UNIWERSYTET WARMIŃSKO - MAZURSKI
Wydział Nauk Społecznych
Praca zaliczeniowa z przedmiotu andragogika
Możliwość zastosowania metody biograficznej w pracy z człowiekiem dorosłym
Izabela Kłosowska
Pedagogika MU
Pedagogika opiekuńcza
Grupa II , rok I
Olsztyn 2010
Wdaje mi się, żeby lepiej zrozumieć temat należy wyjaśnić czym jest metoda biograficzna jej funkcje , cel oraz wskazać wady i zalety. W jednej encyklopedii znalazłam wyjaśnienie czym jest metoda biograficzna. Z angielskiego to biografical metod. Jest to „analiza wszystkich biografii zastanych i wywołanych, czyli sprawozdań przedstawiających jednostkowo interpretacje własnych doświadczeń indywidualnych oraz społecznych np. listów pamiętników , autobiografii, opowiadań o życiu”. Do głównych celów metodologicznych zaliczyć należy „odkrywanie społecznie uwarunkowanych regularnością losów życiowych ludzi a także uformowanego w świadomości jednostek subiektywnego obrazu społeczeństwa oraz zdobywanie konkretnych informacji na temat określonych wydarzeń.”
W metodzie biograficznej możemy zauważyć materiały bezpośrednie i pośrednie. Materiały bezpośrednie mają dostarczyć najwięcej informacji o osobie. Źródłami bezpośrednimi z jakich korzysta dotyczą głównie dokumentów osoby badanej takich jak : raporty policyjne, karty zdrowia, orzeczenia sądowe. Natomiast materiały pośrednie charakteryzują osobę jako członka pewnej kategorii. Korzystają ze źródeł takich jak statystyki i literatury o badanych grupach. Mogą tutaj pomóc także prywatne listy, pamiętniki czy też wywiady.
Ogólne założenia metody biograficznej dzielą się na ontogeniczne czyli tezy, które orzekają o pierwotnej naturze badanej rzeczywistości społecznej, także na założenia metodologiczne. Tomas i Zaniecki sformułowali założenia ontologiczne.
Metoda biograficzna może mieć odzwierciedlenie w kierowaniu sensu życia dorosłego człowieka. Człowiek dorosły przez odnalezienie drogi, którą chce kroczyć może w pełni rozwijać swoją osobowość. Sens życia powinien być nadrzędną koncepcją. Ma ona uzewnętrzniać nasze wewnętrzne „ego”. Powinna być wyogólniona, aby w każdym momencie bez żadnego problemu móc ją zmieniać i przekształcać. Droga życia wytwarza się w każdym człowieku indywidualnie, ponieważ każdy z nas posiada własną historię, własny sens istnienia, własne cenione wartości.
Metoda biograficzna jak każda metoda posiada swoje wady i zalety. Od początku posiadała zarówno przeciwników jak i zwolenników. Krytykę głosili behawioryści a także marksiści. Pierwsi przeciwnicy twierdzi , że metoda biograficzna opierając się na dokumentach osobistych nie posiada żadnej autentyczności naukowej, natomiast drudzy przeciwnicy podnosili sprzeciw wobec założeniom ontologicznym. Innymi zarzutami skierowanymi przeciw danej metodzie są takie, iż autobiografia nie jest obiektywna ale często subiektywna. Opisywane fakty są sprzeczne wynikają z tego iż osoba opisująca zapomina , posiada niedostateczną wiedzę na ten temat czy też złej woli . Można także przyczepić się do tego , iż pomimo szczerych chęci autobiografii nie da się ustalić. Dokumenty mogą być błędne mając na celu wprowadzenie czytelnika w błąd, jest to zabieg zamierzony. Należy zwrócić także uwagę, iż autobiografia jest pisana z pewnego punktu widzenia , wiąże się także z nastrojem osoby piszącej. Należy pamiętać, iż nastrój jest zmienny można więc wywnioskować , że dokumenty nie odzwierciedlają rzeczywistego stanu psychicznego. Nieunikniona jest także deformacja dokumentów, która wynika z zaniku pamięci ,ale też z tym, iż ludzie wymazują ze swojej świadomości sytuacje przykre.
Zalety metody biograficznej należy wyróżnić ze względu dokumenty osobiste i metodę. Dokumenty osobiste wykorzystywane są przez metodę komunikowaną. Są one najlepszym źródłem do poznania świadomości. Dzięki nim „ można badać relacje zachodzące między świadomością osób a zmiennością w strukturze społecznej.” Dokumenty są dobrym źródłem stwierdzenia motywacji ,postaw , dążeń a także ocen osób piszących. Są także dobrym przekaźnikiem informacji, opinii zarówno psychologicznej jak i społecznej o działaniu różnych form nacisku.
Dla rozwoju metody biograficznej bardzo ważne miejsce zajmował Wilhelm Dithey . Dla niego przeżycia z życia były najważniejsze.
Metoda biograficzna jest cennym materiałem w pracy z ludźmi dorosłymi. W metodzie tej dorośli wracają do przeszłości swego życia. Przenoszenie się w czasie ma na celu większemu przyjrzeniu się własnemu życiu i dokonaniu rozrachunku wad i zalet przeżytych doświadczeń. Ma ona również na celu diagnozowaniu ich. Dzięki powracaniu do przeszłości dokładniejsza jest analiza tego co miało na nas istotny wpływ . Możemy dowiedzieć się co miało istotne znaczenie na nasze drogi życiowe , kształtowanie się osobowości a także odbytą edukację. …..Metoda biograficzna posiada różnego rodzaju funkcje takie jak : poznawcza- zarówno w przypadku piszącego oraz prowadzącego- chociaż głębię poznawczą najdokładniej potrafi odczytać osoba dokonująca namysłu nad swoim życiem, czyli autor biografii. Istnieje także funkcja terapeutyczna- ukazuje związki przyczynowo-skutkowe związane z doskonałymi wyborami bądź niedoskonałymi alternatywami wyborów i ich wpływem na sytuację, które miały miejsce w życiu osoby dorosłej.
Bibliografia:
Kostkiewicz J., Aksjologia edukacji dorosłych,
Duccio D., Autobiografia terapeutyczny wymiar pisania o sobie
Pierre D., Uczyć się z życia
Juras- Krawczyk B., Wybrane obszary badawcze andragogiki
Czerniawska O., Biografie edukacyjne i ich zastosowanie w kształceniu andragogicznym, Edukacja Dorosłych nr 2 1998
Encyklopedia pedagogiczna XX w. str. 156.
Tamże, str.156.
Kostkiewicz J., Aksjologia edukacji dorosłych, s.305.
3