PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Pieniądz jest powszechnym ekwiwalentem wyrażającym wartość towarów cyrkulujących na rynku. Funkcje pieniądza w gospodarce pełniły początkowo towary konsumpcyjne (barter), później metale nieszlachetne, następnie szlachetne. Dzisiaj rolę pieniądza najczęściej pełni pieniądz papierowy. Jest on czystym nominałem, znakiem pieniężnym niewymienialnym na złoto i nie posiadającym nie licząc kosztów wytworzenia, żadnej wartości wewnętrznej. Jego wartość jednostkowa równa jest ilości towarów, które reprezentuje, czyli zależy od towarów przypadających na jednostkę.

Coraz powszechniej we współczesnej gospodarce funkcje pieniądza pełni też pieniądz bankowy i pieniądz elektroniczny. Jest to zapis na koncie na koncie, a w przypadku pieniądza elektronicznego zapis elektroniczny.

Pieniądz definiuje się najogólniej jako wszelkiego rodzaju środki wymiany i środki płatnicze, których zdolność do zapłaty jest nieograniczona zarówno wtedy , kiedy kupujemy jakiś towar lub usługę, jak i wtedy kiedy regulujemy jakieś zobowiązanie finansowe względem kredytobiorcy, banku, budżetu centralnego, budżetu lokalnego itp.

Pieniądz ma wiec moc zwalniania od różnego rodzaju zobowiązań, niezależnie od tego, z jakiego tytułu te zobowiązania powstają.

Pieniądz pełni 4 podstawowe funkcje: . . . . . .

• miernik wartości - pieniądz jest jednostką obrachunkową, w której mierzy się wartość innych towarów i usług; dzięki istnieniu pieniądz pojawia się kategoria ceny, która jest niczym innym jak wartością towaru wyrażoną w pieniądzu. Cena informuje odbiorcę towarów, ile jednostek pieniężnych trzeba zapłacić za nabycie określonego towaru lub świadczonej usługi. Wynika stąd, że poziom ceny zależy nie tylko od kosztów wytwarzania oraz elastyczności popytu i podaży, a także od tego, ile pieniędzy znajduje się w obiegu. Nadmierna ilość pieniądza w obiegu zawsze prowadzi do wzrostu przeciętnego poziomu cen. W miarę upływu czasu rośnie skala cen, co powoduje, że każda jednostka pieniężna traci na wartości. Za tę sama sumę pieniędzy jego posiadacze mogą nabywać coraz mniejszą ilość towarów i usług.

- środek cyrkulacji - pieniądz obsługuje transakcje zawierane na rynku między kupującymi a sprzedającymi. Właśnie dzięki wynalazkowi pieniądza cała wymiana została rozdzielona na odrębne akty sprzedaży i kupna w formie: towar-pieniądz i pieniądz-towar. Korzyści, jakie z tego wynikają można najlepiej sobie uzmysłowić na przykładzie gospodarki bezpieniężnej, w której wymiana ma charakter barterowy, tzn bezpośredniej wymiany towaru za towar. Wymiana dochodzi do skutku tylko wtedy, kiedy kontrahenci uczestniczący w wymianie nawzajem pożądają oferowane towary. Pieniądz jako środek pośredniczący w wymianie znakomicie te kłopoty rozwiązuje. Sprzedaje się każdemu, kto dysponuje odpowiednią ilością pieniądza i kupuje się za pieniądz wszystko to, co nam potrzebne do życia lub dalszej produkcji.

