Wywiad dotyczący bólu:

* gdzie zlokalizowany jest ból;

* kiedy boli (kiedy pierwszy raz zabolało, związki czasowo-sytuacyjne);

* jakie jest nasilenie bólu (skala RAS i inne);

* jaki jest charakter bólu (słownik bólu);

* co towarzyszy bólowi (mrowienie, parcie na stolec);

* co nasila, a co łagodzi ból;

* czy ból upośledza funkcje pacjenta (praca zawodowa, życie codzienne);

* wywiad dotyczący innych chorób;

* wywiad społeczny (zawód, sytuacja społeczna, praca).

Zespoły bólowe barku i ramienia - bóle szyjno-barkowe

Etiopatogeneza:

* zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego (spondyloza szyjna);

* wypuklina jądra miażdżystego - ból korzeniowy (rwa ramienna);

* zmiany zwyrodnieniowe stawu barkowego, zapalenie okołostawowe stawu barkowego - bark zamrożony;

* zapalenie nadkłykcia bocznego k. ramiennej (łokieć tenisisty);

* zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego k. ramiennej (łokieć golfisty).

Spondyloza szyjna - przyczyną dolegliwości są:

* pierwotne zmiany degeneracyjne w krążku międzykręgowym polegające początkowo na jego odwodnieniu, a następnie na uszkodzeniu pierścienia włóknistego co prowadzi do wypukliny jądra miażdżystego;

* pierwotne zmiany w stawach międzywyrostkowych (RZS, przeciążenie, mikro- i makro-uraz);

* mieszane.

Przyczyny bólu mogą być struktury kostno stawowe kręgosłupa lub sam korzeń.

Najważniejsze objawy kliniczne bólu szyjno-barkowego:

* ból w okolicy szyjno-barkowej, często trudne do określenia wyjście bólu i jego tor;

* wzmożone napięcie mięśni karku i ramienia;

* zaburzenie postawy ciała, postawa bólowa;

Za bólem korzeniowym przemawia:

* współistnienie zaburzeń czucia;

* dodatnie objawy rozciągowe;

* charakterystyczny tor bólu, wzbudzający się przy niektórych ruchach;

* osłabienie ruchów ścięgnowo-okostnowych;

Za bólem stawowym przemawia:

* ograniczenie zakresu ruchu;

* punkty spustowe bólu w miejscu kaletki podbarkowej stożka rotatorów, rowka ścięgna mięśnia dwugłowego;

Rehabilitacja chorych ze spondyloza szyjną:

* procedury zmniejszające napięcie mięśni (masaż, prądy);

* procedury dające odbarczenie krążka i stawów międzywyrostkowych (trakcja ręczna, wyciągi);

* procedury przeciwbólowe;

* odtworzenie krzywizn kręgosłupa;

* odtworzenie gorsetu mięśniowego;

Uwaga na: komponentę ośrodkowych dolegliwości: szumy uszne, zawroty głowy, zaburzenia widzenia oraz częste współistnienie depresji.

Rehabilitacja chorych z bólem stawu barkowego:

Ból dotyczy samego barku, może promieniować wzdłuż mięśnia naramiennego i szyi w kierunku ucha. Towarzyszy temu przykurcz wynikający z torebki i ścięgien mięśni, głównie krótkich rotatorów wewnętrznych stawu ramiennego.

* procedury przeciwzapalne (krioterapia i inne);

* procedury przeciwbólowe (TENS, IF);

* relaksacja mięśniowa, poszerzenie zakresu ruchu w barku;

* długie prowadzenie pacjenta, ponieważ przykurcz ma tendencję do nawrotu.

Rehabilitacja chorych z bólem identyfikowanym jako łokieć tenisisty i golfisty:

* choroba ma charakter zmian przeciążeniowo-zapalnych;

* zaniechanie przeciążenia;

* ewentualne unieruchomienie na czas ostrych objawów;

* procedury przeciwbólowe;

* procedury przeciwzapalne (krioterapia i inne);

* relaksacja mięśniowa, uzyskanie pełnego zakresu ruchu w stawie.

Zespoły bólowe w obrębie tułowia

* bóle rzutowane ze strony narządów wewnętrznych;

* bóle opasające, najczęściej korzeniowe wzdłuż żeber;

* choroby reumatoidalne kręgosłupa;

* zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa.

Rwa kulszowa - objawy kliniczne:

* ból promieniujący wzdłuż korzenia L5-S1, tylno-boczna powierzchnia pośladka, uda, podudzia do stopy;

* zaburzenie postawy ciała, spłycenie lordozy lędźwiowej, skrzywienie funkcjonalne kręgosłupa;

* asymetria napięcia mięśni przykręgosłupowych;

* ograniczenie ruchomości kręgosłupa;

* objawy rozciągowe, objaw Lasequa, punkty Valleixa;

* osłabienie mięśni, niedowład;

* zaburzenie odruchów (skokowego);

* zaburzenie czucia (korzeniowe);

* zaburzenie zwieraczy;

* zaniki mięśni (krótkie prostowniki grzbietowe stopy - objaw Kugelberga) - Gdy nie ma poduszeczki obok kostki bocznej.

Rwa udowa - objawy kliniczne:

Do ucisku na korzeń dochodzi tu na poziomie L3 i/lub L4, inny będzie więc tor bólu, inne mięsnie będą osłabione, inne będą zaburzenia czucia.

* ból na przedniej powierzchni uda do kolana i ewentualnie po przyśrodkowej powierzchni kolana;

* objaw rozciągowy (objaw Mackiewicza);

* bolesność uciskowa pachwiny;

* osłabienie mięśnia czworogłowego;

* zanik mięśnia czworogłowego;

* zniesiony odruch kolanowy.

Leczenie rwy kulszowej i udowej:

* unieruchomienie i odciążenie 24-48 h, dość twarde posłanie;

* farmakoterapia: leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, zmniejszające napięcie mięśniowe (mydocalm);

* fizykoterapia: wyciągi, masaże, relaksacja poizometryczna, terapia manualna;

* zabiegi poprawiające funkcje korzenia + farmakoterapia neuroprotekcyjna;

* kinezyterapia: stabilizacja głęboka, globalna.

Leczenie operacyjne - dyscoidectomia:

* wskazanie bezwzględne: zaburzenie zwieraczy, niedowłady;

* wskazanie względne: brak poprawy po 6-8 tygodniu leczenia, bardzo silny ból, narastanie niedowładu: prostowników palucha, palców, grzbietowych stopy.

Istota zabiegu dyscoidectomii: jest tendencyjna do oszczędzającego operowania - microdistectomia;

najczęstszy zabieg to dyscoidectomia per fenstrationen;

Zabieg polegający na nacięciu pierścienia włóknistego, wprowadzeniu kaniuki i odessaniu substancji galaretowatej krążka. Struktury więzadłowe i mięśniowe są naruszone w niewielkim stopniu. Mankamentem tej metody jest, że może nadal być ucisk na korzeń - uciska zdwojony pierścień włóknisty, lub nie do końca odessany dysk.

Najczęstsze zespoły bólowe w praktyce rehabilitacyjnej

24