1.ęłęóSzkoła klasyczna – klasycy ekonomi (Smith) preferowali inne podejście do handlu zagranicznego. Państwo nie powinno ingerować w handel zagraniczny, sam rynek będzie regulował handel z korzyścią dla podmiotów na rynku.Wraz ze zmianami w gospodarce światowej, zmieniają się poglądy odnośnie ekonomii, bogactwa, wymiany międzynarodowej. Za bogactwo zaczyna się uznawać rozmiar produkcji. Zmieniło się podejście związane z korzyściami z wymiany. Zaczyna się je dostrzegać z międzynarodowego podziału pracy (specjalizacja).

-A. Smith „Badania nad naturą i bogactwem narodów” (1776 r.) – zakwestionował poglądy merkantylistów twierdząc, że rozwój wymiany pozwala na osiągnięcie korzyści zarówno dla poszczególnych krajów, jak i w skali międzynarodowej. W wyniku specjalizacji następuje najbardziej efektywna alokacja zasobów w skali globalnej.

Za podstawę specjalizacji przyjął różnice w bezwzględnych kosztach wytworzenia produktów (koszty = nakłady czynnika pracy). Jest to więc teoria jednoczynnikowa – nakład pracy określa koszty wytwarzania.

towar A – 10zł.

towar B – 20 zł. specjalizacja w produkcji A.

Jednakże szybko powstał problem: „Co, w sytuacji, gdy obydwie rzeczy produkujemy

-Teoria kosztów względnych (Torrens, Ricardo) (Klasyczna teoria wymiany międzynarodowej) R. Ricardo „Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania” (1817 r.) – podstawą wyboru specjalizacji są względne koszty produkcji. Kraj powinien specjalizować się w produkcji tych dóbr, w produkcji których jego przewaga w kosztach względnych jest największa, albo tych, w stosunku do których jego strata w kosztach względnych jest najmniejsza.

Specjalizacja możliwa także w przypadku, gdy dany kraj wytwarza wszystkie produkty drożej.

Koszt wytworzenia jednego dobra mierzony jest kosztami wytworzenia innego dobra w tym samym kraju (def. kosztu komparatywnego)

Założenia:

0. koszt = nakład pracy. Podstawą są koszty pracy w poszczególnych krajach.

1. doskonała mobilność czynników produkcji w skali wewnątrzkrajowej (przestawienie produkcji jest możliwe bez kosztów i bez upływu czasu)

2. brak mobilności czynników produkcji w skali międzynarodowej

3. efektywna alokacja czynników produkcji w skali międzynarodowej

4. korzystny dla kraju może być także import dóbr wytwarzanych taniej za granicą

5. warunki doskonałej konkurencji w kraju i za granicą

6. występują tylko dwa kraje i kraje te mogą wytwarzać dwa produkty

- korzyści ze specjalizacji odnoszą zarówno 2 kraje.

Krytyka :

0. tylko jeden czynnik produkcji (czynnik pracy)

1. przykład jest zbyt prosty, nie da się uogólnić na całą wymianę międzynarodową

2. nie są sprecyzowane warunki wpływające na kształtowanie się warunków wymiany

Pomimo krytyki teoria ta pozostała aktualna. Wiele późniejszych teorii bazowało na teorii kosztów komparatywnych.

-Obaj stworzyli Klasyczną teorie wymiany międzynarodowej – autorzy upatrywali korzyści z wymiany międzynarodowej w specjalizowaniu się poszczególnych krajów w produkcji na własne potrzeby, lub import tych towarów, które mogą być wytwarzane względnie taniej w innych krajach. Założeniem wyjściowym jest istnienie warunków tzw. wolnego handlu.