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

- środek płatniczy - funkcja ta wiąże się ze zdolnością pieniądza do regulowania różnych zobowiązań z tytułu zaciągniętego kredytu, płacenia należnego podatku lub kary pieniężnej itp. Pieniądz jako środek płatniczy przyczynił się do rozwoju systemu kredytowo-pożyczkowego, co stało się siłą napędową rozwoju gospodarczego. Równocześnie przyczyniła się ona do gromadzenia środków finansowych z pobieranych podatków i finansowania różnych przedsięwzięć publicznych związanych z funkcjonowaniem państwa, utrzymaniem ludzi niezdolnych do pracy lub ludzi w wieku emerytalnym

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

- środek tezauryzacji - gromadzenia zasobu pieniądza jako skarbu (pieniądz musi być chętnie przechowywany, gromadzony w danej walucie). Skłonność do tezauryzacji pieniądza papierowego zależy od stopnia stabilizacji jego siły nabywczej. Gdy pieniądz traci na wartości, ludzie bardzo niechętnie tezauryzują pieniądze. Oddają je do banku, jeśli stopa procentowa od depozytów terminowych skompensuje postępującą utratę wartości pieniądza w związku z dokonującym się wzrostem cen rynkowych. W przeciwnym razie tezauryzują go w złocie lub innych godnych zaufania walorach zagranicznych (dewizach)

Pieniądz może też pełnić funkcję pieniądza światowego poza granicami określonego kraju, ale jedynie pod warunkiem, że państwo prawnie gwarantuje jego wymienialność zewnętrzną po kursie ustalonym na głównych giełdach światowych.

Bank jest instytucją wykonującą operacje pieniężne związane z emisją pieniądza, przyjmowaniem wkładów, udzielaniem kredytów oraz dokonywaniem rozliczeń na zlecenie klientów.

Definicja ta określa bank przez pryzmat operacji bankowych. Operacje bankowe można podzielić na:

- operacje bierne (pasywne) przy których bank występuje w stosunku do swoich kontrahentów w roli dłużnika - polegają one na przyjmowaniu wkładów; ponadto do operacji biernych zalicza się emisję znaków pieniężnych

- operacje czynne (aktywne) przy których bank w stosunku do kontrahentów występuje w roli wierzyciela czyli udziela im kredytów

- operacje pośredniczące (nazywane tez usługowymi) przy których bank świadczy usługi na rzecz klientów, polegające przede wszystkim na przeprowadzaniu rozliczeń

 

Bank Centralny jest częścią systemu bankowego obejmującego całokształt instytucji bankowych, a także normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. Jest to na ogół bak państwowy lub podporządkowany państwu. Zadania banków centralnych w poszczególnych krajach są zróżnicowane ,ale największe znaczenie ma zazwyczaj stabilizowanie siły nabywczej pieniądza krajowego, co wiąże się z prowadzoną przez banki centralne polityka pieniężną oraz zapewnienie bezpieczeństwa i płynności systemu bankowego. Pierwsze banki centalne miały charakter prywatny. Najstarszy Bank Szwedzki otrzymał przywilej od państwa wypuszczania biletów bankowych w 1657r zaś Bank Anglii w 1694. Bank Polski został założony w 1828r.

 

Można rozróżnić 3 podstawowe funkcje, które współcześnie pełni bank Centralny:

 

1. funkcja emisyjna - związana jest z posiadaniem monopolu na emitowanie pieniądza. Ma tym samym wpływ na jego ogólną ilość znajdującą się w obiegu, to z kolei nakłada na BC odpowiedzialność za wartość pieniądza krajowego. Nadmierne zwiększanie jego ilości w stosunku do wielkości PNB przeważnie wywołuje inflację, która „psuje” pieniądz. Jego niedobór najczęściej prowadzi do zakłóceń procesów ekonomicznych w gospodarce

2. funkcja banku banków - w jej ramach BC pełni:

A) rolę usługową w stosunku do banków komercyjnych:

- jest kredytodawcą ostatniej instancji

• jest instytucją rozliczeniową między bankami komercyjnymi

B)funkcje nadzorcze nad bankami komercyjnymi:

• wpływa na rozmiary kredytów udzielanych przez banki posługując się następującymi instrumentami: wysokością stopy redyskontowej lub też stopy oprocentowania kredytu refinansowego i lombardowego, wysokością stopy minimalnych rezerw obowiązkowych banków handlowych, operacjami otwartego rynku

