Ernst Cassirer - ESEJ O CZŁOWIEKU
(UWAGA!!! To był jeden z pierwszych tekstów i dlatego nie zapisywałam wszystkich pytań, bo nie byłam świadoma ważności tego czynu. Dlatego pytań i odpowiedzi z zajęć jest stosunkowo mało, ale podaje Wam też definicje innych dotyczące sztuki. Poza tym wypisuje to, co wydawało mi się najważniejsze z tego tekstu.. Chociaż u Mirka to nigdy nie wiadomo co jest ważne... ;) ) (podaje numery stron, myślę że mamy tylko jedną wersję tego tekstu, zaczyna się od strony 231)
Enjoy!
Czym jest sztuka dla Rousseau?
Wylew i namiętność. Nie jest ani opisem ani odtworzeniem świata empirycznego (s.235)
Czym jest sztuka dla Goethego?
Siłą kształtującą na długo przedtem, zanim stanie się piękna, a jednak jest już wtedy prawdziwą i wielką sztuką, bardzo często prawdziwszą i większą niż sama sztuka piękna. Człowiek pierwotny przekształca swoje „kokosy” nadając im dziwne kształty, te wizerunki składają się na dziwaczne formy to na pierwszy rzut oka nie harmonizują ze sobą to są harmonijne, bo jedno uczucie stworzyło z nich charakterystyczną całość.
Ta sztuka charakterystyczna jest jedyną sztuką prawdziwą. Wówczas jest jednolita i żywa, kiedy oddziaływa na swe otoczenie pobudzana wewnętrznym, jednym, indywidualnym, oryginalnym, niezależnym uczuciem, nie dbając o to wszystko, co jest jej obce i nawet o tym nie wiedząc, niezależnie od tego, czy jej kolebką była surowa dzikość czy też kulturalna, oświecona wrażliwość (s.236)
(trochę to długie, część streściłam, napisałam po trochę swoimi słowami, z tego co widzę w moich notatkach to pojawia się pytanie - co to jest sztuka charakterystyczna?)
Sztuka nie podejmuje się współzawodniczyć z naturą w całej jej rozciągłości i głębi. Trzyma się powierzchni zjawisk przyrody, ale ma swą własną głębię i moc; krystalizuje najwyższe momenty tych znajdujących się na powierzchni zjawisk, uznając w nich praworządność, doskonałość harmonijnych proporcji, najwyższe piękno, wzniosłość, namiętność, godność znaczenia. (s.244-245)
czym jest sztuka dla Schillera?
-wywodzi sztukę od zabawy (podobnie jak Darwin i Spencer). Jednak teoria Schillera jest transcendentalna i idealistyczna a Darwina i Spencera naturalistyczna i biologiczna. Oni uważają zabawę i piękno za ogólne zjawiska naturalne, podczas gdy Schiller wiąże je ze światem wolności. (s.271)
Określa piękno jako „żyjącą formę” (teoria organicyzmu). Świadomość żyjących form jest dla niego pierwszym i niezbędnym krokiem prowadzącym do doświadczenia wolności. Jego zdaniem kontemplacja czy refleksja estetyczna jest pierwszą nie skrępowaną postawą człowieka wobec wszechświata. (s.272)
Źródłem sztuki jest rozum (tu niestety strony brak)
Czym jest sztuka dla Schellinga?
Nieskończonością (czyli jest to metafizyczne pojęcie) przedstawioną w sposób skończony. (s.260)
Jest uwieńczeniem filozofii (s..257)
Czym dla Novalisa? (tu akurat mówi o poezji... ale mam to w notatkach ;))
Poezja jest tym, co jest realne w sposób absolutny i prawdziwy. Oto sedno mej filozofii. Im bardziej poetyczna, tym prawdziwsza.(s.258)
Czym dla Schlegela?
Sztuka jest uwieńczeniem filozofii (s.258)
Co to jest novum organum?
To nowe instrumenty służące do zrozumienia wszechświata - poezja i sztuka. Kluczem do poznania rzeczywistości jest sztuka, wyobraźnia poetycka. (s.258)
Arystoteles:
Sztuka jest naśladownictwem przedmiotów zewnętrznych. Jest przyrodzone ludziom od dzieciństwa, tym różnimy się od innych istot żyjących. (s.232)
Batteux:
Sztuka nie odtwarza natury w sensie ogólnym i bez rozeznania odtwarza la belle nature (s.234)
Wordsworth:
Prawdą jest, że wszelka sztuka charakterystyczna czy ekspresja jest „spontanicznym wylewem potężnych uczuć” (s.236-237)
Croce:
Interesuje się faktem ekspresji, nie zaś sposobem przekazania. Uważa sposób za nieistotny zarówno dla charakteru, jak dla wartości dzieła sztuki. Jedyną rzeczą, która ma znaczenie, jest intuicja artysty, nie zaś ucieleśnienie tej intuicji w jakimś szczególnym materiale (s.237)
Tak pisze o sztuce sam autor:
Sztuka nie jest jedynie odtworzeniem gotowej, danej rzeczywistości. Jest jednym ze sposobów obiektywnego spojrzenia na rzeczy i życie ludzkie. Nie jest naśladowaniem, ale odkrywaniem rzeczywistości. Przez sztukę nie odkrywamy jednak natury w tym sensie, w jakim uczony używa terminu „natura” (s.239)
Zola:
Dzieło sztuki to „fragment natury przepuszczony przez temperament”. (s.243)
Szekspir (o teatrze, w Hamlecie:
Przeznaczeniem teatru, jak dawniej tak i teraz, było i jest służyć niejako za zwierciadło naturze, pokazywać cnocie własne jej rysy, złości - żywy jej obraz, a światu i duchowi wieku postać ich i piękno.(s.246)
Hume:
Piękno nie jest jakością tkwiącą w samych rzeczach: istnieje jedynie w umyśle, który je kontempluje. (s.250-251)
Bergson:
Celem sztuki jest uśpienie pewnych czynnych a raczej opornych potęg naszej osobowości, a przez to wprowadzenie nas w stan pewnej zupełnej powolności, w której urzeczywistniamy myśl nam poddaną i sympatyzujemy z wyrażonym uczuciem (s.266)
Na koniec jeszcze raz niech przemówi pan Cassirer:
Sztuka uczy nas uzmysławiać sobie rzeczy, a nie jedynie użytkować je lub tworzyć sobie o nich pojęcia. Sztuka daje nam bogatszy, żywszy i barwniejszy obraz rzeczywistości, a także głębszy wgląd w jej formalna strukturę. Jest charakterystyczną właściwością natury człowieka, że nie ogranicza się on do jednego specyficznego ujęcia rzeczywistością, ale może wybierać dowolny punkt widzenia i w ten sposób przechodzić od jednego aspektu rzeczy do innego.