Temat: Przemiana bohatera pod wpływem losu lub świadomych wyborów. Rozważając zagadnienie odwołaj się do postaci z literatury polskiej i obcej.

Literatura podmiotu:

S. Żeromski, „Przedwiośnie”, Zielona Sowa, Kraków 2008

A. Mickiewicz, „Pan Tadeusz”, Siedmioróg, Wrocław, 1999

H. Sienkiewicz, „Potop”, Greg, Zielona Sowa, Kraków 2001

Literatura przedmiotu:

A. Makowiecki, „Słownik postaci literackich”, Świat Książki, Warszawa 2004

„Historia literatury i kultury polskiej-Młoda Polska i dwudziestolecie międzywojenne” pod redakcją A. Skoczek, Świat Książki, Warszawa 2007

Czasami człowiek, o ugruntowanym już charakterze i mający określony obraz świata, na skutek jakiegoś silnego przeżycia diametralnie zmienia swoje spojrzenie na siebie i wszystko, co go otacza. Dzieje się tak nie tylko w filmie czy literaturze, ale także w życiu codziennym.

Jacek Soplica jest postacią niezwykle dynamiczną- zubożały szlachcic, zawadiaka i awanturnik, gustujący w niezliczonych rozrywkach. Cieszący się szacunkiem szlachty, często był zapraszany na przyjęcia i zabawy, brał także udział w sejmikach.

Związał swoje losy ze Stolnikiem Horeszką, którego wspierał na sejmikach i sąsiedzkich zatargach. Do jego zamku ciapnęła Soplica również miłość do Ewy Horeszko. Jednak Stolnik chciał lepszej przyszłości dla córki, niż małżeństwo z niezbyt majętnym szlachcicem. Jackowi podano „czarną polewkę” na znak odmowy. Rozgoryczony Jacek z chęci zapomnienia o ukochanej ożenił się z ubogą dziewczyną, która dała mu syna Tadeusza. Dawna miłość nie dawała się jednak wyrzucić z serca, ucieczka w alkohol również nie przynosiła ulgi. Niekochana i odtrącona żona Soplicy umiera w końcu ze zgryzoty i żalu, pozostawiając małego Tadeuszka.

Pewnego dnia jeżdżąc koło zamku Horeszków Jacek zauważa Moskali szturmujących na zamek. Widząc, że jego krzywdziciel triumfuje, a obrońcy zamku odeprą atak, w odruchu gniewu zabija Stolnika strzałem z moskiewskiego karabinu Tym samym Moskale uznali ten czyn prywatnej zemsty za pożyteczny politycznie i nagrodzili Soplicę częścią dóbr horeszkowskich, natomiast dla rodaków okazał się zdrajcą. W atmosferze potępienia z ich strony Soplica ucieka z kraju, powierzając syna Tadeusza swojemu bratu.

Przeżyte tragedie i gorzkie doświadczenia dokonały w tym hardym szlachcicu głębokiej przemiany duchowej. Odrzucając dumę wstąpił do zakonu i przybrał pełną pokory postawę księdza Robaka. Konsekwencją tej przemiany było także poświęcenie się dobru zbiorowemu: walczył na frontach wojen napoleońskich jako prosty żołnierz, przede wszystkim pełnij jednak funkcję politycznego emisariusza na terenach dawnej Rzeczypospolitej, w czym pomagał mu strój zakonny.

Pod sam koniec życia Robakowi udaje się pogodzić zwaśnione rody Sopliców i Horeszków, poprzez małżeństwo Tadeusza z Zosią. Jednak podczas najazdu wojsk rosyjskich zostaje śmiertelnie ranny. W obliczu śmierci w spowiedzi w obecności brata i Gerwazego, ujawnia wszystkie koleje swojego życia i pokuty. Umiera w momencie, gdy do Soplicowa dochodzi wieść o rozpoczęciu wojny Napoleona z Rosją. Po wyzwoleniu Soplicowa zostaje ogłoszona rehabilitacja Jacka Soplicy i akt zmazania jego dawnych win. Grób zaś człowieka, ongiś nazwanego „zdrajcą” zostaje udekorowany Krzyżem Legii Honorowej.

Postać Jacka Soplicy-Robaka i dzieje jego życia stały wzorcowym modelem przemiany duchowej bohatera z człowieka hardego, samowolnego, realizującego przede wszystkim własne zachcianki, często naruszającego prawo, w człowieka, który poświęca własną dumę na rzecz dobra ogólnego, pokorą i dobrocią odkupuje dawne przewiny wobec ludzi i ojczyzny.

Innym przedstawicielem i typem przemiany wewnętrznej bohatera jest Andrzej Kmicic, bohater sienkiewiczowskiego „Potopu”. Jest typowym przedstawicielem szlachty epoki baroku-prowadzącym hulaszczy tryb życia, często używającym siły jako argumentu awanturnikiem.