• prowadzi nadzór bankowy

3. funkcja banku państwa - w jej ramach Bank Centralny:

- prowadzi rachunki rządowe

- przeprowadza w imieniu państwa operacje finansowe w kraju i za granicą

- skupuje i sprzedaje państwowe papiery wartościowe

- udziela pożyczek na pokrycie deficytu budżetowego

- dysponuje rezerwami złota i dewiz

- kontroluje kurs własnej waluty do walut obcych

- kontroluje przebieg operacji kredytowych z zagranicą

Banki handlowe (depozytowe) stanowią najliczniejszą grupę banków - udzielają kredytów głownie krótkoterminowych, w tym kredytów związanych z dyskontem weksli (niekiedy także kredytów średnioterminowych), w oparciu o zgromadzone wkłady. Banki handlowe dokonują także rozliczeń pieniężnych na zlecenie posiadaczy rachunków bieżących. Ponadto, również na zlecenie przeprowadzają inne operacje pośredniczące np. kupna papierów wartościowych, pobierając przy tym prowizję.

Funkcje banków handlowych można podzielić na 3 grupy:

 

- powiernicze - związane z operacjami biernymi (pasywnymi) w których bank występuje w stosunku do swoich kontrahentów w roli dłużnika. Polega to na przyjmowaniu wkładów: na czas określony - noszą nazwę lokat terminowych, przy czym, terminy ich wymagalności są zróżnicowane i wahają się w przedziale od kilku dni do kilku lat; i na czas nieokreślony - są to wkłady zwrotne na każde żądanie określane także mianem a vista. Rachunki na których są lokowane służą na ogół do przeprowadzania na zlecenie ich posiadaczy rozliczeń pieniężnych,

- kredytowe - obejmują operacje czynne (aktywne) przy których bank w stosunku do kontrahentów pozostaje w roli wierzyciela czyli udziela i m kredytów. Kredyty klasyfikowane są w rozmaity sposób, ze względu na czas: krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe

- usługowe - w ramach tych funkcji bank świadczy usługi na rzecz klientów, polegające przede wszystkim na przeprowadzaniu rozliczeń pieniężnych, zarządzaniu aktywami finansowymi i majątkiem na rzecz i w imieniu klientów. Bankowe rozliczenia pieniężne mają charakter bezgotówkowy; najpopularniejsze formy rozliczeń to: polecenie przelewu, inkaso, czek, akredytywa. Współcześnie występujący w rozliczeniach pieniądz bezgotówkowy zastępowany jest pieniądzem elektronicznym. Operacją pośredniczącą zbliżoną do bankowych rozliczeń pieniężnych są rozliczenia wykonywane w związku z wykorzystaniem kart płatniczych. Banki świadczą usługi w zakresie wprowadzania papierów wartościowych do obrotu, kupna i sprzedaży papierów wartościowych na rachunek klienta. Rola operacji pośredniczących wzrasta, a jedną z przyczyn jest ograniczenie dynamiki operacji depozytowych i kredytowych wynikające z rozwoju bezpośrednich kontaktów i transakcji między posiadaczami znacznych nadwyżek pieniężnych a podmiotami poszukującymi kapitału oraz pojawienia się instytucji konkurujących z bankami np. w sferze finansowania przedsiębiorstw (m.in. firmy leasingowe i faktoringowe)

Nie wszystkie operacje bankowe mieszczą się w przedstawionej klasyfikacji. Przykładem operacji, które nie mogą być zaliczone do żadnej z wymienionych grup, jest udzielenie gwarancji bankowych lub operacje tzw. instrumentami pochodnymi (derywatami).

 

Czynnikiem stymulującym rozwój operacji bankowych stał się postęp w dziedzinie informatyki i telekomunikacji. Wykorzystanie nowych technologii w bankowości spowodowało przełom w sferze dystrybucji usług bankowych. Bankowość elektroniczna to jednak nie tylko nowe możliwości w zakresie sprzedaży, ale także w zakresie kreowania nowych rodzajów operacji bankowych.

