Organizacja i zarządzanie.
Istota cechy i podstawowe formy organizacji.
Organizacja pochodzi z języka greckiego „organizo” lub „organum”. Oznacza to tworzenie uporządkowanych harmonijnych całości, bądź bycie całością ułożoną od części funkcyjnie wyspecjalizowanych przystawnych do całości.
Acklof- def. org.
Organizacja to system zajmujący się rozmyślnie, zawierający przynajmniej dwa składniki, które zaczynają się rozmyślanie i mają wspólne zamierzenia ze względu na to zamierzenie zachodzi w systemie funkcjonalnym podziału pracy.
4 cechy charakterystyczne dla organizacji:
Organizacja jest systemem zajmującym się rozmyślanie tzn. że zajmuje się w określonym stronie wewnętrznym i uwzględniając jej stron wewnętrznymi, może doprowadzić do określających wyników, rezultatów. Może zatem organizacja zamienić swoje cele, wybierając takie cele i środki, które będą służyły jej funkcji. System by być organizacją musi zawierać jednostki (osoby) zajmujący się rozmyślnie, winny mieć przynajmniej jedno ogólne zamierzenie.
w organizacji zachodzi funkcjonalny podział pracy niezbędny dla realizacji wspólnego zamierzenia.
Pracownicy i grupy pracownicze są odpowiedzialne za dokonywanie wyboru między wariantami czynności, które mają być wykonane.
Funkcjonalne różnice podstawy (części systemu) odpowiadające za zachowanie się każdego z pracowników te części wzajemne na siebie oddziaływują. Gdyż tego oddziaływania nie było, to nie istniałby system.
Przynajmniej jeden podsystem pełni w tym systemie funkcję kontrolną kierowniczą tzn. porównuje osiągnięte wyniki z pożądanymi i dokonuje takich korekt i takich poprawek w systemie by zredukować wyeliminować zaobserwowane uchylenia.
Kotarbiński uważa, że organ to pewien szczególny rodzaj stosunków części do siebie i do złożonej z nim całości. Ten system polega na tym, że części wspólnej przyczyniają się do powodzenia całości.
Zieleniewski podaje 3 znaczenia organizacji:
czynnościowe - traktuje to jako procesy organizowania
atrybutowe - oznaczające cechy rzeczy czyli ustrój lub układ, powiązany ze sobą elementami składającymi się na określoną całość.
Rzeczowe - rzeczy zorganizowane, istniejących w wynikach przestrzennych i zmieniających się w czasie.
Założonej z ludzi i innych elementów połączonych ze sobą we współdziałaniu, dla osiągnięcia określonego celu.
Koźmiński definiuje organizację jako całość, która przyczynia się do prowadzenia swoich części. Według niego organizacja jest systemem otwartym tzn. prowadzi wymianę informacji z otoczeniem.
Otoczenie organizacji to zbiór wszystkich obiektów nie należących do niej.
Rozróżnia się:
Otoczenie prawne-czyli to wszystko co wiąże się z prawem.
Otoczenie kulturowe-specjalne dla danego narodu norm społecznych tradycji, zwyczajów.
Otoczenie demograficzne-czyli to jaka jest demografia danego społeczeństwa.
Jakie cechy organizacji są wymieniane najczęściej:?
a) elementy społeczne, które obejmują ludzi i ich indywidualne oraz zbiorowe dążenia, cele i wynikające z nich zadania
b) elementy techniczne, które obejmują wyposażenie materiałów i techniczne i technologiczne i zasady posługiwania się nimi,
c) elementy strukturalne czyli zasady podziału zadań odpowiedzialności, władzę i związaną z nią odpowiedzialność oraz informację.
Modele organizacji i jej elementy
Model cztero elementowy LEVITTA, w latach 90-tych został uzupełniony o piąty element, element zarządzania
Jeden z elementów-cele, wartości i zadania on oddziałowuje na psychospołecznym - struktura jest powiązana
Drugi element-wyposażenie, technika i technologia.
Piąty element to zarządzanie
Elementy społeczne i techniczne.
Cel to jest to co organizacja, stara się osiągnąć, może to być zespół dążeń aspiracji i oczekujących elementów. Z reguły są to związki wartości produkcyjnych ekonomicznych i społecznych realizujących przez organizację.
Ten element może zamieniać misję, wiązkę celów i zadania. Mogą mieć one różny charyzmat czasowy i różnią konkretność. Cele organizacji mogą stanowić układ merachiczny czyli cele bardziej ogólne są kryteria oceny określenie celów bardziej szczegółowych. Cele szczególne są środkami w procesie realizacji celów wyższego rzędu.