Przybywszy do Wodoktów poznaje swoją (przeznaczoną testamentem) narzeczoną-Oleńkę Billewiczównę, jednak hardość, gwałtowność i samowola bohatera wprowadzi komplikacje w ten dobrze zapowiadający się romans.

Jego przemiana duchowa zachodzi dopiero po serii zdarzeń związanych z wizytą u księcia Radziwiłła, któremu początkowo naiwnie poprzysiągł bezwzględną wierność. Kiedy Andrzej poznaje prawdziwe i egoistyczne motywy działań Radziwiłłów doznaje wstrząsającego samouświadomienia. Widzi nie tylko ohydę zdrady Janusza i Bogusława, ale także swoją dwuznaczną i będącą wynikiem manipulacji Radziwiłłów rolę. Świadomość ta popycha go do posunięcia radykalnego-porwania księcia Bogusława, by ujawnieniem matactw braci zaświadczyć swój powrót go kręgu ludzi gotowych właściwie służyć sprawie ojczyzny. Jednak księciu Bogusławowi udaje się uciec, natomiast Kmicic zostaje ciężko raniony w głowę. Dochodząc do zdrowia pod opieką Kiemliczów żołnierz poprzysięga walkę ze zdrajcami i w liście napisanym własną krwią wypowiada służbę Radziwiłłowi.

Od tej chwili występuje pod nazwiskiem Babinicz - staje się innym człowiekiem, walczy wyłącznie w słusznej sprawie - obronie ojczyzny i jej dóbr. Pierwszą walką, w jakiej bierze udział jest obrona jasnej góry. W czasie oblężenia dokonuje wielu czynów świadczących o jego gruntownej przemianie: dowodzi nocną wycieczką obrońców za mury w celu zagwożdżenia armat, postponuje renegata, pułkownika Kuklinowskiego, usiłującego namówić go do zdrady, wreszcie-wyprawia się samotnie do obozu oblegających, by zniszczyć największe działo szwedzkie-kolumbrynę.

Oddawszy się pod nazwiskiem Babinicza w służbę króla Jana Kazimierza, prowadzi straż przednią przy powrocie monarchy w granice Rzeczypospolitej i desperacko osłania króla przed atakiem Szwedów. Ciężko poraniony wyjawia królowi swoje prawdziwe nazwisko, dzięki czemu rehabilituje swoje dobre imię.

W końcowej fazie Oleńka dowiedziawszy się o wszystkich zasługach Andrzeja czuje się zawstydzona zwątpieniem w niego. Wkrótce jednak dochodzi do ślubu Billewiczówny i Andrzeja, po czym Kmicic wyrusza na jeszcze jedną wojnę, by po powrocie osiąść już na stałe w Wodoktach, piastując godność starosty upickiego nadaną mu przez króla.

Sienkiewicz wykreował wspaniałego bohatera dynamicznego, który dzięki przemianie miał niebagatelny wpływ na losy kraju. Szlachcic ten poprzez swoją odwagę i dobry wybór drogi życiowej wiele osiągnął i dorobił się uznania oraz godnego życia Ze zwykłego zawadiaki, przeobraził się w szlachetnego, honorowego patriotę, gotowego polec za ojczyznę.

Inny motyw przemiany-przemiany ideowej- spotykamy w „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego. Został tu przedstawiony wątek dorastania i kształtowania się osobowości głównego bohatera.

Cezary Baryka jest postacią złożoną, dynamiczną, dojrzewającą na oczach czytelnika. Ważnym etapem jego dorastania jest zmiana stosunku do rewolucji - od początkowego zachwytu po dostrzeżenie jej zagrożeń i niesprawiedliwości.

Po raz pierwszy Cezary styka się z rewolucją w Baku. Młody zapaleniec początkowo łatwo daje się zwieść pięknym ideałom równości i sprawiedliwości klasowej. Po powołaniu ojca do wojska zostaje sam z matką, kobietą tolerancyjną i uległą. Zaczyna opuszczać się w nauce i zadawać z nieodpowiednim towarzystwem, aż „wreszcie nic sobie z matki nie robił”, toteż podporządkowuje ją sobie całkowicie. W momencie wybuchu rewolucji zostaje wydalony ze szkoły za pobicie dyrektora, zostaje zagorzałym zwolennikiem rewolucji, rozgrzeszającym jej polityczne mordy i rozpasanie. Przejęty ideałami sprawiedliwości społecznej wskazuje władzom miejsce ukrycia rodzinnego skarbu, w domu oczekuje jednak godnego poziomu życia. Zaharowana matka przez wyrzeczenia usługi handlowe stara się tym oczekiwaniom sprostać. Cezary, zauroczony ideałami równości i sprawiedliwości, nie zdaje sobie sprawy z prawdziwego oblicza przewrotu bolszewickiego. Dojrzewanie jego świadomości przyspiesza śmierć matki, skierowanej na roboty publiczne. Wyniszczony organizm nie wytrzymuje pracy ponad siły i młody Baryka zostaje sam.