Kredyt jest stosunkiem ekonomicznym pomiędzy wierzycielem (kredytodawcą) a dłużnikiem (kredytobiorcą). Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty niewykorzystanego kredytu wraz odsetkami w oznaczonym terminie spłaty oraz do zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Kredytu nie należy mylić z pożyczką między tymi kategoriami istnieje wiele różnic - podstawowe są następujące:

- na mocy pożyczki na pożyczkobiorcę przenoszona jest własność określonej ilości pieniędzy; na mocy umowy kredytowej do dyspozycji kredytobiorcy stawiana jest określona kwota środków pieniężnych w postaci bezgotówkowego pieniądza bankowego

- kredyt udzielany jest na konkretne cele, sprecyzowane przez kredytobiorcę we wniosku kredytowym i wskazane w umowie; w przypadku pożyczki nie ma takiego wymogu

- wykorzystanie kredytu musi nastąpić na warunkach i zasadach określonych w umowie kredytowej; pożyczki ten warunek nie musi dotyczyć

- kredyt jest odpłatny, pożyczka może być odpłatne lub nieodpłatna

umowa kredytowa zawsze musi być zawarta na piśmie; umowa pożyczki musi być zawarta na piśmie tylko wówczas gdy kwota pożyczki przekracza 1000 zł

 

Umowa kredytowa jest tzw. umową nienazwaną i nieprzewidzianą w przepisach kodeksu cywilnego. Pewne jej charakterystyczne cechy ujęte są w prawie bankowym. I tak umowa kredytowa jest umową:

- konsensualną - co oznacza, że dochodzi do skutku już w chwili podpisania przez strony umowy, a nie w momencie wydania środków pieniężnych

- dwustronnie zobowiązującą - gdyż bank zobowiązuje się oddać konkretną kwotę środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy, kredytobiorca zobowiązuję się ją zwrócić

- odpłatną, ponieważ bank pobiera od postawionego do dyspozycji kredytu prowizję, a od kredytu wykorzystanego także odsetki

Umowa kredytowa niezależnie od kwoty udzielonego kredytu musi być zawarta zawsze na piśmie i określać w szczególności

- strony kredytu

- kwotę kredytu

- cel, na który kredyt został udzielony

- zasady i termin spłaty kredytu

- oprocentowanie kredytu i warunki jego zmiany

- zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania udzielonego kredytu i jego spłaty

- termin postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych

- wysokość prowizji, jeśli umowa ją przewiduje

- warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy

- zabezpieczenie zwrotu kredytu

Kredytobiorcą może być

- osoba prawna,

- osoba fizyczna,

- podmiot gospodarczy nie posiadający osobowości prawnej

Kredytobiorca może nie mieć osobowości prawnej, ale musi posiadać zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych

Kredyty bankowe spełniają trzy podstawowe funkcje

- funkcja emisyjna - każde udzielenie kredytu oznacza wprowadzenie do obiegu pieniądza, spłata zaś, jego wycofanie

- funkcja dochodowa - dotyczy ona kredytobiorcy, dla którego kredyt jest dochodem, o ile jego spłata nie następuje w tym samym okresie w którym został on zaciągnięty

- funkcja kontrolna - dotyczy ona banku; pomiędzy bankiem a kredytobiorcą pojawia się szczególny rodzaj powiązań, w wyniku czego bank ma prawo dokonywać pewnego rodzaju czynności kontrolnych zarówno przed udzieleniem kredytu jak i w trakcie kredytowania (do momentu spłaty ostatniej raty)

Kredyt może występować w formie towarowej i pieniężnej. Najstarszą formą kredytu jest tzw. Kredyt towarowy, polegający na uregulowaniu zapłaty przez dłużnika za dostarczone mu przez wierzyciela towary z opóźnieniem w stosunku do terminu dostawy. Dłużnik przez ten czas dysponuje zarówno towarem jak i należnością.

