Wynagrodzenia pracowników
Płaca zasadnicza - jej wysokość powiązana jest najczęściej z:
Rodzajem pracy wykonywanej na konkretnym stanowisku, tj.
- złożonością pracy,
- odpowiedzialnością,
- uciążliwością,
- warunkami działania,
Formalnymi kwalifikacjami pracownika
Płaca zasadnicza jest wyrażana w postaci kwoty miesięcznej lub stawki za godzinę pracy. Jej wartość motywacyjna jest ograniczona, gdyż jest to stały składnik wynagrodzenia o wielkości zależnej głównie od cech środowiska pracy.
Płaca zasadnicza ma jednak olbrzymie znaczenie dla każdego zatrudnionego i jego poczucia bezpieczeństwa. Jest częścią stałą wynagrodzenia.
Premia - jest składnikiem wynagrodzenia zależnym od wyników uzyskanych przez jednostkę, grupę pracowników lub całą organizację. Wyróżnia się premie:
- regulaminowe - ich warunki i wysokość określa specjalny regulamin (regulamin premiowania), będący zwykle przedmiotem negocjacji przedstawicieli pracodawcy i pracobiorców,
- uznaniowe - są przyznawane poszczególnym uczestnikom przez ich kierowników lub zespoły pracownicze.
Dodatek funkcyjny - przyznawany jest za pełnienie funkcji kierowniczej. Jego wysokość jest najczęściej uzależniona od:
- szczebla w strukturze organizacyjnej, na jakim stanowisku jest umieszczone,
- znaczenia i stopnia trudności realizowanych zadań,
- rozpiętości kierowania.
Dodatek ten - niekiedy bardzo wysoki - powinien zachęcać do „robienia kariery pionowej”, do ubiegania się o stanowiska kierownicze i właściwego pełnienia tego typu ról organizacyjnych.
Rozwój personelu i planowanie karier w przedsiębiorstwie
W 1954r. wybitny teoretyk i konsultant, Peter Drucker, do czterech klasycznych funkcji zarządzania: planowania, organizowania, motywowania i kontrolowania „dodał” jeszcze jedną - rozwój ludzi.
Rotacja menedżerów - metoda popularna zwłaszcza w latach '80 po ogromnym sukcesie książki W. Ouchi'ego „Theory Z.”. Autor lansował w niej kariery poziome, polegające na przesuwaniu uczestników organizacji na równorzędne pod względem umiejscowienia w hierarchii, stanowiska w tej samej firmie. Praktyka ta jest powszechnie stosowana przez Japończyków. Przynosi ona wiele korzyści:
- sprzyja rozwojowi kierowników, którzy poznają w ten sposób różne podsystemy organizacji,
- kształtuje perspektywistyczne i całościowe spojrzenie na firmę i jej elementy,
- wiąże pracownika bardziej z przedsiębiorstwem niż z własnym stanowiskiem pracy, przeciwdziałając autonomizacji działań,
- pracownicy realizujący karierę poziomą są wielofunkcyjni, radzą sobie z wieloma różnymi problemami. Dzięki temu zmniejsza się ilość spraw nie do załatwienia. W razie nieobecności jednego specjalisty zawsze znajdzie się ktoś, kto jest w stanie go zastąpić,
- zapobiega rutynie i alienacji.
Zjawiska i procesy finansowe zachodzące w przedsiębiorstwie składają się na pojęcie finansów firmy, Finanse firmy można rozpatrywać w różnych aspektach:
- w aspekcie funkcjonalnym można mówić o procesach gromadzenia (pozyskiwania) pieniądza oraz o procesach jego wykorzystywania,
- w aspekcie podmiotowym finanse firmy przedstawiane są z punktu widzenia podmiotowej i organizacyjnej struktury zarządzania procesami gromadzenia i wydatkowania pieniądza,
Zarządzanie finansami polega:
- z jednej strony na podejmowaniu takich decyzji, by osiągnąć najkorzystniejszą relację między osiąganymi przez przedsiębiorstwo efektami a ogółem poniesionych nakładów,
- z drugiej zaś na zapewnieniu niezbędnych środków pieniężnych do realizacji tych decyzji.
Efekty zarządzania finansami znajdują odzwierciedlenie w:
- kondycji finansowej przedsiębiorstwa (efektywność),
- zdolności przedsiębiorstwa do terminowego wywiązywania się z zaciąganych zobowiązań (plynność finansowa).
Modele finansowania działalności przedsiębiorstwa
W warunkach gospodarki rynkowej przedsiębiorstwa są podmiotami gospodarczymi funkcjonującymi na zasadach samofinansowania, tzn. pokrywania wszystkich wydatków z przychodów uzyskiwanych ze sprzedaży produktów, usług, towarów lub przychodów finansowych.
