Zaburzenia rozwoju ruchowego dzieci przedszkolnych
W procesie rozwoju motorycznego dzieci w wieku przedszkolnym można zaobserwować zróżnicowanie. Jest grupa dzieci, które są bardzo sprawne, wyjątkowo ruchliwe i zdolne ruchowo, ale są też takie, którym zadania ruchowe sprawiają ogromną trudność. W procesie rozwoju ruchowego u niektórych dzieci można zauważyć różnego typu zaburzenia, które są konsekwencją wyraźnych schorzeń lub uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego. Przyczyny tych zjawisk można podzielić na kilka grup - mikrozaburzeń.
Do pierwszej grupy zalicza się obniżenie sprawności funkcjonalnej w obrębie pojedynczych aktów ruchowych, obrazujące się niewłaściwym chwytem i posługiwaniem się przedmiotami codziennego użytku. Do drugiej grupy należy zaliczyć zaburzenia płynności i koordynacji ruchów. Obserwując dzieci z tej grupy odnosi się wrażenie, jakby każdy fragment ciała pracował osobno. Najczęściej zaburzenia te odnoszą się do ruchów lokomocyjnych, manualnych, zmian pozycji i utrzymania równowagi.
Kolejną grupą zaburzeń rozwoju ruchowego dzieci jest obniżenie precyzji ruchów docelowych. Jednocześnie występują napięcia mięśniowe i przyruchy. W pewnym okresie jest to zjawisko fizjologiczne. Jeśli jednak utrzymuje się zbyt długo może być traktowane jako przejaw zaburzenia ruchowego. Odrębną grupę mikrozaburzeń stanowią zaburzenia koordynacji ruchowo-wzrokowej. Dzieci z takimi zaburzeniami nie potrafią dostosować swoich ruchów do właściwości przedmiotów.
Do zaburzeń rozwoju ruchowego, które łączą w sobie poszczególne objawy z wyżej wymienionych grup należą: opóźnienie rozwoju ruchowego i ruchowa niezręczność. Opóźnienie rozwoju ruchowego charakteryzuje się brakiem precyzji i koordynacji ruchowej oraz wyraźnie występującymi przyruchami. Dzieci z tym zaburzeniem są bardzo ruchliwe, lecz ta ruchliwość wyrażana jest bardzo dużą ilością zbędnych, chaotycznych ruchów. Są też dzieci powolne, ospałe, mające trudności z wykonaniem konkretnych zadań ruchowych.
Ważne miejsce w zaburzeniach rozwoju ruchowego zajmują zaburzenia statyki ciała, czyli wady postawy. Zdaniem M.Kutzner-Kozińskiej przyczyny wad postawy są pochodzenia zewnętrznego i wewnątrzustrojowego. Najczęstszymi przyczynami zewnętrznymi są nieprawidłowe warunki i tryb życia. Przyczynami wewnątrzustrojowymi są predyspozycje wrodzone, wyrażające się wiotkością stabilizatorów układu ruchu, zaburzeniami czynności chrząstek wzrostowych, zaburzeniami równowagi mięśniowej. Część wad jest następstwem jakiegoś schorzenia atakującego dziecko pierwotnie.
Najczęściej wymieniane wady postawy to: plecy okrągłe, plecy wklęsłe, plecy wklęsłookrągłe, plecy płaskie, boczne skrzywienie kręgosłupa, płaskostopie statyczne, koślawość i szpotawość kolan. Do drobnych odchyleń zalicza się: odstawanie łopatek, asymetrię barków, asymetrię żeber i klatki piersiowej. Wady postawy mają ogromny wpływ na funkcje fizjologiczne i motoryczne organizmu. Ich związek ze zdrowiem, odpornością i sprawnością wyraża się w wielorakich formach. Wady postawy zmniejszają sprawność nie tylko narządu ruchowego, ale także układu krążenia, oddechowego, sprzyjają szybkim zmianom zwyrodnieniowym.
Łagodzenie i korygowanie skutków zaburzeń rozwoju ruchowego dzieci jest ważnym zadaniem dla współczesnych pedagogów. Dzieci, które mają predyspozycje do zaburzeń rozwojowych wymagają więcej cierpliwości, wrażliwości, systematyczności i umiejętności niż dzieci, u których rozwój przebiega prawidłowo.
Bibliografia
Hurlock E.B.: Rozwój dziecka, PWN, Warszawa 1985
Kutzner-Kozińska M.: Korekcja wad postawy, WSiP, Warszawa 1981
Kutzner-Kozińska M., WlaźnikK.: Gimnastyka korekcyjna dla dzieci 6-10 letnich, WSiP, Warszawa 1995
Spionek H.: Rozwój i wychowanie małego dziecka, Nasza Księgarnia, Warszawa 1963