Prawo bankowe stawia wobec kredytobiorcy pewne dodatkowe wymagania. Bank uzależnia mianowicie przyznanie kredytu, jego wysokość oraz pozostałe warunki umowy od:

- zdolności kredytowej kredytobiorcy, tj. od jego zdolności do zapłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach spłaty

- przedstawienia przez kredytobiorcę dokumentów i informacji niezbędnych do oceny tej zdolności

 

Bank może udzielić kredytu również osobie prawnej, która nie ma zdolności kredytowej, ale pod warunkiem przedstawienia przez nią programu uzdrowienia gospodarki, którego realizacja zapewnia wg. Oceny banku - uzyskanie zdolności kredytowej w określonym terminie. Przepisy bankowe nie zabraniają też udzielenia kredytów podmiotom postawionym w stan likwidacji, jeśli posiadają zdolność kredytową. Jednakże kredyt może być zaciągnięty tylko wówczas gdy jest potrzebny do zakończenia jej dawnych interesów. Osobami uprawnionymi do reprezentowania jednostki będącej w likwidacji są likwidatorzy.

Kredyty przyznawane są na podstawie wniosku kredytobiorcy. Każdy wniosek kredytowy powinien zawierać pewne niezbędne elementy jak:

- charakterystykę kredytobiorcy

- kwotę kredytu

- proponowane terminy spłaty

Ponadto wniosek kredytowy może zawierać inne elementy w zależności od rodzaju kredytu. Są to szczególnie:

- proponowane prawne zabezpieczenia spłaty kredytu

- cykl realizacji i koszt przedsięwzięcia, - struktura finansowa nakładów

- okres kredytowania

- okres karencji

Klasyfikacja kredytów

 

1. ze względu na kryterium podmiotu...

 

- kredyty na działalność gospodarczą

• obrotowe - to kredyty przeznaczone na bieżące potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą np. zakup towarów czy surowców

• inwestycyjne - są przeznaczone na finansowanie nakładów gospodarczych, których celem jest stworzenie lub powiększenie już istniejących środków trwałych. Kredytem inwestycyjnym mogą być finansowane inwestycje materialne (np. zakup sprzętu) niematerialne (np. zakup patentów) i finansowe (np. zakup udziałów w spółce)

- kredyty konsumpcyjne - potrzebne są na finansowanie potrzeb ludności. Udzielane są osobom fizycznym, przede wszystkim tym które mają stałe dochody w postaci płac. Można tu wyróżnić:

• kredyty gotówkowe (krótkoterminowe)- kredytobiorca otrzymuje określoną sumę w gotówce; niejednokrotnie cel wydatkowania środków nie musi być deklarowany

• kredyty na zakupy ratalne (długoterminowe) - przeznaczone są na zakup dóbr trwałego użytku, mają charakter celowy

• kredyty na budownictwo mieszkaniowe (długoterminowe) - przeznaczone są zarówno na budowę domu jak i na sfinansowanie zakupu mieszkania w budynku wielorodzinnym

2. Biorąc pod uwagę okres na jaki kredyt jest udzielany wyróżnia się:

• kredyty krótkoterminowe - udzielane najczęściej do jednego roku

• kredyty średnioterminowe - udzielane na okres do 5 lat

• kredyty długoterminowe - udzielane na okres powyżej 5 lat

3. Przyjmując za kryterium formę kredytu można je podzielić na:

 - kredyty w rachunku bieżącym - wiążą się one z postaniem debetu w rachunku bieżącym kredytobiorcy. Wiąże się to z powstaniem debetu w rachunku bieżącym kredytobiorcy. W związku z tym krąg kredytobiorców mogących korzystać z tego typu kredytu jest ograniczony wyłącznie do podmiotów posiadających w banku udzielającym kredytu rachunek bieżący. Mogą tu wystąpić 2 rodzaje kredytu:

• otwarty (in blanco) - bank daje kredytobiorcy upoważnienie do spowodowania salda debetowego na jego rachunku bankowym do określonej wysokości. Kredytobiorca może wykorzystać ów kredyt w zmiennej wysokości i w czasie dla siebie koniecznym do wysokości limitu ustalonego przez bank. Spłata kredytu następuje automatycznie - wpływy na rachunek bieżący zmniejszają zadłużenie kredytobiorcy. Zabezpieczeniem tego kredytu jest często tzw. Deklaracja negatywna, ze kredytobiorca nie będzie korzystał z kredytów w innych bankach

• kasowy (płatniczy, przejściowy) - bank daje kredytobiorcy upoważnienie do pobrania z rachunku bieżącego kwoty przekraczającej pokrycie na tym rachunku. Kredyt ten zaciągany jest w związku z chwilowym brakiem gotówki w kasie kredytobiorcy. Jest to kredyt krótkoterminowy, który powinien być spłacony w ciągu kilku dni. Jest to kredyt nieodnawialny

- kredyt w rachunku kredytowym (stosowany głownie w bankach amerykańskich i niemieckich) jst to kredyt którego uruchomienie następuje poprzez otwarcie dla kredytobiorcy wydzielonego rachunku kredytowego wydzielonego specjalnie w celu ewidencjonowania wykorzystania i spłaty kredytu. Udzielenie kredytu w rachunku kredytowym oznacza, ze przyznanie kredytu następuje na odrębnym rachunku kredytowym natomiast poszczególne transze części wykorzystanego kredytu przelewa się na rachunki bieżące (rozliczeniowe) przedsiębiorstw. Mogą tu wystąpić następujące rodzaje kredytów:

• docelowe - na sfinansowanie jednej określonej transakcji

• na wymagalne zobowiązania - zaciągane w przypadku krótkoterminowych trudności płatniczych spowodowanych np. przejściowym wzrostem stanu zobowiązań, zakłóceniami w sprzedaży

• kasowe - udzielane w związku z chwilowym brakiem gotówki w kasie

• sezonowe - przeznaczone na finansowanie potrzeb powstałych ze specyfiką produkcji np. jej sezonowością

• linia kredytowa - udzielana w przypadku uzasadnionych charakterem i częstotliwością transakcji, bez określenia w umowie obowiązujących terminów i kwot wykorzystania kredytu w postaci transz. Jest to kredyt, którym w ramach ustalonego w umowie limitu kredytowego można sfinansować w okresie obowiązywania umowy wiele transakcji, których przedmiotem są sukcesywne i powtarzające się dostawy towarów, materiałów, surowców itp.

- Kredyt dyskontowy - związany jest z przejmowaniem (zakupem) przez bank weksli przed upływem terminu ich płatności z potrąceniem procentu (dyskonta). Sprzedawcą weksla i kredytobiorcą jest z reguły dostawca, który prolonguje zapłatę towary lub każe sobie potwierdzić za potwierdzić za pomocą weksla. Weksel jako dokument (papier wartościowy) wyraża fakt istnienia zobowiązania. Sprzedaż weksla jest bankowi oznacza zaliczkowanie jeszcze nie wymagalnych należności i otrzymanie przez dostawcę środków pieniężnych. Wysokość kredytu jest równa sumie wekslowej pomniejszonej o dyskonto (odsetki bankowe).
Spłata kredytu dokonywana jest nie przez kredytobiorcę ale przez dłużnika wekslowego. Warunki jakim powinien odpowiadać dyskontowany weksel, są na ogół określone przez bank centralny, który ustala regulamin dyskontowania weksli. Z zasady bowiem każdy bank dąży do dyskontowania takich weksli które potem będzie mógł redyskontować w banku centralnym

Do podstawowych warunków redyskonta można zaliczyć:

- termin płatności nie dłuższy niż 3 miesiące

- weksel wystawiany jest w związku z transakcją handlową (obrotem gospodarczym)

- na wekslu musza figurować minimum 2 tzw. dobre podpisy, tzn. podpis wystawcy i akceptanta mających zdolność kredytowa.