Prowadząc działalność gospodarczą przedsiębiorstwo może stosować jeden z dwóch modeli finansowania swojej działalności, tj:
- model retrospektywny,
- model prospektywny.
Model retrospektywny
Charakteryzuje się uprzednim zgromadzeniem niezbędnych środków finansowych, a następnie ich wydatkowaniem:
- przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji przedsiębiorstwo bada stan zasobów pieniężnych i od nich uzależnia jej realizację,
- podmiot gospodarczy unika kredytów i pożyczek, nie uzależnia się od kapitału obcego - w ten sposób minimalizuje ryzyko finansowe, Firma rezygnuje z możliwości pomnażania zysku poprzez angażowanie do finansowania swojej działalności taniego kapitału obcego,
- możliwości rozwojowe uzależnione są w tym przypadku od wysokości generowanej nadwyżki ekonomicznej i od możliwości pozyskania dodatkowych środków przez emisję nowych akcji lub powiększenie kapitału udziałowego,
- ten model finansowania jest w warunkach współczesnej gospodarki rzadko stosowany. Stosują go przedsiębiorstwa indywidualne, prowadzące działalność gospodarczą na niewielką skalę.
Model prospektywny
Jest modelem przeciwnym do retrospektywnego. Charakteryzuje się zaangażowaniem kapitału obcego w formie kredytów, pożyczek, leasingu.
- podejmowane przez firmę decyzje nie są zdeterminowane stanem własnych zasobów pieniężnych, uwzględnia się również dostępność środków finansowych będących w posiadaniu innych podmiotów gospodarczych,
- ten model finansowania współczesnych przedsiębiorstw jest powszechny. Stwarza on możliwości zdynamizowania procesów rozwojowych wieli firm. Podmiot gospodarczy nie musi czekać z wieloma decyzjami do momentu wygospodarowania dostatecznej ilości własnych środków pieniężnych. Możliwość skorzystania ze środków obcych pozwala na utrzymanie osiągniętej pozycji rynkowej lub jej poprawę,
- finansowanie prospektywne wiąże się jednak ze znacznie wyższym ryzykiem finansowym w porównaniu z modelem poprzednim. Pożyczone pieniądze przedsiębiorstwo nie tylko musi zwrócić w umówionym terminie, lecz również jest zobowiązane do zapłacenia określonych odsetek, których źródłem jest nadwyżka ekonomiczna (zyski) osiągana z prowadzonej działalności gospodarczej.
- w modelu tym bardzo łatwo jest przekroczyć granicę tzw. „bezpiecznego zadłużenia”, tym bardziej, że taką granicę trudno jest jednoznacznie określić. Nadmierne zaangażowanie kapitału obcego powoduje kłopoty z terminową jego obsługą. Kary z tytułu przeterminowania płatności powiększają zadłużenie i pogłębiają kłopoty płatnicze.
Środki zaangażowane w finansowanie działalności przedsiębiorstwa w modelu finansowania prospektywnego pochodzą ze źródeł:
- wewnętrznych
- zewnętrznych
Do źródeł wewnętrznych należą:
- amortyzacja,
- zysk netto - jego źródłem jest nadwyżka ekonomiczna uzyskiwana w wyniku sprzedaży oferowanych dóbr po cenie wyższej od poniesionych kosztów. Zwiększa on środki finansowe przedsiębiorstwa w momencie, kiedy wpływa zapłata za sprzedane produkty, towary, usługi. Zysk netto nie zrealizowany (naliczony od sprzedaży skredytowanej) nie jest równoznaczny z powiększeniem zasobów pieniężnych firmy.
Ze względu na kryterium własności źródła finansowania przedsiębiorstwa podzielić można na:
- własne - kapitały podstawowe, rezerwy i wynik netto,
- obce - oddane przedsiębiorstwu do okresowego użytkowania za określoną odpłatnością lub nieodpłatnie. Należą do nich: kredyty i pożyczki, różnego rodzaju zobowiązania (z tytułu dostaw, robót i usług, leasingu, wobec budżetów, ZUS, pobranych zaliczek na poczet przyszłych dostaw, funduszy socjalnych, itp.).
Ze względu na długość okresu, przez który środki pochodzące z danego źródła finansują przedsiębiorstwo, rozróżnia się:
- długoterminowe źródła finansowania, które pozostają do dyspozycji firmy przez okres dłuższy od 1 roku. Należą do nich: kapitały własne przedsiębiorstwa (kapitały podstawowe, rezerwy, wynik finansowy), kredyty, pożyczki i zobowiązania, których termin płatności wykracza poza najbliższy rok,
- krótkoterminowe źródła finansowania, które pozostają w dyspozycji przedsiębiorstwa przez okres krótszy od jednego roku. Należą do nich kapitały obce, których termin płatności jest krótszy od roku. Nazywa się je inaczej zobowiązaniami bieżącymi.