Wymiana międzynarodowa przynosi wiele korzyści, ale również stawia pewne wyzwania. Problem korzyści komparatywnych jest sprawą bardzo ważną, ale największym plusem wymiany międzynarodowej jest to, że firma zaczyna działać globalnie na konkurencyjnym rynku. Z tego wynika, że ma większe możliwości, bo ma dostęp do globalnego rynku, kapitału, technologii, itp., i jednocześnie jest poddana krytyce tego rynku.

Załóżmy, że mamy dwie firmy A i B. Jedna z nich pracuje wyłącznie na rynek lokalny (jest związana z rynkiem lokalnym), natomiast druga firma stara się wyjść z tego lokalnego rynku i jej się to udaje. Oznacza to, że firma B wychodzi z tego rynku lokalnego i to nie tylko od strony sprzedaży, ale ona zaczyna mieć możliwości skorzystania tego rynku globalnego. To jest problem przewagi firm transnarodowych, gdzie firma transnarodowa nie tylko sprzedaje na rynku globalnym, ale jednocześnie może korzystać z zasobów tego rynku.

Wracamy teraz do drabiny specjalizacji:

Specjalizacje może określić praktycznie rzecz biorąc wszystko. Czasami ta specjalizacja będzie określana przez czynniki zewnętrzne, które będą nietrwałe np.: ochrona państwa. Tutaj tak jak hipotez Portera nam mówi, jeżeli ta firma wyrosła na ochronie przez państwo w większości wypadków, w których ta ochrona państwa się kończy - firma pada. Ona jest tak jak sztucznie podkarmiony kwiatek.

Na drabinie specjalizacji mamy korzyści nabyte (np.: zasoby naturalne) i korzyści wypracowane (np.: badania i rozwój). Te przewagi komparatywne wypracowane kojarzą się z m.in. z korzyściami ze skali produkcji. Te korzyści wypracowane prowadzą do handlu, który się określa jako handel wewnątrz gałęziowy.

					BADANIA I ROZWÓJ B+R
„nabyte korzyści komparatywne”				KAPITAŁ		przeważa handel wewnątrzgałęziowy (artykułami podobnymi)
			PRACA WYKWALIFIKOWANA
„naturalne korzyści komparatywne”		PRACA NIEWYKWALIFIKOWANA				przeważa handel międzygałęziowy (artykułami różnymi)
	ZASOBY NATURALNE

Specjalizacja wewnątrz gałęziowa określana jest przez:

• korzyści ze skali produkcji

• modę (zmiany mody)

• gusty

• zmiany w dochodach

Jeżeli popatrzymy na współczesną wymianę międzynarodową to zauważamy, że im kraje są wyżej rozwinięte gospodarczo, tym większy udział w handlu tych krajów ma handel wewnątrz gałęziowy. Na niskim poziomie rozwoju gospodarczego korzyści z handlu polegają przede wszystkim na tym (są to korzyści oczywiście korzyści komparatywne), ale różnice w zasobach odgrywają wielką rolę, tzn. np.: Wielka Brytania kiedyś wywoziła węgiel do Kanady, a przywoziła zboże. Potem Wielka Brytania się uprzemysłowiła więc zaczęła wysyłać maszyny do Kanady, a przywoziła drewno i zboże i to jest handle między gałęziowy, czyli artykułami różnymi. Natomiast w miarę rozwoju gospodarczego następuje gwałtowny przyrost handlu, ale ten przyrost koncentruje się przede wszystkim w obrębie artykułów przemysłowych i tutaj wchodzimy w zakres wewnątrz gałęziowy, czyli artykułami bardzo podobnymi.

Podstawowa korzyść komparatywna bardzo ładnie wyjaśnia nam handel między Wielką Brytanią, a Kanadą, natomiast nie wyjaśnia nam handlu między Niemcami, a Francją; Niemcami, a Belgią; Niemcami, a Holandią. Jeżeli popatrzymy na strukturę wymiany między tymi krajami, to okazuje się, że tam jest handel artykułami bardzo podobnymi (samochody, opony, maszyny) i to jest handel wewnątrz gałęziowy.

Handel wewnątrz gałęziowy jest dobrą miarą jeśli chcemy ocenić jaka jest siła rzeczywistych związków między krajami wysoko rozwiniętymi gospodarczo. Jeżeli chodzi o Polskę to udział tego handlu wewnątrz gałęziowego wynosił parę procent. Oznacza to, że struktura gospodarki polskiej w tym okresie była zupełnie inna, niż struktura niż struktura gospodarki europejskiej. W zależności od tego, jaką miarę agregacji przyjmiemy, to obecnie możemy dojść nawet do trzydziestu kilku procent.