Kredyt dyskontowy może występować jako:

• kredyt pojedynczy

• linia dyskontowa - umowa o kredyt przewiduje pewien limit do którego bank godzi się dyskontować składane przez kredytobiorcę weksle w okresie obowiązywania umowy. Limit ten wyznacza się zazwyczaj na rok.

- kredyt akceptacyjny- jest to rodzaj kredytu jaki banki proponują niezbyt znanym podmiotom gospodarczym. Polega on na tym, że banki odpłatnie akceptują ciągnione na nie traty (weksle trasowane) i zobowiązują się do udzielenia kredytu na ich wykupienie w przypadku gdy klient nie dostarczy środków na wykup weksla. Przy tej operacji bank akceptujący weksle (tzw bank akceptujący) nie stawia do dyspozycji klienta środków pieniężnych, a jedynie użycza swojego podpisu. Bank akceptując ciągniony na siebie weksel staje się głównym dłużnikiem wekslowym zobowiązanym do wykupu tego weksla. Jest to kredyt krótkoterminowy dlatego też przeznaczony jest na on na finansowanie poszczególnych faz produkcji, transportu, magazynowania i sprzedaży.

Kredyt akceptacyjny może przybrać formę:

• doraźnych transakcji akceptowania weksli

• linii kredytu akceptacyjnego tj. limitu kredytowego przyznanego kredytobiorcy przez bank. Wówczas może być udzielony jako kredyt odnawialny, gdyż po każdym wykupie kredyt odnawia się do pierwotnej wysokości, albo jako odnawialny, wówczas każdy wykupiony weksel pomniejsza wysokość przyznanego kredytu

- faktoring- polega na przeniesieniu wierzytelności handlowych z wierzyciela na faktora (bank) który równocześnie zobowiązuje się do ściągnięcia tych wierzytelności nawet w przypadku trudności płatniczych występujących u dłużników; faktor może przy tym z wyprzedzeniem uregulować należności wierzyciela. Faktoring jest wiec równocześnie formą kredytowania należności, gwarancją zabezpieczającą przedsiębiorstwo przed ryzykiem związanym z ich ściągnięciem, a także operacja rozliczeniową polegającą na inkasowaniu należności. Operacja ta jest korzystna dla banku i przedsiębiorstw. Jest szczególnie przystosowana do potrzeb firm mających wielu odbiorców swych produktów czy towarów. .

Dostawca nie musi analizować wypłacalności poszczególnych klientów, gdyż związane z tym ryzyko przejmuje faktor. Przedsiębiorstwo jest zwolnione z przymusowej egzekucji, bo obowiązek ten spada na faktora. Przedsiębiorstwo dostawca nie musi dla wcześniejszego monetyzowania należności sięgać do dyskonta, gdyż otrzyma z wyprzedzeniem swą należność od banku (faktora).

Gwarancja terminowej realizacji należności udzielona przez bank jest korzystniejsza od ubezpieczenia w instytucji ubezpieczeniowej, bowiem bank, zgodnie z umową, opłaca należności już w chwili ich powstania (wystawienia faktury). Umowa miedzy bankiem a przedsiębiorstwem jest zawierana na dłuższy czas, nawet nieoznaczony okres trwania, z obustronną możliwością jej rozwiązania za wypowiedzeniem.

