Model młodego romantyka

Romantyczny bohater powinien być młody,samotny,wyobcowany,wrażliwy i zbuntowany wobec świata.Młody romantyk kocha,lecz jego uczucie jest tragiczne.Młodzieniec ten z reguły jest poetą i reprezentuje romantyczną wizję istnienia.Dopuszcza irracjonalizm,metafizykę i mistycyzm.Punkt przełomowy to samobójstwo,które jest konsekwencją niespełnionej miłości.Drugi etap życia to życie po akcie samobójczym.Następuje w nim wielka metamorfoza.Przeistacza się z nieszczęśliwego kochanka w bojownika o dobro ojczyzny.W walce o wolność chwyta się różnych metod,czasami dwuznacznych moralnie.Teraz przymioty bohatera to prometeizm,mesjanizm.Bohater przegrywa prywatnie,ale jego idea pozostaje zwycięska.

Za bohatera romantycznego z pewnością możemy uznać Konrada Wallenroda. Jest to typ postaci byronicznej. Jest samotny i tajemniczy, o zmiennym imieniu, zbuntowany, sam jeden walczy z Zakonem Krzyżackim. W imię wyższych celów popełnia czyn dwuznaczny moralnie. Musiał wybrać pomiędzy miłością do ojczyzny a miłością do kochanej Aldony. Poświęcił swoje życie prywatne. Z kolei gdyby wybrał własne dobro też był by nieszczęśliwy, gdyż odczuwałby wyrzuty sumienia, że nie pomógł ojczyźnie. Bohater musi wybrać także między honorem a zwycięstwem nad Krzyżakami. Sposoby walki, jakie obiera nie godzą się z kodeksem rycerskim. Gdyby jednak chciał walczyć według zasad prawego rycerza, nie byłby w stanie pokonać Krzyżaków i zaprzepaściłby przyszłość ojczyzny.

Gustaw – Konrad z Dziadów A. Mickiewicza to idealny typ bohatera romantycznego. Kocha i jest odrzucony, ponieważ jest zbyt nikłą partią. W części IV daje wyraz ogromowi swego cierpienia graniczącego z obłędem – tu funkcjonuje jako Gustaw – poeta – nieszczęśliwy kochanek. Bohater przeżywa tragedię miłosną, wspomina swoją miłość oraz ślub ukochanej z innym człowiekiem. Mamy tu do czynienia z drobiazgową analizą psychiki i odczuć nieszczęśliwie zakochanego człowieka. W części III Gustaw zapisuje na ścianie swoją metamorfozę: „Umarł Gustaw, narodził się Konrad”. Bohater przestał istnieć dla świata jako kochanek – przekreślił dotychczasowy etap życia. Teraz jest już „żołnierzem sprawy narodowej”, spiskowcem i więźniem. W imię ojczyzny występuje nawet przeciw bogu – to jest zły czyn. Jest dumny, poezje pragnie wykorzystać jako oręż. Pojedynek z Bogiem przegrywa, lecz życie nie jest zakończone – wizja ostatnia to Konrad w szeregu sybirskich skazańców. W wielkiej improwizacji Konrad zwraca się do Boga żądając władzy ( „rządu dusz”), mógłby bowiem wykorzystać ją dla dobra narodu. Charakteryzuje bohatera prometeizm ( poświęcenie dla dobra ogółu,), tytanizm ( próby podjęcia totalnego wysiłku dla dobra sprawy), mesjanizm ( chęć spełnienia swojej misji, rola mesjasza poświęcającego się dla idei) a nawet: czyn, który z punktu widzenia moralności jest dyskusyjny lub wręcz nieetyczny(mord, bluźnierstwo, zdrada). Czyn taki zawsze posiada motywacje, jaką są intencje bohatera. W przypadku Konrada takim czynem jest bluźniercze wystąpienie przeciw Bogu.

