Alternatywne teorie wymiany międzynarodowej

1. Teorie neotechnologiczne – tak samo jak neoczynnikowe powstały w wyniku dalszych badań związanych z próbą wyjaśnienia licznych kwestii wynikających z paradoksu Leontiefa.

Za główny element wpływający na kształt, charakter i kierunki wymiany międzynarodowej uważa się w nich zmianę technologii – postęp techniczny.

Wprowadzenie procesu postępu technologicznego oznacza, iż stosowane rozwiązania z czasem podlegają zmianie; są zastępowane kolejnymi, bardziej wydajnymi, mniej pracochłonnymi, tańszymi w eksploatacji, bardziej ekologicznymi, itd.

Koncepcja luki technologicznej (M.Posner;1961) – zakłada, że kształt, charakter i kierunki międzynarodowej wymiany towarowej mają wpływ na występujące pomiędzy poszczególnymi krajami różnice w poziomie rozwoju technologicznego danej dziedzinie.

Luka technologiczna wyraża się w występowaniu opóźnień w wykorzystaniu przez naśladowców nowych technologii opracowanych przez twórców (o kierunkach i kształcie wymiany decydują czasowe różnice w opanowaniu określonych technologii przez poszczególne państwa)

Koncepcja opóźnienia naśladowczego (imitation lag) – sformułowana w 1961r.przez M.Posnera. Twierdził on, że przyczyną istnienia handlu międzynarodowego może być występowanie odstępu czasowego między rozpoczęciem produkcji określonego dobra w dwóch krajach

Opóźnienie popytu – odstęp czasu między pojawieniem się danego dobra w kraju, który je pierwszy wytworzył, a powstaniem na nie popytu w drugim kraju

Opóźnienie reakcji –odstęp między powstaniem popytu na dany towar na rynku drugiego kraju a podjęciem jego produkcji tego towaru przez lokalnych producentów

Teoria cyklu życia produktu –sformułowana w 1966r. przez R.Vernona, w teorii tej handel międzynarodowy zależy od zmian, opartych na dyfuzji możliwości produkcyjnych, następujących w specjalizacji różnych krajów w wytwarzaniu określonego dobra.

Fazy życia produktu:
-wprowadzenia (innowacyjna) – firma-innowator wytwarza nowy produkt głównie z przeznaczeniem na rynek rodzimy
-wzrostu – na skutek dyfuzji możliwości produkcyjnych produkcja danego dobra staje się możliwa przez większą liczbę podmiotów z większej liczby krajów
-standaryzacja –technologia staje się ogólnie dostępna a produkcja jest przenoszona do państw oferujących jeszcze niższe koszty (głównie niskie koszty siły roboczej). Wytarzanie ma charakter masowy, eksporterzy z fazy drugiej stają się importerami, dotychczasowy innowator będący od dawna importerem, w międzyczasie mógł zaprzestać produkcji tego towaru w ogóle bądź wytwarzać go w formie zmienionej, z licznymi udoskonaleniami.

1. Koncepcja nakładającego się popytu (teoria podobieństwa preferencji; ujednoliconej struktury popytu) – sformułowana przez S.Lindera w 1961r.,odchodzi ona jeszcze dalej od modeli klasycznych: pomija całkowicie stronę podaży, a koncertuje się na popycie (ponad to odnosi się tylko do wyrobów gotowych).

Punktem wyjścia koncepcji Lindera są dwa założenia:
-kraj, który eksportuje te towary, które znajdują zbyt na rynku krajowym
-struktura popytu krajowego zależy od wielkości PKB na 1 mieszkańca.

Przyjmując te założenia Linder doszedł do wniosku, że eksport ma miejsc wtedy, gdy popyt w dwóch krajach się pokrywa.

Zgodnie z założeniem Lindera właśnie PKB na 1 mieszkańca określa preferencje konsumpcyjne mieszkańców poszczególnych krajów, a co za tym idzie ich popyt na określone kategorie dóbr.

Teoria zróżnicowania produktów – opracowana przez M.Armingtona. Według teorii zróżnicowania produktów wymiana handlowa pomiędzy krajami jest tym większa i bardziej intensywna, im większe jest zróżnicowanie (dywersyfikacja) wyrobów. Jeśli produkty stają się coraz bardziej zróżnicowane, to wielkość strumieni towarów wymienianych rośnie.

1. Handel wewnątrzgałęziowy ma miejsce wówczas, gdy dany kraj jednocześnie eksportuje i importuje podobne typy wyrobów.

Indeks handlu wewnątrzgałęziowego: IHW=

Przyczyny handlu wewnątrzgałęziowego:
-koszty transportu
-polityka różnicowania produktu – polega na różnicowaniu cech użytkowych oraz ceny produktów z myślą o ich sprzedaży innym grupom nabywców
-dynamiczne korzyści skali – korzyści polegające na obniżeniu średnich kosztów produkcji danego dobra w wyniku jego długoletniego wytwarzania
-nie jest on na ogół przedmiotem kontrowersji w dziedzinie polityki handlowej

W modelu handlu wewnątrzgałęziowego podstawa wymiany jest związana z trzema czynnikami:
-zróżnicowaniem dóbr
-korzyściami skali
-konkurencją niedoskonałą

Korzyści skali – efekt specjalizacji, czyli koncentracji na wytwarzaniu wyłącznie określonych dóbr albo usług; Mogą mieć charakter:
-zewnętrzny - wynikają z możliwości obniżki przeciętnych kosztów przez dane przedsiębiorstwo nie w wyniku zwiększenia rozmiarów jego produkcji, ale wielkości produkcji całej branży,
-wewnętrzny – wynikają ze specjalizacji: poziomej (wydłużenie serii produkcyjnych gotowych wyrobów); pionowej (wytwarzanie komponentów oraz podzespołów określonych wyrobów w różnych fabrykach)
-statyczny – wynika z lepszego wykorzystania dostępnego aparatu wytwórczego i zasobów kapitałowych, zatrudniania bardziej wykwalifikowanych pracowników, zmian w systemach zaopatrzenia, itd.
-dynamiczny – wiążą się z wprowadzeniem całkowicie nowych technologii i metod produkcyjnych, systemów zaopatrzenia, z postępem technicznym; skutkują zazwyczaj rozpoczęciem wytwarzania wyrobów nowych generacji, lepszych jakościowo i możliwością obniżki kosztów procesu produkcyjnego