2.Neoklasyczne – E.Hecksher B.Ohlin P.A.Samuelson dokonali reinterpretacji klasycznej teorii klasyków względnych, ich zasadją jest:

-Teoria obfitości czynników produkcji Heckschera-Ohlina – podstawową przesłanką handlu międzynarodowego jest występowanie pomiędzy dwoma krajami relatywnych różnic kosztów i cen, spowodowane odmiennym wyposażeniem krajów w dwa podstawowe czynniki produkcji, tzn. w kapitał i pracę (tam, gdzie czynników jest więcej, są one tańsze). Wraz z upływem czasu dochodzi do wyrównywania się cen czynników produkcji w skali międzynarodowej. Gdy 2 kraje mają tą samą sytuację pod względem dostępności czynników produkcji, to podstawą specjalizacji mogą być różnice w modelach konsumpcji poszczególnych krajów lub różnice w strukturze podziału dochodu narodowego, lub uzyskiwanie korzyści skalli w zakresie produkcji i zbytu.Kraj względnie lepiej wyposażony w kapitał powinien produkować i eksportować towary kapitałochłonne, a kraj obficiej wyposażony w pracę – towary bardziej pracochłonne.
ęłęó-Teoria Leontieffa – USA jest krajem relatywnie bogatym w kapitał, a słabiej wyposażonym w czynnik pracy, a zatem eksport powinien obejmować towary kapitałochłonne, a import – towary pracochłonne. Ananliza struktury handlu USA przyniosła inne wyniki; tzw. paradoks Leontieffa, który można wyjaśnić pod warunkiem prawidłowego zdefiniowania czynnika wytwórczego ( fizyczne rozmiary + wydajność)

3.KEYNESIZM (ekonomia popytu)

0. twórca J.M. Keynes

1. teoria ta powstała w reakcji na wielki kryzys ekonomiczny w latach 1929-1933, w tym okresie większość państw odnotowała gwałtowny spadek realnego PKB, wzrost bezrobocia i spadek inwestycji

2. odrzucał twierdzenie, że w gospodarce działają mechanizmy samoregulujące zapewniające równowagę i że podaż sama stwarza dla siebie popyt

3. punktem wyjścia tych poglądów jest stwierdzenie, że ogólny poziom produkcji, zatrudnienia i dochodu uzależniony jest od inwestycji

4. opowiadała się za interwencjonizmem państwowym w procesy gospodarcze, którego potrzeba wynikała z niedociągnięć mechanizmu rynkowego, wyrażających się w wahaniach cyklu koniunkturalnego

5. priorytetowym celem polityki ekonomicznej jest ograniczenie bezrobocia

6. państwo powinno spełniać funkcje opiekuńcze w zakresie opieki: społecznej, zdrowotnej, emerytalnej

7. produkcja jest określana przede wszystkim przez łączny zagregowany popyt, zaś czynniki podażowe odgrywają niewielką rolę

8. państwo powinno prowadzić aktywna politykę ekonomiczną, opartą na działaniach dyskrecjonalnych i automatycznych stabilizatorach koniunktury (polityka fiskalna jest bardziej skuteczna niż polityka monetarna)

9. podstawowym narzędziem interwencjonizmu są:

10. stopy procentowe

11. kursy walutowe

12. instrumenty polityki budżetowej – wykorzystywane do pobudzania popytu oraz przeciwdziałania tendencjom recesyjnym

13. kładli duży nacisk na sterowanie popytem globalnym

14. wg Keynesa deficyt nie jest zły, nie stanowi zagrożenia dla gospodarki w okresie kryzysu, lecz jest ważnym elementem polityki ożywienia

4.Koncepcje protekcjonistyczne-

a) zaprzeczenie indywidualizmowi światopoglądowemu Smitha, uniwersalizm – tutaj miedzy jednostka a ludzkością istnieje realna i zasadniczego znaczenia grupa pośrednia – naród

- naród to organizm moralny , którego treść decyduje o stanie i o losie jednostek , jest to wieź łącząca jednostki teraźniejszości z przeszłością i zarodkami przyszłości

b) pierwszeństwo w bogactwie ma naród

-interesy narodu determinują interesy jednostek, a od politycznej potęgi narodu i stanu gospodarstwa narodowego zależy pomyślność i dobrobyt każdego obywatela,

c) economic princple – człowiek żyje zgodnie z zasadą minimum nakładów przy maksimum zysków

d) naród gospodarując dla siebie i maksymalizując zyski wpływa jednocześnie na jakość życia obywateli

5.ęłęóWspółczesne teorie handlu międzynarodowego:
1. Teoria neoczynnikowa.
Rozwiniecie teorii obfitości zasobów, w teorii obfitości, mówiliśmy o pracy i kapitale, w teorii neoczynnikowej mówimy też o innych czynnikach produkcji: praca prosta, złożona; kapitał rzeczowy, ludzki, itd.
2. Teorie neotechnologiczne.

