bezrobocie jako problem społeczny

pojęcie bezrobocia:

- bezrobotny to osoba, która (w świetle ustawy z dn. 14.XII.1994r o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu):

• nie jest zatrudniona i nie wykonuje pracy zarobkowej;

• jest gotowa do podjęcia zatrudnienia;

• nie uczy się w szkole w systemie dziennym;

• jest zarejestrowana w urzędzie pracy;

• ukończyła 18 lat;

• jest w wieku produkcyjnym;

• nie nabyła praw do emerytury lub renty;

• nie prowadzi działalności gospodarczej;

• nie jest właścicielem gospodarstwa rolnego (pow. 2 ha przeliczeniowych);

• nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu;

• jest osobą niepełnosprawną;

• jest osobą tymczasowo aresztowaną;

- bezrobocie - zjawisko, gdy część ludności w wieku produkcyjnym zdolna do pracy i gotowa do podjęcia pracy, odpowiadająca typowym warunkom występującym w gospodarce, pozostaje bez pracy, pomimo podjętych poszukiwań;

- 3 aspekty bezrobocia: ekonomiczny, społeczny, psychologiczny;

cechy bezrobocia:

- charakterystyczne cechy polskiego bezrobocia:

• długotrwałość, co łączy się z utratą prawa do zasiłku i niesie ze sobą specyficzne problemy psychologiczne i społeczne;

• przestrzenne zróżnicowanie;

- jako kwestii społecznej:

• dotyczy większych grup i zbiorowości społecznych;

• polega na kumulacji negatywnych cech położenia materialnego, społecznego lub politycznego;

• odbierane jest przez grupę jako niesprawiedliwe, kryterium stanowi porównanie własnego położenia do aprobowanego społecznie systemu wartości lub położenia innych grup;

• zakłóca prawidłowy rozwój grupy;

• wywołuje społeczny niepokój i wzburzenie;

• jest źródłem napięć społecznych, ostrych konfliktów, wpływa destrukcyjnie na rozwój całego społeczeństwa;

• nie może być w pełni rozwiązane w ramach grupy, przy pomocy dostępnych jej metod i możliwości;

• może być rozwiązane tylko drogą podjęcia działań przez państwo lub inne podmioty polityki społecznej;

konsekwencje bezrobocia:

- ekonomiczne skutki:

• wzrost wydatków z finansów publicznych na zasiłki i inne świadczenia socjalne oraz na programy przeciwdziałania bezrobociu;

• zmniejszenie dochodów budżetowych państwa - niepłacenie podatków dochodowych, składek na ubezpieczenie społeczne przez bezrobotnych, niekupowanie towarów (podatek pośredni);

• praca to ważny czynnik ekonomiczny (niewykorzystany w sytuacji bezrobocia);

• emigracja zarobkowa młodych wykształconych;

- społeczne skutki:

• pogorszenie stanu zdrowia fizycznego i psychicznego w społeczeństwie;

• wzrost przestępczości wśród bezrobotnych;

• wzrost liczby rozwodów;

• trwałe i groźne społecznie zmiany w psychice (frustracja, obojętność, zahamowanie rozwoju osobowości, obniżenie aspiracji edukacyjnych, lęk o przyszłość -> alkoholizm, narkomania, prostytucja, przestępczość;

- psychologiczne skutki:

• przymus zmiany dotychczasowych wzorów zachowania; poczucie wyobcowania, izolacji społecznej, niska kontrola nad zachowaniami;

• fatalizm, apatia, obniżona sprawność psychofizyczna;

• poczucie winy, utrata poczucia własnej wartości, autorytetu;

• stan przymusowej zależności od innych - zmiana ukształtowanego obrazu siebie i relacji z innymi ludźmi;

• ograniczenia pola kontaktów społecznych, zaburzenia struktury czasu;

• fazy stanu psychicznego: szok -> optymizm i wiara w znalezienie nowej pracy -> pesymizm -> utrata nadziei;

- w aspekcie zakłócenia realizacji funkcji rodziny (pedagogiczne aspekty bezrobocia):

• funkcja ekonomiczno-konsumpcyjna:

x rodziny dotknięte bezrobociem nie uzyskują dochodów na poziomie minimum socjalnego - żyją na granicy nędzy;

x wykorzystują oszczędności, sprzedają rzeczy, zadłużają się;

x nie kupują ubrań, obuwia, minimalizują spożycie żywności, nie korzystają z usług, dóbr kultury, turystyki;

x nie opłacają czynszu, co grozi eksmisją;

x rezygnują z życia towarzyskiego;

x zasiłek wynosi 36% przeciętnego wynagrodzenia;

