Środki ochrony wolności i praw
W nauce prawa konstytucyjnego rozumie się je zazwyczaj jako środki prawne i instytucjonalne, które służą ochronie wolności i praw jednostki. Najważniejszą rolę odgrywają wśród nich te, które są nacelowane na spełnienie takiej funkcji ochronnej.
W świetle postanowień Konstytucji (art. 77 ust. 2) podstawowym środkiem ochrony wolności i praw jednostki jest powszechne prawo drogi sądowej dla dochodzenia naruszonych wolności i praw. Konstytucja w art. 78 ustanawia też prawo każdego (stron) do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. W świetle jej przepisów (art. 77 ust. l), każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.
Bardzo ważkim środkiem ochrony wolności i praw jednostki jest instytucja skargi konstytucyjnej. Skarga ma charakter powszechny - może ją wnieść każdy bezpośrednio do Trybunału Konstytucyjnego w sytuacji naruszenia jego konstytucyjnych wolności i praw, żądając rozstrzygnięcia, czy akt prawny, na podstawie którego sad lub organ administracji publicznej ostatecznie rozstrzygnął o jego wolnościach, prawach lub obowiązkach, jest zgodny z Konstytucją (art. 79). Ustawa Zasadnicza zapewnia każdemu prawo występowania do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie jego wolności lub praw naruszonych działaniem organów władzy publicznej (art. 80).