Sartre: „Czym jest pisanie”?

1 czy S. mówi jednorodnie o literaturze?

Nie, osobno bierze pod uwagę poezję i prozę.

2, Do czego porównuje poezję?

-do sztuk pięknych (malarstwo, rzeźba , muzyka). Jednak różnicuje je forma i materia. Tony barwy czy kształty są znakami. Nie odsyłają do czegoś, co byłoby wobec nich zewnętrzne. Królestwem znaków jest proza.

3, Czym różni się podejście słowa zwykłego człowieka od podejścia poety?

Postawa poetycka charakteryzuje się tym, ze dla poety słowa to rzeczy; słowo poetyckie staje się mikrokosmosem. Nie potrafią używać słowa jako pewnego aspektu świata- poeta widzi w nim słowny obraz jednego z jego aspektów. Nazwa nie jest ważna wobec rzeczy, która to jest istotna. Poeta nie używa słów- on im służy. Dla ludzi natomiast słowa są jednoznaczne, zrozumiałe, skonwencjonalizowane, są narzędziami do użycia, ich znaczenie jest oswojone (dla poety słowa są dzikie, oswaja ich znaczenia).

4 Czy skupienie uwagi na słowa ma sens?

Nie ma celu praktycznego. Poeta, malarz i muzyk, zatrzymuje się nad słowem, kontempluje słowa bezinteresownie.

5 Czy poeci milczą?

Nie mówią ani nie milczą.

6, Co tzn. milczeć?

Tzn. odmawiać mówienia , a więc jednak mówić. Milczenie autora jest subiektywne, to nieobecność słów poprzedzająca mowę, przezywanie milczenia natchnienia. Tymczasem milczenie wywołane przez czytelnika to tylko przedmiot.

7. Jak poeci rozpatrują język?

Poeci odmawiają używania języka. Nie nawiązują nic. Rozumieją język jako szczególny rodzaj narzędzia służącego do poszukiwania prawdy. Język jest przedłużeniem zmysłów poety, które przedłużają jego działanie na świecie. Jest strukturą należącą do świata zewnętrznego. Cały język jest zwierciadłem wszechświata, pułapką do chwytania umykającej rzeczywistości.

8. Co to jest znaczenie?

Znaczenie nadaje wyrazom jedności, która czyni z nich słowa; bez niej rozpadłyby się na dźwięki i pociągnięcia pióra. Znaczenie to właściwość każdego słowa, analogiczna do np. wyrazu twarzy.

9. Kryzys języka.

Kryzys języka to kryzys poetycki. Przejawia się w depersonalizacji pisarza w obliczu słów. Pisarz nie potrafi się nimi posługiwać, rozpoznawał je tylko połowicznie.

10. Czym jest pisanie dla prozaika?

Prozaik posługuje się słowami, wykorzystuje ich znaczenie. Słowa są przede wszystkim nie przedmiotem, ale oznaczeniami przedmiotów. Powinny prawidłowo wskazywać rzecz lub pojęcie. Prozaik to człowiek mówiący, a mówienie jest działaniem. Prozaik wybrał działanie przez odsłanianie. Pisarz ma za zadanie uczynić tak, żeby każdy musiał poznać świat, wziąć za niego odpowiedzialność, żeby nikt nie mógł uznać się za niewinnego. Celem języka jest dla niego komunikacja. Proza jest podstawą umysłu. Pisarz musi o czymś pisać. Jego zadaniem jest udostępnienie swoim czytelnikom przesłań.

11. Co łączy poetę i prozaika?

Ruch ręki kreślącej litery. Nie ma komunikacji między ich światami.

12. Pytanie do prozaika główne: po co piszesz?

Inne pytania z tekstu:

W co się angażujesz? Na jaki temat i dla czego wymaga on opisania? Czy masz coś do powiedzenia? Co by się stało, gdyby cały świat czytał to, co piszesz? Jaki aspekt świata chcesz odsłonić? Jaki zmiany chcesz wnieść przez te odsłonięcie?

13. Jaka jest relacja poeta-świat?

Poeta jest wyalienowany przez słowa, które są dla niego dzikie, są barierą odgraniczającą go od rzeczywistości.

Uwaga w tym pytaniu konieczne będą odp. Na pytania3, 8.

14. Co jest zabronione poecie? - zaangażowanie

15. Jak szeroko rozumie prozę Sartre?

Proza ma charakter utylitarny(użytkowy). Jest to wypowiedź, całe piśmiennictwo, a nie tylko proza artystyczna.

16. Jaki jest cel prozy?

Celem prozy jest odkrywanie prawdy o autorze-człowieku. Sartre traktuje przesłanie drugorzędnie. Autor w prozie odsłania sytuacje sobie samemu i innym, by ją zmienić. Ważne: autor odsłania się zawsze w tekście w sposób mimowolny, np. przez ideologię.

