CHOROBY ZAWODOWE
w ujęciu lekarskim - wszelkie zaburzenia stanu zdrowia swoiście związane ze środowiskiem pracy zawodowej lub sposobem jej wykonywania. Prawodawstwo większości państw przewiduje świadczenia pieniężne dla osób dotkniętych ch.z. oraz wprowadza obowiązek zgłaszania i rejestracji tych chorób.
ujęciu lekarsko-prawnym są to tylko te choroby, które wymieniono w aktualnie obowiązującym wykazie, jeżeli zostały spowodowane działaniem czynników szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy.
Rozpoznanie choroby zawodowej musi być poprzedzone dokładnym wywiadem o narażeniu zawodowym, warunkach i sposobie wykonywania pracy. Konieczne jest zapoznanie się z charakterystyką stanowiska pracy, która powinna zawierać informacje o występujących na stanowisku szkodliwościach lub uciążliwościach oraz dane o pomiarach stężeń (natężeń) czynników szkodliwych. Dopuszczalne wartości tych czynników określają rozporządzenia ministra pracy, płac i polityki socjalnej ogłaszane w Dzienniku Ustaw
Aktualny wykaz chorób zawodowych:
1. Zatrucia ostre i przewlekłe substancjami chemicznymi oraz następstwa tych zatruć.
2. Pylice płuc.
3. Przewlekłe choroby oskrzeli wywołane działaniem substancji powodujących napadowe stany spastyczne oskrzeli i choroby płuc przebiegające z odczynami zapalno-wytwórczymi w płucach, np. dychawica oskrzelowa, byssinoza, beryloza.
4. Przewlekłe zapalenie oskrzeli wywołane działaniem substancji toksycznych, aerozoli drażniących - w razie stwierdzenia niewydolności narządu oddechowego.
5. Rozedma płuc u dmuchaczy szkła i muzyków orkiestr dętych w razie stwierdzenia niewydolności narządu oddechowego.
6. Przewlekłe zanikowe, przerostowe i alergiczne nieżyty błon śluzowych nosa, gardła, krtani i tchawicy, wywołane działaniem substancji o silnym działaniu drażniącym lub uczulającym.
7. Przewlekłe choroby narządu głosu związane z nadmiernym wysiłkiem głosowym (guzki śpiewacze, niedowłady strun głosowych, zmiany przerostowe).
8. Choroby wywołane promieniowaniem jonizującym łącznie z nowotworami złośliwymi.
9. Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników rakotwórczych występujących w środowisku pracy (z wyjątkiem wymienionych w poz. 8).
10. Choroby skóry.
11. Choroby zakaźne i inwazyjne.
12. Przewlekłe choroby narządu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy, nadmiernym przeciążeniem: zapalenie pochewek ścięgnistych i kaletek maziowych,
uszkodzenie łękotki, mięśni przyczepów ścięgnistych, martwica kości nadgarstka, zapalenie nadkłykci kości ramieniowej, zmęczeniowe złamanie kości.
13. Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane uciskiem na pnie nerwów.
14. Choroby układu wzrokowego wywołane zawodowymi czynnikami fizycznymi lub chemicznymi.
15. Uszkodzenia słuchu wywołane działaniem hałasu.
16. Zespół wibracyjny.
17. Choroby wywołane pracą w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu atmosferycznym.
18. Choroby wywołane działaniem przeciążeń grawitacyjnych (przyśpieszeń).
19. Choroby centralnego układu nerwowego, układu bodźcotwórczego i przewodzącego serca oraz gonad wywołane działaniem pól elektromagnetycznych.
20. Ostry zespół przegrzania i jego następstwa.
choroby parazawodowe - choroby występujące z dużą częstotliwością w populacji ogólnej, w przypadku tych chorób nie można określić w jakim stopniu do ich rozwoju przyczyniły się czynniki związane z pracą, a w jakim inne czynniki parazawodowe. Przykłady: choroba wrzodowa, wieńcowa, nadciśnieniowa, niektóre schorzenia narządów ruchu (w szczególności zespoły bólowe kręgosłupa związane ze zmianami zwyrodnieniowo-dyskopatycznymi), przewlekłe nieswoiste choroby układu oddechowego i zaburzenia nerwicowe.
choroby zawodowe w zawodach medycznych
Struktura chorób zawodowych w zawodach medycznych jest bardzo charakterystyczna:
choroby zakaźne i inwazyjne (ok. 70%). Wśród nich dominuje wirusowe zapalenie wątroby (wzw.) - ponad 90% przypadków; znacznie mniej jest przypadków gruźlicy (ok. 9%); pozostałe choroby zakaźne i inwazyjne występują bardzo rzadko (pojedyncze przypadki malarii, toksoplazmozy, drożdżycy czy duru brzusznego).
przewlekłe choroby narządu ruchu, wśród nich dominuje zapalenie nadkłykci kości ramieniowej głównie wśród lekarzy stomatologii,
choroby skóry; głównie wyprysk kontaktowy związany z używaniem rękawiczek ochronnych (alergia na lateks).
Wskaźniki zachorowalności na wzw. są najwyższe (0,7/100 zatrudnionych/rok) wśród pracowników laboratoriów diagnostycznych , a następnie wśród pielęgniarek i położnych (0,3). W grupie lekarzy są one najniższe (0,2 dla lekarzy medycyny i 0,1 dla lekarzy stomatologii), chociaż wyraźnie zróżnicowane w zależności od specjalizacji; ogólnie wyższe są wśród wykonujących zabiegi operacyjne.
Wprowadzone szczepienia ochronne przeciwko wzw typu B w sposób zasadniczy zmniejszyły zachorowalność na tę chorobę, także wśród personelu medycznego. Ponieważ jednak nie ma ciągle szczepionki przeciwko wzw. typu C należy się liczyć z tym, że wskaźniki zachorowań na wzw. będą się nadal utrzymywały na wysokim poziomie.
Najwięcej zachorowań na wzw. typu B i(lub) C ma miejsce wśród: pielęgniarek o krótkim stażu pracy (do 5 lat); lekarzy medycyny i lekarzy stomatologii w wieku 31-35 lat; pracowników laboratoriów diagnostycznych w wieku 21-35 lat.