Immunoterapia

zajęcia fakultatywne

Klinika Alergologii

Katedra Pneumonologii i Alergologii

Akademii Medycznej w Gdańsku

Immunoterapia

• polega na wytwarzaniu u chorego tolerancji na czynnik uczulający przez podawanie go choremu we wzrastających dawkach - od tolerowanych do spotykanych w środowisku chorego

• stosowana w leczeniu IgE-zależnych chorób alergicznych

• jest rodzajem leczenia przyczynowego

Cele SIT

• ograniczenie procesu zapalnego w błonie śluzowej nosa, spojówek, oskrzeli i w skórze

• zmniejszenie nadreaktywności oskrzeli

• zapobieganie przebudowie w drzewie oskrzelowym

Rodzaje szczepionek alergenowych

• wodne (szybka degradacja alergenu)

• postać depot

• alergoidy

• peptydowe w trakcie badań

Szczepionka alergenowa

• indywidualnie dobrana

• max 3-5 alergenów uczulających chorego

• im więcej alergenów w mieszance tym:

• mniejsza stabilność roztworu

• mniejsza dawka alergenu

• niższa antygenowość szczepionki

Cechy szczepionek alergenowych

• modyfikacja alergenu

• standaryzacja immunobiochemiczna

• wysoki stopień oczyszczenia

• indywidualizacja składu i dawki

Drogi podawania szczepionek

• podskórna

• doustna

• donosowa

• dooskrzelowa

• podjęzykowa

Stosowanie SIT

• przedsezonowe - w alergii na pyłek roślin

• całoroczne (roztocza kurzu domowego, jady owadów, alergeny naskórków zwierząt)

Schemat podawania

• uzależniony od wyboru preparatu

• w preparatach typu depot 14-17 iniekcji podskórnych przed sezonem co 7-14 dni; po osiągnięciu dawki podtrzymującej co 4-6 tyg. (w zależności od preparatu)

• objętość stosowanego leku zależy od reakcji miejscowej i/lub ogólnej

• trwa 3-5 lat

Monitorowanie stanu zdrowia chorego podczas SIT

• ocena objawów chorobowych

• okresowy pomiar sIgE w surowicy

• ew. test uwalniania histaminy z granulocytów zasadochłonnych pod wpływem alergenów

• test reaktywności błony śluzowej nosa na dany alergen

Wskazania do SIT

• uczulenie na jady owadów - leczenie z wyboru

• alergia wziewna u chorych na astmę oskrzelową oraz atopowy nieżyt nosa i spojówek (sezonowy i całoroczny)

• alergia sezonowa (pyłkowica) - szczególnie korzystne działanie

• alergia pokarmowa - terapia doświadczalna

• atopowe zapalenie skóry - badania potwierdzające skutecznośc

• wyraźne objawy po ekspozycji na alergen (kurz domowy, naskórki zwierząt)

• alergiczny nieżyt nosa - SIT zapobiega występowaniu astmy atopowej, ale nie rozpoczynamy SIT jeśli objawy mogą byc kontrolowane farmakologicznie lub przez unikanie kontaktu z alergenem

Przeciwwskazania do SIT

• ciężkie zaburzenia immunologiczne

• choroby nowotworowe

• stosowanie beta-adrenolityków, ogólnych i miejscowych

• astma oskrzelowa z FEV1<70%

• ciężkie zaburzenia krążenia

• ciężkie zaburzenia psychiczne

• brak współpracy chorego

• dzieci <5rż.

Skuteczność SIT zależy od:

• prawidłowej kwalifikacji do SIT i prawidłowego doboru szczepionki

• prawidłowego przeprowadzenia SIT

• odpowiedniego monitorowania immunologicznego leczenia

Skuteczność SIT iniekcyjnej

• zmniejszenie nasilenia objawów klinicznych

• poprawa wartości spirometrycznych

•  FEV1 o 7% po roku SIT

• zmniejszenie zapotrzebowania na leki

Efekty uboczne

1. Reakcje miejscowe

• natychmiastowe

• opóźnione

2. Reakcje ogólne

• z narządów docelowych (nos, oskrzela)

• pokrzywka

• obrzęk naczynioruchowy

• wstrząs anafilaktyczny

Przyczyny reakcji ogólnych z powodu SIT

• błąd w dawkowaniu

• przypadkowe podanie preparatu do naczynia

• zaostrzenie choroby podstawowej (astmy oskrzelowej, ANN)

• wysoki stopień nadreaktywności (wysoki poziom sIgE i silnie dodatnie testy skórne)

• stosowanie beta-blokerów i ACEI

Częstość objawów ubocznych

• objawy ogólne (spadek ciśnienia, zawroty głowy) u <1% odczulanych

ALE w metodzie rush wzrasta do 36%

• objawy wstrząsu anafilaktycznego występują w ciągu 30 minut od podania szczepionki u ponad 80% pacjentów, zwykle w początkowej fazie terapii

Immunoterapia swoista
- częstośc stosowania

• Hiszpania - 10500 na 1 mln mieszkańców

• USA - 7200 na 1 mln mieszkańców

• Niemcy - 6500 na 1 mln mieszkańców

• Austria - 5100 na 1 mln mieszkańców

• Polska - 3000 na 1 mln mieszkańców

Immunoterapia nieswoista

• forma leczenia bodźcowego

• przydatna gdy chorobie alergicznej towarzysza zaburzenia odporności

• stosowana w astmie oskrzelowej, chorobach skóry oraz alergicznych chorobach nosa i zatok

• najczęściej stosowane są oczyszczone lizaty bakteryjne, wyciągi frakcji rybosomalnych, szczepionki bakteryjne lub leki o działaniu immunostymulującym

3

---