Ogonowski Cezary

WF III rok

Gr. II m

Temat: Możliwości adaptacyjne organizmu, bariery adaptacyjne, konsekwencje zdrowotne, przełamanie barier - odporność organizmu. Szkodliwe działanie czynników środowiskowych np.: temp, ciśnienie

Adaptacja jest to przystosowanie się organizmu żywego do życia w nowych dla niego, trwale zmienionych warunkach bytowych lub zewnętrznego stresu. Adaptacja jest cechą dziedziczną i podlegająca rozwojowi, będąca wynikiem doboru naturalnego, ponieważ pomagała w przetrwaniu organizmu lub też w jego reprodukcji. Musi ona być zapisana w genach przekazywanych dzieciom przez rodziców, dlatego zmiany adaptacyjne mogą być dziedziczne. Organizmy przystosowują się do środowiska, w którym żyją. Organizmy zamieszkujące podobne siedliska często zyskują zbliżone przystosowania zwane adaptacjami. Adaptacja jest istotną cechą wszystkich żywych organizmów i od niej najczęściej zależy przetrwanie w zmienionym środowisku.

Organizm ludzki ma duże zdolności do przystosowania się do danych warunków termicznych. Proces termoregulacji umożliwia, aby bilans cieplny pozostawał w równowadze. Gdy dochodzi do wzrostu temperatury w organizmie człowieka rozszerzają się naczynia krwionośne i zwiększa się skórny przepływ krwi, co ułatwia ochładzanie organizmu. Poza tym następuje wzmożone wydzielanie potu, przez co organizm człowieka traci dużo ciepła, które jest pochłaniane w procesie parowania kropelek potu. Optymalną dla człowieka temperaturą jest temperatura ok. 21⁰ Celsjusza. Kiedy jednak dojdzie już do nadmiernego przegrzanie organizmu możemy mówić wtedy o hipertermii czyli stanie w którym organizm lub jego części przekracza granicę systemu termoregulacji. Hipertermię dzielimy na sztuczna i naturalną.

Przeciwnym stanem do hipertermii jest hipotermia czyli stanu w którym temperatura ciała spada poniżej 35°C. Jest ona najczęściej skutkiem działania zimnego powietrza lub wody na organizm ludzki. Gdy temperatura ciała spada poniżej 25°C, istnieje ryzyko zgonu.

Hipotermia to stan organizmu, w którym temperatura ciała jest niższa od bezwzględnego minimum normy fizjologicznej (36°C), spowodowany zbyt szybkim ochładzaniem organizmu w stosunku do jego zdolności wytwarzania ciepła. Przyczyną hipotermii może być długotrwałe oddziaływanie niskiej temperatury otoczenia (powietrza, wody) na organizm lub też zahamowanie procesów przemiany materii. W stanie hipotermii wszystkie procesy życiowe ulegają zwolnieniu (np. zmniejsza się zużycie tlenu w procesach biochemicznych, a tym samym maleje zapotrzebowanie na tlen) i następuje obniżenie efektywności działania, co znacznie zwiększa ryzyko wypadku. W ekstremalnym przypadku hipotermii może nastąpić śmierć w następstwie zbyt niskiej temperatury mózgu i serca. Spadek temperatury ciała poniżej 24⁰ Celsjusza najczęściej oznacza śmierć. Poza tym hipotermia wpływa na zdolność właściwej oceny sytuacji. Łatwo przeoczyć moment, kiedy tracimy orientację i wtedy musimy liczyć na inne osoby, które mogą zauważyć nasze irracjonalne zachowania i spowolnione reakcje. Jeżeli oziębianie postępuje dalej, dezorientacja przechodzi w zobojętnienie, szczególnie niebezpieczne ponieważ ofiara przestaje interesować się własnym losem.

CIŚNIENIE ATMOSFERYCZNE jest to ciśnienie, jakie wywiera powietrze atmosferyczne na powierzchnię Ziemi i na wszystkie znajdujące się w nim ciała. Jest ono na danym poziomie równe ciężarowi słupa powietrza o jednostkowej podstawie znajdującego się ponad tym poziomem, na poziomie morza średnia wartość ciśnienia atmosferycznego, tzw. ciśnienie normalne, wynosi 1013,25 hPa

Ciśnienie atmosferyczne wywiera ogromny wpływ na stan zdrowia człowieka . Większe różnice ciśnienia atmosferycznego mogą powodować występowanie dolegliwości lub nasilenie się objawów niektórych już istniejących schorzeń między innymi w chorobach serca. Niskie ciśnienie może powodować senność apatię i złe samopoczucie.