Banki pobierają od faktorowania stosunkowo dużą prowizję, której wysokość zależy od stopnia ryzyka. W praktyce stosowane są dwie formy factoringu - jawny - kiedy dłużnik jest powiadomiony o przejęciu przez faktora należności; cichy - kiedy dłużnik nie zostaje powiadomiony o transakcji.
Ponadto możemy mieć do czynienia z faktoringiem bez regresu - kiedy bank przejmuje cale ryzyko niewypłacalności dłużnika oraz faktoringiem z regresem - w przypadku niewypłacalności dłużnika bank ma prawo żądać spłaty kredytu od kredytobiorcy

Specjalną umową faktoringu jest forfaiting - następuje tu zakup przez bank długoterminowych należności wynikających z operacji eksportowych i importowych, w których regres faktora w stosunku do klienta sprzedającego należność jest wykluczony. Należność taka jest na ogół zabezpieczona przez odpowiedni weksel z gwarancją bankową.

- leasing - jest rodzajem kredytu rzeczowego, polegającym na okresowym umożliwieniu korzystania (wypożyczenia, wydzierżawienia) za stosowną opłatą z określonego dobra materialnego, głównie inwestycyjnego, bez konieczności jego nabycia. Przedmiotem leasingu są głównie środki trwałe (środki transportu, maszyny, urządzenia itp.) głównymi uczestnikami umowy leasingowej są leasingodawca i leasingobiorca .W zamian za korzystanie z maszyn czy urządzeń, leasingobiorca uiszcza lesigodawcy czynsz dzierżawny ,który jest tak ustalony żeby oprócz zysku leasingodawcy pokrywał on również amortyzację przedmiotu oddanego w leasing.
Transakcje leasingowe mogą występować w różnych formach przy różnym zaangażowaniu banku.

• W leasingu bezpośrednim producent bezpośrednio oddaje swoje wyroby w użytkowanie leasingobiorcy

• Leasing pośredni polega na tym, że pomiędzy producentem a leasingobiorcą występuje jako pośrednik wyspecjalizowane przedsiębiorstwo, które zakupuje przedmiot leasingu aby przekazać je użytkownikowi na podstawie tzw umowy leasingowej. Bank może być właścicielem takiego przedsiębiorstwa, może występować jako bezpośrednio jako leasingodawca bądź refinansować przedsiębiorstwo leasingowe

Biorąc pod uwagę inne kryteria można wyróżnić:

• leasing operacyjny - polega na czasowym udostępnieniu maszyny, urządzenia itp. Leasingobiorcy i zabraniu go z powrotem po tym okresie

• finansowy - w którym po upływie określonego czasu użytkowania wydzierżawiony przedmiot leasingu przechodzi na własność leasingobiorcy

• leasing netto - przewiduje tylko najem lub dzierżawę przedmiotu leasingu

• leasing brutto - przewiduje również obsługę i konserwację przedmiotu leasingu

Wśród narzędzi kredytu można wyróżnić:

- procent - wynagrodzenie jakie otrzymuje wierzyciel za rezygnację z prawa dysponowania przez pewien czas określoną sumą środków pieniężnych,

- sumę kredytu,

- zabezpieczenie spłaty (mogą nim być nieruchomości, rzeczy ruchome, papiery wartościowe

- czas spłaty

- formę spłaty

Procentowa relacja dochodu otrzymanego przez wierzyciela z tytułu wypożyczenia kapitału do wielkości tego kapitału nosi nazwę stopy procentowej. Jej wysokość kształtuje się w przedziale od zera do poziomu przeciętnej stopy zysku (jest to relacja zysku do całości kapitału). Z reguły stopa procentowa nie osiąga poziomu przeciętnej stopy zysku gdyż kredytobiorcy-przedsiębiorcy nie otrzymywaliby wówczas żadnych korzyści z tytułu działalności prowadzonej w oparciu o pożyczony kapitał.

Wysokość stopy procentowej kształtuje się pod wpływem wahań popytu i podaży środków pieniężnych a równocześnie sama jest narzędziem oddziaływania na popyt jak również podaż - we współczesnej gospodarce duży wpływ wywiera na nią państwo za pośrednictwem banku centralnego i stosowanych przez ten bank instrumentów polityki pieniężnej.

---