Główne wartości organizacji:
-przetwarzanie i rozwój
-zrównoważone funkcjonowanie(dostęp do zasobów koniecznych dla rozwoju)
-maksymalizacja zysku(według organizacji rynkowej)
-maksymalizacjabudżetu(według organizacji nie dochodowych)
-wytwarzanie społecznie użytecznych dóbr i usług(realizacja funkcji na rzecz otoczenia)
-realizacja konkretnych zamierzeń, zadań.
Ustalenie celów, określenie ma charakter negocjacji. Ten charakter wyraża związki celów z otoczeniem.
Z kultury przenikania do organizacji określone wzory, normy, obycie-one wyznaczają różnice między organizacją różnych społeczeństw.
Członkowie organizacji też wytyczają własną kulturę organizacji.
Element psychologiczny społeczny obejmuje poszczególne jednostki pracowników i grupy pracowników obejmują indywidualne cele, wynikające z tego podziału pracy role zawodowe.
Obejmuje ich predyspozycje, zdolności, dynamikę grup pracowniczych oraz stosunków władzy.
W elementach psychospołecznych wynosi 3 podziały:
-jednostkowy-charakterystyczna cecha i zróżnicowanie osadowości pracowników i osobowość każdego zawiera te same czynniki i zdolności, inteligencja. Każdy z nas jest indywidualistą
-grupowy-wiąże się z mechanizmami powstawania grup pracowniczych i ich funkcjonowania.
-kulturowy-system wartości, wzorów, tradycji, przekonań też poziom warunkuje klimat społeczny organizacji.
Element techniczny obejmuje technikę, technologię wyposażenie, rozmieszczenie tego wyposażenia oraz wymagania stawiane pracownikom w zakresie wiedzy i umiejętności.
Element struktury wyraża łączność między elementami technicznymi psychsołecznymi i miedzy pracownikami i innymi elementami organizacji. Określa podział zadań ich koordynacje zależności wynikające z podziału władzy oraz sposób przekazywania informacji i przebytego procesów pracy.
Struktura składa się z różnych elementów oraz powiązań i łączących te elementy zależności.
Podstawowe elementy struktury:
a) pojedyncze stanowiska pracy
b) jednostki organizacyjne wśród których wyróżnia się dwa rodzaje:
-wykonawcze
-kierownicze
Wzajemne zależności łączące stanowiska pracy mają różny charakter. Najczęściej spotykanymi są: więź służbowa, łącząca kierowników różnych szczebli organizacyjnych z podwładnymi im pracownikami.
Więź technologiczna łącząca stanowiska pracy, uczestniczące w danym procesie wytwarzania i realizacji poszczególnych jego plany.
Więź funkcjonalna łącząca stanowiska i grupy stanowisk realizująca równolegle funkcję niezbędne do zaplanowanego działania całej organizacji np. funkcja produkcyjna, handlowa, personalna, finansowa.
Więź informacyjna polega na przekazywaniu informacji niezbędnych do realizowania zadań i decyzji.
Te wymienione typy występują w każdej organizacji, znaczenie może być relatywne.
W zależności od celów będą występować różne więzi.
Na bazie przedsiębiorstw więzi występują różne struktury:
jednolite- spójne, zwane typem V, żadna cześć takiej struktury nie może funkcjonować bez powiązania z innymi, nie może usamodzielnić się.
dywizjonalne- zwane typem M, związki wielu przedsiębiorstw posiadających znaczną samodzielność. Łączą te przedsiębiorstwa powiązania ekonomiczne oraz jednolita polityka centrali w sferze finansów w sferze pracy badawczo rozwojowych, w swerze kadr, płac. Zarząd kontroluje podległe przedsiębiorstwa, badając ich obroty, zyski, rentowność, wielkość sprzedaży, infrastrukturę kosztów.
Struktura dywizjonalna powstaje w wyniku podziału rozrastającej się organizacji typu V, bądź w wyniku przejmowania bądź umacniania przez przedsiębiorstwo samych zakładów czy filii. W wyniku łączenia się przedsiębiorstw czyli dochodzi do koncentracji kapitałów wytwórczych, takie organizację nazywamy koncernami, koncerny mają różny charakter.
Inne związki przedsiębiorstw, mniejsze i mające głównie charakter kapitałowe, HOLDING-czyli związek spółek-córek kontrolowanych przez spółkę matkę.
Są one organizacją formę współpracy dwóch lub więcej przedsiębiorstw, które wspólnie inwestują w nowe przedsiębiorstwo zostając jego udziałowcem. D wypracowanym wysokim proporcjonalnie do wartości wniesionych aportów i do wielkości zainwestowanego kapitału to VENTURE.
Konsorcjum zawierają najczęściej banki by połączyć kapitał. Jest to związek kapitałowy.