MIĘDZYNARODOWA POLITYKA HANDLOWA

Ograniczenie importu może być spowodowane różnymi czynnikami. Najważniejszym jednak czynnikiem, jest takie przekonanie jak np.: w Japonii, że jakość artykułów produkowanych poza Japonią jest dużo gorsza. Istnieje cała masa narzędzi, które mają na celu „poprawienie” sytuacji producenta krajowego.

Jeżeli mówimy o międzynarodowej polityce handlowej, to można dokonać następującego podziału:

MIĘDZYNARODOWA POLITYKA HANDLOWA

ŚRODKI OGRANICZAJĄCE (REGULUJĄCE) IMPORT CŁA ORANICZENIA PARA TARYFOWE OGRANICZENIA POZA TARYFOWE VERy

OGRANICZENIA WSPIERAJĄCE EKSPORT SUBWENCJE bezpośrednie pośrednie

OGRANICZENIA POZA TARYFOWE: to takie środki, które nie są cłami, ale działają jak cła i np.: VERy należą do tej kategorii. VERy są to dobrowolne ograniczenia eksportu. One są oczywiście dobrowolne tylko z nazwy, bo jest to taka sytuacja, że kraj dostaje propozycję nie do odrzucenia, np.: mamy VERy w układzie USA - Japonia. Stany Zjednoczone rozpoczynają dyskusje handlowe z rządem Japonii i mówią tak: jeżeli nie wprowadzicie dobrowolnych ograniczeń eksportu (np.: jeżeli nie zmniejszycie eksportu o 30%), to my wam narzucimy cło 50%. Do ograniczeń poza taryfowych należy również cała masa przepisów, które są szkodliwe dla eksportera (np.: problem eksportu Polskich produktów mlecznych do UE, z powodu złej jakości tych wyrobów). Są to wszelkiego rodzaju normy sanitarno - epidemiologiczne, normy techniczne, standardy, oraz postępowanie antydumpinowe.

OGRANICZENIA PARA TARYFOWE: również nie są cłami, ale również działają jak cła. Na przykład to są różnego rodzaju podatki, ograniczenia ilościowe (kwoty, kontyngenty).

We współczesnym świecie znaczenie ceł jest niewielkie. Wysokość ceł jest minimalna jest to na ogół kilka procent. Natomiast bardzo duże znaczenie mają teraz ograniczenia para taryfowe. Punkt ciężkości przesunął się właśnie w tamtym kierunku. Znaczenie ceł maleje głównie dlatego, że po II wojnie światowej w 1947 r. powstała taka organizacja, która nazywa się GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) - Układ Obronny w Sprawie Ceł i Handlu. Układ ten był oparty na takiej filozofii, która zakładała ułatwienie negocjacji w sprawie obniżenia stawek celnych. Rund negocjacyjnych odbyło się wiele i ostatnia runda, która rozpoczęła się w latach 90-tych trwała bardzo długo i w skutek czego w roku 1994 powstaje WTO (World Trade Organization) - Światowa Organizacja Handlu. Światowa Organizacja Handlu (WTO) jest szerszym pojęciem od GATTu, w tym sensie, że GATT był układem obrotu towarowego, natomiast WTO zajmuje się ogólnym obrotem międzynarodowym (nie tylko towarów, ale usług i myśli intelektualnej). Polska jest członkiem WTO. Przynależność do każdej organizacji oznacza przyjęcie na siebie różnych obowiązków. Kolejne rundy negocjacyjne GATTu doprowadziły do znacznego obniżenia stawek celnych i obecnie cła nie mają większego znaczenia.

Podział ceł:

Cła mogą być importowe i eksportowe. Decydujące znaczenie mają cła importowe. Cło eksportowe nakładamy w tedy, gdy nam zależy na tym, aby jakieś dobro było sprzedawane u nas w kraju. Kiedy może nam na tym zależeć? Eksport zmniejsza podaż dóbr na rynku krajowym. Zmniejszenie podaży prowadzi do wzrostu cen, więc państwo może nakładać cła eksportowe aby chronić rynek wewnętrzny przed wzrostem cen.

W zależności od sposobu naliczania cła, wyróżniamy cła:

• AD WALORE:

podstawą naliczania cła jest wartość celna. Trzeba pamiętać, że wartość celna najczęściej nie pokrywa się z wartością fakturową. Wartość celna towaru od której naliczane jest cło nie pokrywa się z wartością fakturową, po to, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo oszustwa.