W dniach walk Tatarów z Ormianami oraz interwencji tureckiej w Baku błąka się po mieście bezdomny i zgłodniały, patrząc z przerażeniem na piekło zniszczenia i bratobójczych mordów, wreszcie zostaje zapędzony do grzebania zmarłych, gdzie znajduje go ojciec. Razem wracają do Polski.

W drodze Seweryn Baryka snuje przed Cezarym wizje „szklanych domów” budowanych w ojczyźnie niepodległej, ucieleśnieniu patriotycznych marzeń o Polsce bogatej i sprawiedliwej dla wszystkich mieszkańców. Opowieść ojca o nowej „szklanej”, czystej cywilizacji - pozbawionej chorób i biedy, w której sprawiedliwość i równość jest czymś naturalnym, a niewymuszonym - wywołuje niedowierzanie. Szybko zresztą okazało się, że to jedynie wymysł umierającego. Przed śmiercią nakazuje synowi zgłosić się do Szymona gajowca. Po przekroczeniu granicy Cezary widzi polskp-żydowską osadę brudu i nędzy. Zastanawia się wtedy gdzie są te ojcowskie „szklane domy”.

Kolejnym ważnym etapem w ideowej ewolucji Cezarego okazał się pobyt w Nawłoci, w majątku Hipolita Wielosławskiego( któremu uratował życie podczas wojny polsko-bolszewickiej). Jest świadkiem leniwej sytości i sielskiej atmosfery ziemianskiego dworku, której mieszkańcy dzielą dzień na posiłki, jazdę konną, pogawędki. Nawłoć to obraz sielankowej, idealnej wiejskiej miejscowości, gdzie czas upływa wolno na przyjemnościach, a służba właściwie stanowi część rodziny. Mimo to Cezary nie może pozbyć się wrażenia, że to tylko złudzenie- budzi się nędznego nim bowiem współczucie dla nędznego życia chłopów. Cezary pragnie zamieszkać wśród ludzi z Chłodka, by lepiej poznać i zrozumieć ich życie i problemy.
Ostatnia część książki to opis pobytu Cezarego w Warszawie. Zostaje wprowadzony przez kolegę Antoniego Lulka na zebrania komunistyczne. Jednak wbrew oczekiwaniom kolegi deklaruje się jako zwolennik odrodzenia narodowego i przeciwnik sojuszu z komunizmem rosyjskim. Nie umie jednak znaleźć odpowiedzi na pytania o represjach policji wobec przeciwników ideowych i swoje wątpliwości wyraża ostro w rozmowie z Gajowcem, któremu także zarzuca kompromis i ospałość w reformowaniu państwa. Rozdarty wątpliwościami ideowymi, z jednej strony poddany wpływom Gajowca, z drugiej propagandzie komunistycznej, zbuntowany, szuka oparcia dla swoich marzeń o nowym ładzie społecznym.

Jego rozdarcie doskonale odzwierciedla złożoność opisywanej przez Żeromskiego sytuacji w pierwszych latach niepodległości Polski.

Ostatnia scena, tak niejednoznaczna, również potwierdza, że Baryka nie umiał dokonać wyboru między rewolucją a ewolucją, wciąż szukając nowego rozwiązania. Dzięki jego historii i dojrzewaniu ideologicznemu Żeromski miał okazję ukazać różne wizje odbudowy kraju, żadnej z nich jednak nie wartościując.

Na powyższych przykładach widać, że największe przemiany w człowieku dokonują się przede wszystkim dzięki emocjom, które targają bohaterami, ma na nie również wpływ codzienna, często okrutna rzeczywistość.

Uczuciem, które wyzwala w nas zmiany, jest cierpienie, towarzyszące nam w wielu chwilach życia, które ma niebagatelny wpływ na kształtowanie się naszej osobowości. To doświadczenie często nas umacnia, czasem jednak sprawia, że upadamy, nie potrafiąc sobie poradzić z ogromem bólu. Czasami cierpienie czyni nas okrutnymi, mściwymi, czasami zaś uczy pokory, cierpliwości i miłosierdzia. W mściwym zapamiętaniu i chęci odwetu za własne krzywdy, zapominamy o innych ludziach i ich uczuciach, liczy się tylko zaspokojenie rozdzierającej nas furii. To niewątpliwie silna zmiana, zmiana na gorsze. Zmieniają nas przeżycia głownie złe, traumatyczne, które każą nam zweryfikować wyznawane dotąd systemy wartości. Na szczęście, pod wpływem cierpienia, człowiek potrafi zmienić się na lepsze. Ból, jaki sprawia mu dana sytuacja, może być motywacją do poprawienia swego życia, rehabilitacji oraz do zadośćuczynienia wyrządzonych krzywd.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---