rodzice biorą wówczas czynny udzia³ w ćwiczeniach:
podczas asekuracji, sędziowania itp. Wytwarza się wtedy atmosfera wspólnego dzia³ania,
która jest niezbędna przy każdej d³ugofalowej pracy. Czynny charakter udzia³u rodziców
w zajęciach nie tylko w większym stopniu angażuje ich emocjonalnie, ale i uczy lepiej
rozumieć i wykonywać ćwiczenia z w³asnym dzieckiem.
Kończąc ten artyku³ chcia³am tylko dodać, że w³aściwie dobrane zestawy ćwiczeń,
prowadzone w zabawowej formie, dzieci mogą wykonywać nie tylko na zajęciach
zorganizowanych, ale również w domu, pod okiem rodziców. Dobrze zorganizowany proces
pedagogizacji rodziców w dziedzinie korekty, profilaktyki i przeciwdzia³ania wadom
postawy, to już po³owa sukcesu. A my organizując sobie zajęcia pamiętajmy przede
wszystkim o dziecku. Dobierajmy takie metody i formy aby zaspakaja³y chociaż w części
potrzeby naszych podopiecznych, by³y dostosowane do ich możliwości i oczekiwań. I oby
sala z gimnastyki korekcyjnej nie by³a już salą tortur, ale miejscem zabaw i radości
po³ączonej z „odrobiną” wysi³ku fizycznego..
Bibliografia
Bondarowicz M., Owczarek S. „Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej” WSiP,
Warszawa 1997.
Kutzner - Kozińska M., Wlaźnik K. „Gimnastyka korekcyjna dla dzieci 6-10-letnich”, WSiP,
Warszawa 1988.
Nowotny J., Saulicz E. „Niektóre zaburzenia statyki cia³a i ich korekcja” WAWF, Katowice
1990
Dziak A. „Bóle krzyża” PZWLWarszawa 1990.