Jacek Soplica z Pana Tadeusza A. Mickiewicza to bohater romantyczny, który przeszedł swoją ewolucję. Jest on inny niż Gustaw – Konrad. Nie jest poetą, inna jest jego młodość. Inaczej wygląda jego walka patriotyczna - jest emisariuszem, działa wśród tłumu, nie jako wybitna jednostka. Nie próbuje się zabić po miłosnym zawodzie, a gdy umiera na końcu utworu – umiera naprawdę. Tym nie mniej jego związek z bohaterem romantycznym jest silny – ta sama tragedia miłosna, przeistoczenie z bojowego, dumnego Soplicy w skromnego księdza Robaka, zamiana miłości na walkę. Najlepiej określić Jacka Soplicę jako nietypowego bohatera romantycznego. Pierwszy etap – młodość bohatera – odbiega od typowego układu. Soplica jest zawadiaką – zupełnie nie pasuje do portretu uduchowionego, wrażliwego poety. Lecz miłość Jacka do Ewy Horeszkówny jest nieszczęśliwa. Uczucie nie może zrealizować się w małżeństwie – zostaje zerwane ręką ojca panny. W życiu Jacka Soplicy dokonuje się metamorfoza, lecz nie tyle po odmowie przez Horeszków ręki Ewy, co po nieszczęsnym, niemal przypadkowym zabójstwie Horeszki. Soplica przemienia się w księdza Robaka i dopiero wtedy nosi wiele cech romantycznych. Teraz jest samotny, waleczny, tajemniczy, jest bojownikiem o sprawę kraju, działa w ukryciu. Lecz nie działa jednostkowo, nie bierze całej idei wyzwolenia na siebie, przeciwnie, jego działalność jest racjonalna, jest jednym z wielu emisariuszy, przygotowuje powstanie na Litwie. Poza tym nietypowa dla bohatera romantycznego jest skromność księdza Robaka – nie ma tu cienia „wywyższania się ponad tłumy ”, przeciwnie, jest głęboka pokora i szczera pokuta.

Podsumowując można stwierdzić, że Jacek Soplica nosi wiele cech bohatera romantycznego ( nieszczęśliwa miłość, metamorfoza, zmiana imienia, samotność, tajemniczość, walka o sprawę kraju, poświecenie dla idei własnego życia). Ma też jednak cechy nietypowe: hulaszczą młodość, przypadkowe małżeństwo, zbrodnie na tle prywatnej zemsty, skromność i racjonalne działania.

Kordian – tytułowy bohater dramatu Juliusza Słowackiego to znów typ idealny. Młody, wrażliwy, o poetyckiej naturze, jest zakochany w nieco starszej Laurze. Odrzucony, strzela do siebie. Żyje dalej – zwiedza Europę i przeistacza się w bojownika o wolność kraju, bierze udział w spisku, decyduje się zabić cara. To właśnie to – królobójstwo jest dyskusyjnym czynem Kordiana i nie dochodzi do skutku. Finał także jest nie jasny. Trwa egzekucja. Kordian ma zostać stracony, pędzi już posłaniec z ułaskawieniem, lecz nie wiadomo czy zdąży.

Pierwszy etap życia Kordiana to jego wczesna młodość. Bohater jest młodzieńcem niezwykle wrażliwym, delikatnym, poetą zjednoczonym z przyrodą. Przeżywa nieszczęśliwą miłość do Laury. Ważną rolę w tej części odgrywa stary sługa Grzegorz, który wygłasza 3 opowieści: „O Janku co psom szył buty”, Opowieść z walk napoleońskich i dramatyczną historię z niewoli w Rosji o bohaterskim Kazimierzu, który zapłacił życiem za bunt. Są to 3 propozycje życia: Pierwsza – koncepcja samodzielności, zaradności i praktycyzmu życiowego. Druga – to propozycja udziału w patriotycznej, zespołowej walce o wolność kraju. Trzecie – to koncepcja spisku, konspiracji i jednostkowej walki o ojczyznę. Kordian – człowiek niezdecydowany – w końcu wybierze tą trzecią drogę. Tymczasem popełnia samobójstwo i żyje dalej jako duch. Czyn ten jest punktem zwrotnym w życiu Kordiana. Następny etap jego życia to podróże. Jest bohaterem poszukującym – prawd życiowych,, wartości kulturowych, szans politycznych. Znajduje się w Anglii, we Włoszech, gdzie romans z Wiolettą uświadamia mu sprzedajność kobiet, istnienie miłości jako towaru handlowego, wreszcie wizytuje papieża w Watykanie. Podczas spotkania papież zajęty jest bardziej papużką niż losami świata- nakazuje Polakom siedzieć cicho i czekać. Prawdziwa metamorfoza Kordiana dokonuje się na Mont Blanc. Kordian rozważa swoje sprawy, podobnie jak Hamlet waha się. Wreszcie podejmuje decyzję i z okrzykiem „Polska Winkelriedem narodów!!” Przenosi się do Polski. Następuje kolejny etap – romantyczne wcielenie w bojownika walki o wolność ojczyzny. Chce dokonać zamachu na cara, jednak jest to zadanie ponad jego siły. Drogę zastępują mu strach i imaginacja, trumny królów, grzech królobójstwa okazuje się zbyt wielki. Kordian mdleje w progu sypialni carskiej. Pojmany, skazany na śmierć dokonuje czynu żołnierskiego – przeskakuje konno szpaler szfolożerów. Kiedy Kordian ma już być rozstrzelany z drugiej strony biegnie goniec z uwolnieniem.