17. Jaki ma być styl prozy?

Ma być przejrzysty- nie może skupiać się na formie, musi pozostać niedostrzeżony. Temat generuje styl. Styl stanowi o wartości prozy.

18. Jak ujawnia się piękno?

Ukrywa się, dzieła przez perswazję. Jest subtelną, niewidoczną siłą, nie przymusza, lecz nakłania niepostrzeżenie.

19. Z kim Sartre porównuje poetę?

Z malarzem(tworzy barwę), muzykiem(dźwięk)- podczas gdy poeta(słowo). Łączy ich „KONTEMPLACJA, czyli wewnętrzne i bezinteresowne, skupienie na przedmiocie.” Tu skupienie poety: na słowie.

20. Jaka jest relacja poeta- tworzywo?

Artysta przekształca tworzywo, buduje coś nowego. Poeta czyni to przez kontemplację słów. Poeci prowadzą doświadczenia na słowach, tworzą nowe konteksty.

22. Relacja prozaik-tworzywo?

Pisarz nie przewiduje ani nie przypuszcza, pisarz- projektuje. Jego zadaniem jest kontrolowanie określonych znaków. Tworzony przez niego przedmiot jest poza jego zasięgiem, nie jest stworzony dla niego.(Myślę, że tzn., że nie może go czytać, przeżywać jak przeciętny czytelnik, bo wie, co jest dalej i nic go nie zaskoczy, nie może przewidywać). W porównaniu z działalnością twórczą, wytwór staje się nieistotny.

23.Co to jest akt twórczy?

Akt twórczy jest to tylko niepełny i abstrakcyjny moment tworzenia dzieła. Projektowanie swoich emocji na papier by przedłużyć ich znikanie. Akt twórczy zmierza do tego by poprzez kilka przedmiotów, które tworzy lub odtwarza uchwycić świat w całości.

24. Jaka jest motywacja twórczości?

Potrzeba poczucia się istotnym w odniesieniu do świata i tworu. Wprowadzenie ładu tam gdzie go nie było, narzucenie rozmaitości rzeczy jasność umysłu.

25. Co to jest czytanie?

Czytanie jest syntezą postrzegania i tworzenia, ustanawia zarówno istność podmiotów jak i istność przedmiotu. Czytanie to szereg hipotez, snów, i następujących po nich przebudzeń, nadziei i zawodów. Czytelnik stale wybiega w przewidywaną przyszłość. Tworzenie może się ostatecznie dokonać jedynie w czytaniu. Jest faktem wielkoduszności między czytelnikiem autorem, każdy z nich ma do drugiego zaufanie, każdy na drugiego liczy i wymaga od niego tyleż ile wymaga od siebie.

26. Jak może istnieć sztuka? Dlaczego książki chcą być czytane?

Może istnieć tylko dla i przez innych czynność pisania, zakłada czynność czytania a do dwóch wiążących się ze sobą faktów potrzebne są dwa odrębne podmioty. Książki chcą być czytane żeby osiągnąć pełnie istnienia. Potrzeba czynności czytania, aby przedmiot literacki się pojawił, trwa tak długo jak długo trwa czytanie.

27.Co to jest przesłanie?

To dusza przetworzona w przedmiot.

28. Co to jest literatura czysta?

Sztuka czysta to sztuka brudna, subiektywność podawana jako coś obiektywnego, wieczna nauka, udzielana jakby wbrew woli, którzy nauczają, wypowiedź równoważna milczeniu, rozum maskujący szaleństwo.

29.Jakich kontrowersyjnych prozaików wymienia Sartre?

Rimbaud, Patterne Berlichon, Pascal

30. Do jakiego zawodu porównuje Sartre krytyka literackiego, jak ich traktuje?

Ma do nich stosunek ironiczny. Twierdzi, że to nieudolni pisarz, którym nie dopisało szczęście i którzy uciekają od rzeczywistości. Porównuje krytyka do strażnika cmentarnego. Książki to groby a trupy to zmarli pisarze. Biblioteka to cmentarz.

31. Co to są wartości?

Są to ludzkie wzruszenia, które nie mogą nikogo poruszyć, przeszły od rzędów wzruszeń egzemplarycznych.

32.Zażuty Rastra względem krytyków.

Pasjonują ich jedynie sprawy sklasyfikowane, zamknięte spory, wydarzenia, których zakończenie jest znane. Nigdy nie podejmują spraw niepewnych i współczesnych. Nie interesują go przedstawione tematy z minionych epok, które łatwo podsumować po kilku wiekach.

33, Czym jest literatura dla krytyka?

Ogromną tautologią, którą dodatkowo mnoży.

34. Czym zajmuje się krytyk ?

Czytaniem w taki sposób „Czytanie to kontakt z zaświatom, jest to jakby rodzaj opętania, oddaje zmarłym(pisarzom) swoje ciało, aby mogli ożyć.

35. Jakie jest dzieło?

Nie do wyczerpania i nie do przeniknięcia.