• funkcja opiekuńczo-wychowawcza:

x bezrobocie matki oznacza z reguły utratę dziecka;

x rezygnacja z przedszkola, więc z jego funkcji wyrównawczej, stymulującej rozwój intelektualny;

x obniżenie aspiracji edukacyjnych dzieci związane ze stanem niepewności, zagrożenia; zrezygnowanie z liceum;

• funkcja emocjonalno-ekspresyjna:

x w początkowej fazie - zacieśnienie więzi, konsolidacja;

x następnie pojawiają się problemy w relacji rodzice-dzieci, konflikty, wzajemne żale, obwinianie się, bezradność wobec dzieci; utrata poczucia bezpieczeństwa;

• funkcja socjalizacyjna:

x napięcie i konflikty nie stwarzają właściwego klimatu do wszechstronnego rozwoju dzieci, pobudzania zainteresowań, kształtowania pozytywnego systemu wartości, norm i wzorów postępowania;

x stygmat niższości;

x funkcjonowanie w sposób bezplanowy i bezzadaniowy;

x pojawienie się postawy roszczeniowej wobec państwa i jego instytucji - kształtowanie osobowości uzależnionej od zewnętrznych warunków;

x utrudnienie kształtowania umiejętności samorealizacyjnych i samosterowniczych;

x dziedziczenie upośledzonego statusu społecznego rodziny;

• funkcja prokreacyjna:

x młodzi ludzie rezygnują z zawarcia małżeństwa i przesuwają decyzję urodzenia dziecka;

x nieznajomość metod antykoncepcji skutkuje nieplanowymi urodzeniami wbrew możliwościom materialnym i wychowawczym;

sytuacja dziecka w rodzinie z problemem bezrobocia

- Danilewicz:

• funkcja metarialno-ekonomiczna:

x wykorzystywanie oszczędności, sprzedawanie sprzętów;

x nie opłacanie świadczeń mieszkaniowych, zadłużanie się;

x rezygnowanie rodziców z zaspokajania własnych potrzeb, by jak najdłużej ochraniać potrzeby dzieci;

x rezygnowanie z zakupów obuwia, odzieży dla dzieci, pomoc znajomych i ośrodków pomocy społecznej (80%);

x zmiana jakości spożywanych posiłków - rezygnowanie z wędlin, słodyczy, owoców;

• funkcja socjalizacyjno-wychowawcza:

x zmiana formy opieki nad dziećmi - rezygnowanie z usług placówek opiekuńczo-wychowawczych, w konsekwencji nierówny start edukacyjny;

x rezygnacja z ponoszenia kosztów edukacji równoległej (płatne zajęcia pozalekcyjne, kino, imprezy sportowe, rozrywki, wycieczki); ograniczenie wydatków na prasę, książki;

x zmiany planów edukacji dzieci na skutek braku środków materialnych na kształcenie (dojazdy, internat, stancja);

x niska samoocena i ograniczenie kontaktów środowiskowych rodziny (brak modnych strojów, przyborów szkolnych, brak pieniędzy na imprezy, sprzęt audiowizualny, sportowy);

x napięcie między małżonkami, konflikty, które nie stwarzają klimatu do wszechstronnego rozwoju dzieci, rozbudzania zainteresowań, kształtowania pozytywnego systemu wartości, wzorów i norm;

• funkcja emocjonalno-ekspresyjna:

x pierwsza faza - zacieśnienie więzi rodzinnych;

x nasilenie lub pojawienie się konfliktów w małżeństwie;

x konflikty z dziećmi, których potrzeb rodzice nie są w stanie zaspokoić;

x odczuwanie stresu, frustracji, która udziela się domownikom;

poczucie utraty pozycji w małżeństwie i rodzinie, zwłaszcza w rodzinie robotniczej;

metody przeciwdziałania bezrobociu:

- inicjowanie i finansowanie szkoleń;

- tworzenie dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracodawcom pomocy finansowej;

- prace interwencyjne i roboty publiczne;

- przyznawanie i utrata zasiłków;

- aktywizacja bezrobotnych np. w klubach pracy;

- udzielanie pożyczek z funduszu pracy;

- wzrost gospodarczy kraju;

czynniki wpływające na sytuację materialną rodziny bezrobotnej (Danilewicz):

- czas pozostawania bez pracy;

- liczba osób niepracujących w rodzinie;

- wykształcenie osób bezrobotnych;

- struktura rodziny (niepełność, wielodzietność);

- czynniki dezorganizujące rodzinę przed wystąpieniem bezrobocia (choroba, niepełnosprawność, alkoholizm, niewydolność wychowawcza);

miary bezrobocia:

- stopa bezrobocia - procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności czynnej zawodowo (20%);

- w Polsce także - procentowy udział bezrobotnych w liczbie ludności pracującej poza rolnictwem indywidualnym;

1

http://members.lycos.co.uk/nonameuwb

---