Kordian jest typowym bohaterem romantycznym, lecz jest także w pewnym stopniu kompromitacja postaci tego typu. Jest ożywionym ideałem rycerza o doskonałej moralności, lecz zarazem typem „nieudacznika życiowego”. Można powiedzieć, że wiele marzy a mało może. Między jego ideologią a czynem rozciąga się przepaść.

Również Z.Krasiński w ,,Nie-boskiej komedii” wyszczególnił w znaczący sposób postać Orcia.Był to młody chłopiec-syn Meża.Jego ojciec poświęcił swoje życie dla poezji,a mimo to nie doznał daru jasnowidzenia.Natomiast błogosławionym poetą okazał się właśnie Orcio.Ma dar jasnowidzenia,jest skromny,pragnie tylko być kochanym.To chłopiec,który mimo niezwykłego talentu pozostaję nieszczęśliwy,a potem ginie skazany na niewinną śmierć.Dane jest mu widzieć ,,oczami duszy”.

Bohaterstwo romantycznej młodzieży

Istotna wydaje się mi być również kwestia prześladowań młodzieży filomackiej przedstawiona w III cz. ,,Dziadów”.Daje nam to obraz prześladowań młodzieży oraz ich bohaterstwa w trudnych czasach.Opowiadanie Sobolewskiego o deportacji studentów na Sybir to relacja naocznego świadka.Wstrząsający jest obraz chłopca,który nie mógł udźwignąć kajdany.Kolejnym bohaterem jest Wasilweski,niesiony przez żołnierzy,zbity,zemdlony,jakby z krzyża zdjęty(upodobnienie do Chrystusa).Dla ukazania martyrologi narodu w opowiadaniu Sobolewskiego mamy obraz zmarłego więźnia przewożonego podczas podniesienia w kościele.W dziele tym można dostrzec motyw niewinności młodzieży.Chociaż Filomaci mieli wówczas około 20 lat zostali oni przedstawieni jako znacznie młodsi.Mickiewicz eliminuje działalność polityczno-ideową Filomatów i cały nacisk kładzie na martyrologię.Dominuje wiara autora i czytelnika,ze musi istnieć sens cierpienia tych,których jedyna wina było pragnienie wolnośći.

W ,,Odzie do młodości” Mickiewicz stworzył program młodego romantycznego pokolenia.Samoświadomość młodości została tu wyartykułowana w sposób szczególny.Nie tylko dlatego,że młodość zabsolutyzowano tutaj jako wartość.Także dlatego,że młodość nie jest tu rozpatrywana jako kategoria fizjologiczna ale jako siła kreacyjna o boskiej potędze,składnik uniwersalnego porządku świata.Stały kontekst porównawczy młodości i Boga jako sił twórczych,powołujących byty do istnienia czyni z młodości pewien absolut duchowy.Zapowiedź stworzenia nowego świata i gwarancja siły kreacyjnej może być odczytywana na różne sposoby,również polityczne.Dlatego nie dziwi recepcja ,,Ody…”w powstaniu listopadowym.

---