• CŁO SPECYFICZNE:

jest to cło naliczane od ilość np.: każdy samochód importowany do Polski będzie obciążany cłem w wysokości 500 EURO.

• CŁO KOMBINOWANE:

to takie cło, które kombinuje cło ad walore z cłem specyficznym. Cło kombinowane jest stosunkowo rzadko stosowane, ale ma ono swoje zalety, np.: zmiany cen towarów stosunkowo silniej wpływają na obciążenie cłem AD WALORE, niż cłem kombinowanym. Powiedzmy sobie, że mamy spadek cen towarów, a cło mamy ustalone AD WALORE - wówczas obciążenie cłem spada, a w przypadku cła specyficznego rośnie, bo np.: płacimy 500 EURO za każdy samochód importowany do Polski. Załóżmy że cena samochodu wynosi: 5000 EURO, wówczas obciążenie cłem wynosi 10%, kiedy cena samochodu spadnie do 2500 EURO, wówczas obciążenie cłem wyniesie 20%. Żeby uchronić wpływy budżetowe przed jakimiś wahaniami cen wprowadza się czasami cła kombinowane.

TARYFA CELNA

Taryfa celna może być:

• jednokolumnowa

• dwukolumnowa

• wielokolumnowa

Podział taryfy na kolumny wynika z tego, że różne kraje mają różny status prawny (umowny), tzn. że ten sam towar jeżeli np.: przychodzi do Polski z kraju A może być obciążony wyższym cłem, jeżeli by ten sam towar przyszedł do Polski z kraju B.

Przykładowa tabela taryfowa - czterokolumnowa

I	II	III	IV
kolumna podstawowa	kraje z KNU	kraje stowarzyszone (stawki preferencyjne)	kraje z GSP
20%	10%	8%	6%

GSP - ogólny system preferencji

KLAUZULA NAJWYŻSZEGO UPRZYWILEJOWANIA (KNU)

cała działalność GATTu oparta była na KNU, to znaczy wszystkie kraje wchodzące do GATTu udzielały sobie nawzajem klauzuli najwyższego uprzywilejowania. To było obowiązkowe - wchodzisz do GATTu, to oznacza, że wszystkim krajom członkowskim dajesz KNU i wszystkie kraje członkowskie dają tobie KNU.

Klauzula najwyższego uprzywilejowania (KNU) oznacza zobowiązanie kraju, który tą klauzulę przyznał do traktowania importu z kraju, który klauzulę otrzymał tak jak kraju najbardziej uprzywilejowanego

Przykład:

Mamy taką sytuację, że kraj X ustala stawkę celną ad walore dla pięciu państw. Kraj X przykładowo wstępuje do GATTu. Okazuje się, że członkami GATTu są kraje A i C, oznacza to, że stawki kraju A i C automatycznie schodzą do poziomu kraju E (dlatego, że kraj E jest najbardziej uprzywilejowany). Natomiast stawki krajów B i D jeśli nie są członkami GATTu pozostają bez zmian (na poprzednim poziomie).

% AD WALORE

C

	B
A
			D
				E	10%
					6%

Oczywiście jest tak, że jeżeli kraj E uzyska kolejne obniżki stawek celnych, to te kraje, które mają KNU automatycznie też dostają te obniżki.

KLAUZULA NARODOWA (KN)

oznacza zobowiązanie do traktowania partnera i wyrobów partnera tak jak producenta własnego (krajowego)

Jeżeli wejdziemy do Unii Europejskiej będzie to oznaczało, że producent i eksporter polski będzie musiał być traktowany w Niemczech tak jak producent niemiecki, ale z drugiej strony eksporter niemiecki będzie musiał być traktowany w Polsce tak jak producent polski (dotyczy to wszelkich form działalności gospodarczej np.: zakładania przedsiębiorstwa, likwidacji przedsiębiorstwa, płacenia podatków, etc.)

Cło retorsyjne (od retory) - polega na tym, że sami nakładamy cło w odpowiedzi na to, że nasz partner nałożył cło na nasze towary (np.: rolnicy polscy doprowadzili do tego, że zostanie nałożone cło na jakieś artykuły, to w tedy zgodnie z postanowieniami WTO będziemy mogli nałożyć cło na pewne produkty - niekoniecznie na te same)

Marcin Gabriel Strona 5 00-11-053

Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze

Wykład V

---