WOLONTARIAT
Wolontariat- [łac. voluntas - dobra wola, dobrowolność] w tradycyjnym znaczeniu jest to praktyka bez wynagrodzenia dla nauczenia się zawodu. Współcześnie termin ten jest stosowany na określenie bezpłatnej, dobrowolnej, ochotniczej i świadomej pracy stałej lub okazjonalnej na rzecz innych( nie licząc rodziny, przyjaciół, znajomych, którzy pomagają sobie nawzajem i nie są z tej racji wolontariuszami). Można wyróżnić dwa podstawowe źródła woluntaryzmu w kulturze zachodniej: klasyczna idea filantropii rozwijana w społeczeństwach starożytnej Grecji i Rzymu oraz chrześcijańska idea dobroczynności na rzecz ubogich, chorych i innych osób potrzebujących pomocy.
Wolontariusze pracują we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Nie są oni amatorami, bowiem niejednokrotnie posiadają wysokie kwalifikacje i działają w pełni profesjonalnie. Ich praca jest trudnym i odpowiedzialnym rodzajem służby społecznej. Wymaga nie tylko bezinteresownego poświecenia własnych sił dla dobra drugiego człowieka, ale przede wszystkim determinacji, wrażliwości, wytrzymałości, umiejętności łączenia współczucia ze sprawnością działania, wyrozumiałości, cierpliwości, dyscypliny emocjonalnej- a więc cech, które znamionują dojrzałą osobowość i układają się w postawę roztropnej życzliwości.
Wolontariat rozwijał się intensywnie w XIX wieku. Prywatne towarzystwa dobroczynne organizowały m.in. przytułki dla starców i sierot, domy zarobkowe dla ubogich, domy noclegowe, ochronki i żłobki dla dzieci, szpitale ,w tym również dla osób upośledzonych i chorych umysłowo. Realizowane były także różne formy pomocy środowiskowej(zapomogi w postaci pieniężnej, pomoc materialna, pomoc w poszukiwanie pracy, usługi lekarskie itp.). W drugiej połowie XIX wieku zaczęły powstawać organizacje o charakterze pomocowym (a jednocześnie społecznym- pozarządowym). W 1864 roku został powołany w Genewie Czerwony Krzyż, a jego przeznaczeniem było udzielanie pomocy, głównie medycznej(pomoc rannym i chorym) oraz humanitarnej. Z biegiem czasu powstało wiele wyspecjalizowanych instytucji tego typu.
Początek zorganizowanej działalności woluntarystycznej nastąpił w Polsce po 1989 roku wraz z rozwojem organizacji pozarządowych. Od 1995 roku powstają w naszym kraju Centra Wolontariatu zajmujące się rozpowszechnianiem idei wolontariatu oraz wspieraniem instytucji i osób zainteresowanych pracą ochotniczą (których główną rolą jest rekrutacja, szkolenie i kierowanie wolontariuszy do określonych instytucji i organizacji, udzielających indywidualnej pomocy i wsparcia osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji albo będącym w sytuacjach kryzysowych).Od 2003 roku wolontariat jest uregulowany prawnie Ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.
W czerwcu 2003 roku weszła w życie Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie,
według której wolontariuszem jest ten, kto dobrowolnie i świadomie oraz bez wynagrodzenia angażuje się w pracę na rzecz osób, organizacji pozarządowych, a także rozmaitych instytucji działających w różnych obszarach społecznych.
W rzeczywistości wolontariusz uzyskuje liczne korzyści niematerialne: satysfakcję, spełnienie swoich motywacji (poczucie sensu, uznanie ze strony innych, podwyższenia samooceny itd.), zyskuje nowych przyjaciół i znajomych, zdobywa wiedzę, doświadczenie i nowe umiejętności, a w związku z tym i lepszą pozycję na rynku pracy.
Wolontariuszem może być każdy, bez względu na wiek, płeć, poziom zamożności, zawód, wykształcenie, doświadczenie itd. Zasadniczo nie ma ograniczeń: osoba w każdym wieku może zostać wolontariuszem. Są jednak dwa zastrzeżenia: po pierwsze, osoba niepełnoletnia musi uzyskać pisemną zgodę rodziców bądź opiekunów prawnych na podjęcie wolontariatu. Po drugie: pełnoletniość jest wymagana, aby być wolontariuszem np. w niektórych placówkach opiekuńczo-wychowawczych (wymagają tego przepisy).
Jest wiele miejsc, w których można świadczyć pracę woluntarystyczną, można współpracować z osobami prawnymi: stowarzyszeniami, fundacjami, instytucjami, które są organami administracji publicznej (ministerstwami, urzędami miejskimi), wszystkimi jednostkami organizacyjnymi, które podlegają organom administracji publicznej (m.in. muzeami, szkołami, uczelniami, przedszkolami, szpitalami publicznymi), jak również z organizacjami kościelnymi, stowarzyszeniami jednostek samorządu terytorialnego, partiami politycznymi, związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców, klubami sportowymi, i policją - o tych wszystkich podmiotach mówi „ustawa o wolontariacie” i one mogą do swoich działań angażować wolontariuszy.
Świadczenie wykonywane przez wolontariusza jest „świadczeniem odpowiadającym świadczeniu pracy”, nie jest to praca w rozumieniu Kodeksu Pracy. Są jeszcze dwie istotne różnice:
1) wolontariusz za swoja pracę nie pobiera wynagrodzenia;
2) wolontariusz podpisuje porozumienie o współpracy, a nie umowę o pracę.
Rok 2001 został ogłoszony przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Wolontariatu,
Dzień Wolontariusza - 5 grudnia
UMOWA WOLONTARIACKA
Zawarta w dniu ………………….. pomiędzy……………………………………………………………………………………............ zwanym w dalszej części umowy „Zleceniodawca”
a Panią/ Panem………………………………………………………………………………………………. zamieszkałym w ………………………………………………………………, zwanym w dalszej części umowy „Wolontariuszem”.
Wolontariusz zobowiązuje się do wykonania następujących prac……………………............................................... ….………………………………………….………………………………………………………………………………………………
Rozpoczęcie wykonania prac strony ustalają na dzień……………………………….r.
Niniejsza umowa zawarta zostaje na czas określony tj. do…………………………………….r.
Strony zgodnie oświadczają, że niniejsza umowa obejmuje prace o charakterze wolontariackim, które mają charakter bezpłatny
wykonane prace wyceniono na kwotę:
ilość godz……….……x stawka za 1 godz…………….…..zł = ………..…………..zł.
zobowiązuje się do zwrotu Wolontariuszowi wydatków, które ten poniósł w celu należytego wykonania Zleceniodawca świadczenia, w tym koszty podróży służbowych i diet na zasadach wynikających z odrębnych przepisów.
Wolontariuszowi przysługuje zaopatrzenie z tytułu wypadku przy wykonaniu prac wymienionych w pkt 1 umowy, na zasadach wynikających z odrębnych przepisów.
Wszelkie zmiany umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.
W sprawach nie uregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy Kodeksu Cywilnego oraz Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.
Zleceniodawca……………….. Wolontariusz ……………………..
Na podstawie:
D. Lalak, T. Pilch (red.): Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej...,
A. Radziewicz-Winnicki: Pedagogika społeczna
Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie,
strona internetowa: www.wolontariat.ngo.pl.