Z ciśnieniem atmosferycznym związana jest miedzy innymi Choroba kesonowa inaczej choroba dekompresyjna, aeroembolizm, zawodowa choroba nurków i robotników pracujących w kesonach. Wywołuje zespół objawów, które pozostają w związku ze zbyt gwałtowną zmianą wysokiego ciśnienia, jakie panuje głęboko pod wodą, na ciśnienia atmosferycznego. W czasie szybkiego obniżania się ciśnienia (zbyt szybkiego wynurzania się nurka) gazy rozpuszczone we krwi i tkance tłuszczowej (głównie azot) tworzą pęcherzyki powodujące zatory w drobnych naczyniach krwionośnych. W zależności od umiejscowienia zatorów pojawiają się określone objawy, np. bóle zamostkowe, bóle stawów, porażenia mięśni, zapaść.

Choroba kesonowa może doprowadzić do śmierci. Zapobieganie jej polega na powolnym przechodzeniu do normalnego ciśnienia

Drugim bardzo ważnym zagadnieniem związanym z ciśnieniem atmosferycznym jest choroba górska (zwaną też chorobą dużych wysokości, chorobą wysokogórską) nazywamy zespół objawów pojawiających się podczas przebywania na dużych wysokościach.

Przyczyny choroby górskiej - główną przyczyną wystąpienia objawów choroby jest znaczny spadek ciśnienia atmosferycznego wraz ze wzrostem wysokości, a zwłaszcza towarzyszące mu obniżanie się ciśnienia cząstkowego tlenu w powietrzu. Spadek ciśnienia cząstkowego tlenu we wdychanym powietrzu doprowadza do niedotlenienia organizmu, co w znacznym stopniu zaburza jego funkcjonowanie. Wszystkie objawy choroby górskiej wynikają właśnie z niedoboru tlenu w komórkach organizmu.

Objawy - ból głowy, zaburzenia snu, nudności, brak łaknienia, uczucie zmęczenia, osłabienie, duszność oraz zawroty głowy i apatia. Początkowo obserwuje się przyspieszenie tętna i wzrost ciśnienia tętniczego krwi, które szybko ustępują reakcjom odwrotnym. Dolegliwości powyższe pojawiają się w ciągu pierwszych 24 godzin przebywania na dużych wysokościach, a ich wystąpienie zależy od wysokości nad poziomem morza, kondycji fizycznej i masy ciała.

U osób otyłych i mężczyzn objawy występują częściej niż u osobników szczupłych i kobiet. Objawy rzadko pojawiają się na wysokościach poniżej 2000 m n.p.m. Ryzyko ich wystąpienia wzrasta na wysokościach powyżej 3000 m n. p. m., zwłaszcza u osób, które nie zostały poddane wcześniejszej adaptacji do zmienionych warunków.

Objawy choroby górskiej, które pojawiają się na wysokościach poniżej 3000m n. p. m. zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu tygodnia przebywania w zmienionych warunkach atmosferycznych. Objawy choroby górskiej na wysokościach poniżej 2400 m n.p.m. występują bardzo rzadko i tylko w wyniku bardzo ciężkiego wysiłku fizycznego. Na wysokościach pomiędzy 2400 a 4300 m n. p. m. objawy choroby górskiej są zazwyczaj łagodne, a ich pojawienie się zależy od indywidualnej wrażliwości, szybkości zmiany wysokości, wysiłku fizycznego.

Na wysokościach między 4300 a 5500 m n. p. m. objawy choroby górskiej występują bardzo często i przybierają niejednokrotnie ciężką postać. Pobyt na takich wysokościach wymaga wcześniejszej aklimatyzacji. Wysokości powyżej 5500 m n. p. m. nazywa się ekstremalnymi i pobyt na nich może być tylko czasowy, gdyż kondycja ludzi w warunkach atmosferycznych panujących na tych wysokościach obniża się w miarę przedłużania pobytu.

Powikłania:

- obrzęk płuc

- obrzęk mózgu

- śpiączka

- zator płuc

Większość przypadków choroby górskiej jest łagodna i objawy zmniejszają się po zejściu niżej. Cięższe przypadki mogą zakończyć się śmiercią z powodu niewydolności oddechowej i obrzęku mózgu.

---