36. Czym jest sens?

Nie jest sumą słów, ale ich ograniczoną całością. Od samego początku sens nie jest zawarty w słowach, bo to on właśnie pozwala pojąć znaczenie poszczególnych słów.

37. Jak istnieje dzieło?

Istnieje ściśle na poziome zdolności czytelnika.

38. Co to jest intencja?

Intencja to nieustanne wychodzenia poza napisane słowo. Są wszędzie i nigdzie, nie znajdują się w żadnym określonym miejscu lektury, wymyślił ją czytelnik.

39, Co tzn. pisać?

Tzn. apelować do czytelnika, by odsłanianiu, jakie podjąłem przy pomocy języka, nadal istnieje obiektywnie.

Jutro dośle resztę, przepraszam dużo tego

40. Odbiorca wobec dzieła.

Z poprzednich pytań o czytaniu. Odbiorca jest współtwórcą dzieła, pozwala mu osiągnąć pełnię istnienia, dzieki temu, że je przeczyta.

41. Czym jest proces czytania/odbioru dzieła?

Nazywanie (kreowanie), współuwarunkowanie autora i odbiorcy. Dialektyczny ruch- autor i czytelnik wzajemnie sobie zaufali, postawili przed sobą wymagania. Ma dialektyczny charakter. TWORZENIE KIEROWANE: „dialektyczny ruch od jednego do drugiego: czytając coś wymagam. To zaś co czytam gdy moje wymagania są spełnione pobudza mnie do stawiania autorowi coraz wyższych wymagań, czyli wymagam od niego coraz więcej. Ze swej strony autor wymaga, by moje wymagania były jak największe i w ten sposób moja wolność, przejawia się, odsłania wolność drugiego”.

42. Kiedy dzieło istnieje?

Po osiągnięciu pełni istnienia, czyli po przeczytaniu.

43. Jak nazywa się współuwarunkowanie filozofii?

Dialektyka.

44. Na czym polegają wymagania autora, a na czym odbiorcy?

Wymagają od siebie wzajemnie zaufania. Autor pisząc ma nadzieję, że jego dzieło zostanie przeczytane i docenione przez wymagającego odbiorcę. Pisze, by odwołać się do wolności czytelników, domaga się jej po to tylko by jego dzieło zaistniało.

Chce by czytelnicy uznali jego twórczość i odwoływali się do niej. Czytelnik natomiast wybierając tę a nie inną książkę wymaga, aby potwierdziła ona jego wymagania ( co do jakości wrażeń itd.)

45. Czemu krytycy zajmują się krytykowaniem zmarłych?

Łatwiej jest krytykować zmarłych, bo wtedy nie ponosi się za to konsekwencji. Nie mogą oni np. wytoczyć procesu nieuczciwemu krytykowi, pisząc o sporach przedawnionych, opowiadając się za jedna ze stron, naraża się drugiej, a tak to i tak nikt mu nic nie zarzuci, bo przecież ci, o których pisze dawno już umarli.

46. Polemika z Kantem.

Nie zgadza się z:

• sformułowaniem „celowości bez celu” odnosząc to do literatury. (mowi ono, że przedmiot estetyczny posiada jedynie pozór celowości, pobudza swobodną grę wyobraźni, jednak wyobraźnia nie jest tylko czynnikiem regulującym lecz tez konstruującym. Nie może cieszyć sama sobą. Jest na zewnątrz, zaangażowana w dane przedsięwzięcie, odtwarza przedmiot piękny ponad pozostawionymi przez artystę rysami.)

• bogactwo i piekno przyrody nie ma nic wspólnego pięknem sztuki

• sformułowanie nie uwzględnia apelu rozbrzmiewającego rozbrzmiewającego każdej książki.

• Kant sądzi, że dzieło najpierw istnieje faktycznie, potem jest oglądane. Wcześniej jest tylko apelem, domaganiem się istnienia.

Zgadza się z tym, że dzieło szt. Nie ma celu, samo jest celem.

47. Kiedy powieść jest zła?

-podobanie przez schlebianie,

-dobra jest wymaganiem i aktem wiary,

48. Na czym polegał błąd realizmu?

-na mniemaniu, ze rzeczywistość objawiona jest w kontemplacji i że wobec tego jest możliwe odmalowanie jej bezstronnie.

49. Co to jest wolność, w jakim ustroju można pisać?

Wolność pisania- wymaga wolności obywateli;

Sztuka prozy możliwa jest wyłącznie w ustroju, w którym może ona zachować jakiś sens: w demokracji. Jedynym tematem prozaika jest wolność. Zniewolenie czytelników zagraża sztuce pisarza.

50. Co to jest przyjemność estetyczna?

Wzruszenie, które artysta daje czytelnikom, a którego pojawienie się to znak, że dzieło jest doskonałe.

51. Dialektyczny paradoks:

„Im mniej doświadczamy naszej wolności, tym pełniej uznajemy wolność drugiego; im więcej on od nas wymaga, tym więcej my wymagamy odeń”.

---