Teorie zwracają uwagę na rolę postępu technicznego w rozwoju handlu międzynarodowego

0. Teoria cyklu życia produktu Vernona – w życiu każdego produktu wyróżnia się 3 fazy życia:

1. narodzin (odkrycie produktu, wprowadzenie go na rynek, produkt wytwarzany jest przez wiele przedsiębiorstw za pomocą zróżnicowanych technologii, przy różnych kosztach produkcji, wytwarzany jest na rynek krajowy w stosunkowo niewielkiej skali)

2. dojrzewania (produkt jest produkowany przez kilka przedsiębiorstw (część przedsiębiorstw z fazy narodzin odpada), produkt wytwarzany jest przy użyciu ujednoliconych technologii, ujednolica się też koszt produkcji; towar wytwarzany jest na skalę masową, na potrzeby rynku wewnętrznego, jak też na rynki zagraniczne)

3. standaryzacja (produkcja towaru podejmowana jest za granicą, a w wyniku niższych kosztów na rynkach zagranicznych, kraje, w których produkt powstał są eliminowane z eksportu i zmuszone przez to importować ten towar z innych krajów.

Stąd biorą się strumienie wymiany (jednocześnie znajduje się na rynku wiele produktów, które są w różnej fazie życia). Krajów, gdzie powstają nowe produkty, nowe rozwiązania jest niewiele.

0. Teoria luki technologicznej – kładzie nacisk na możliwości rozwoju korzystnego handlu dzięki międzynarodowym różnicom w poziomie wiedzy technicznej i tempie postępu technicznego. Wszystkie kraje dzieli się na 2 grupy - innowatorzy i imitatorzy

Imitatorami są kraje, gdzie powstają nowe rozwiązania techniczne (rolę innowatora kraje posiadają w długim okresie czasu).

Innowatorami są kraje, w których powstają nowe rozwiązania techniczne. Kraje te na początku występują w roli eksportera towarów (na rynku imitatorów). Ale po pewnym czasie imitatorzy podejmują produkcję tego wyrobu (ze względu na niższe koszty produkcji) i jego produkcja staje się konkurencyjna wobec innowatorów 9zanikają strumienie handlowe od innowatora do imitatora i zaczynają się odwrotne). Rolę innowatora posiada bardzo nieliczna grupa krajów, np. USA, zachodnia Europa (Niemcy, Francja, UK), Japonia (kiedyś postrzegana była jako imitator, który szybko przejmuje nowości, ale także potrafi je doskonale ulepszyć).

0. Teoria grawitacji – siła powiązań gospodarczych (szczególnie powiązań handlowych) będzie zależała od potencjału ekonomicznego krajów i od odległości między nimi. Im silniejsze i bliżej siebie leżące, tym siła tych powiązań będzie większa.

3. Teorie podażowo – popytowe:
- teoria podobieństwa preferencji, wg niej eksportowane są te towary, na które istnieje zagranicą tzw. reprezentatywny popyt. Eksport pojawia się wtedy, gdy preferencje na rynku krajowym i zagranicznym są takie same (zbliżone). Podobieństwo preferencji związane jest z tym, że kraje są zainteresowane, maja podobną strukturę.
- teoria zróżnicowania produktów, przyczyny handlu międzynarodowego tkwią w tym, że bardzo szybko rośnie liczba produktów będących przedmiotem wymiany i chociaż mamy do czynienia z tym samym produktem to nie jest to ten sam produkt.
- teoria handlu międzynarodowego, kładzie nacisk na to, że w świecie zachodzą procesy internacjonalizacji produkcji coraz większa kooperacja, idziemy od kooperacji, idziemy od kooperacji międzygałęziowej do wewnątrzgałęziowej.
Cześć ekonomistów twierdziła, że państwo powinno ingerować w handel zagraniczny.
J. Stewart “Mil”- tak się czyta! Sformułował prawo wzajemnego popytu: mówił, że stosunek wymiany między dwoma krajami kształtuje się w granicach określonych przez koszty komparatywne. W zależności od stosunku wzajemnego popytu. Państwo powinno być aktywne, bo dany kraj uzależni się od innych krajów. Model Marshalla.
4. Teoria konkurencyjności międzynarodowej M.Portera – jest najbardziej aktualna teoria.