PLAN WYNIKOWY- CHEMIA

KLASA III (3 godz./tyg.)

Opracowany na podstawie programu DKOS-4015-75/02 dla klasy trzeciej o profilu przyrodniczym liceum ogólnokształcącego.

Treści materiału nauczania zostały podzielone na zakres podstawowy i ponadpodstawowy. W zakresie każdej z powyższych kategorii zastosowano podział na treści, które uczeń pamięta [A], rozumie [B], potrafi zastosować w sytuacjach typowych [C] i nietypowych [D].

Lp.	TEMAT LEKCJI	Poziom wymagań programowych(kategoria celów) PODSTAWOWE PONADPODSTAWOWE Uczeń będzie umiał: Uczeń będzie umiał:
JEDNOFUNKCYJNE POCHODNE WĘGLOWODORÓW
1	Nazewnictwo i otrzymywanie alkoholi monohydroksylowych	-nazwać prosty alkohol jednowodorotlenowy [C] - napisać wzór alkoholu na podstawie jego nazwy [C] - określić rzędowość alkoholi [B] - napisać wzory izomerycznych alkoholi[C] - wymienić metody otrzymywania alkoholi [A] - napisać reakcje otrzymywania alkoholi z alkenu i chlorowcopochodnej [C]		- podać nazwy zwyczajowe butanoli [D] - zapisać równanie reakcji przemysłowej metody otrzymywania metanolu [B]
2	Właściwości alkoholi monohydroksylowych.	- opisać właściwości fizyczne metanolu i etanolu[A] - wymienić reakcje charakterystyczne dla alkoholi[A] - zapisać równania reakcji prostych alkoholi z sodem[C] - zapisać równania substytucji i eliminacji dla prostych alkoholi[C]		- przewidzieć właściwości fizyczne alkoholu jednowodorotlenowego na podstawie wzoru związku[C] - nazwać prosty alkoholan[C] - zapisać równania reakcji hydrolizy alkoholanów i określić odczyn r-ru[C]
3	Alkohole polihydroksylowe - glikol i gliceryna	- określić, jakie alkohole zalicza się do polihydroksylowych[B] - opisać właściwości fizyczne glikolu i gliceryny[A] - napisać równania reakcji gliceryny i glikolu z sodem[B] - podać metodę otrzymywania glikolu etylenowego[A]		- uzasadnić właściwości fizyczne glikolu i gliceryny na podstawie budowy ich cząsteczek[C] - podać nazwę systematyczną prostego alkoholu wielowodorotlenowego[C] - zaproponować metodę rozróżniania alkoholi jednowodorotlenowych od glikolu lub gliceryny[C]
4	Budowa i właściwości fenoli.	- rozróżnić wzory alkoholi i fenoli[B] - podać nazwy systematyczne najbliższych homologów fenolu[C] - opisać właściwości fizyczne i chemiczne fenolu[B] - zapisać równania reakcji nitrowania i zobojętniania fenolu[C]		- wyjaśnić na podstawie budowy cząsteczki kwasowy charakter fenolu[A] - wyjaśnić wpływ grupy -OH na aktywność pierścienia aromatycznego[C]
5	Rola alkoholi i fenoli w życiu codziennym.	- porównać właściwości alkoholi i fenoli[C] - wymienić zastosowanie etanolu, glikolu etylenowego, glicerolu i fenolu[A]		- zaproponować kilkuetapową syntezę alkoholu i fenolu[C]
6	Aldehydy- nazewnictwo, budowa i otrzymywanie.	- podać nazwy systematyczne prostych aldehydów[B] - podać sposób otrzymywania aldehydów[A] - podać wzór alkoholu, z którego powstaje określony aldehyd[C] - wymienić zastosowania metanalu[A]		- opisać próbę Tollensa i Trommera i zapisać równania reakcji dla obu tych prób[C]
7	Ketony - otrzymywanie i właściwości	- podać nazwy systematyczne prostych ketonów[C] - podać sposób otrzymywania ketonów[A] -podać wzór alkoholu, z którego powstaje określony keton[C] - opisać właściwości fizyczne acetonu[A]		- zaproponować kilku etapową syntezę aldehydu i ketonu[C]
8	Porównanie właściwości aldehydów i ketonów.	- zaproponować metodę rozróżniania aldehydów i ketonów [C] - określić różnice aldehydów i ketonów w zdolności do ulegania procesowi utleniania[B]		- omówić różnice w strukturze aldehydów i ketonów i wynikające z tego właściwości związków[C]
9	Powtórzenie wiadomości.
10	Sprawdzian wiadomości.
11	Kwasy karboksylowe- budowa, nazewnictwo i otrzymywanie.	- określić typ reakcji otrzymywania kwasów karboksylowych[A] - napisać wzór aldehydu, z którego otrzymuje się dany kwas[A] - podać nazwy systematyczne prostych kwasów karboksylowych[C]		- zaproponować kilkuetapową syntezę kwasu karboksylowego[C]
12	Właściwości kwasów karboksylowych.	- napisać równania reakcji prostych kwasów z metalami, tlenkami metali i wodorotlenkami[C] - opisać właściwości fizyczne kwasu octowego i stearynowego[C]		- wyjaśnić właściwości fizyczne i chemiczne kwasów karboksylowych na podstawie budowy ich cząsteczek[C]
13	Ważniejsze kwasy karboksylowe.	- podać nazwy zwyczajowe i zastosowanie kwasu mrówkowego, octowego, masłowego, benzoesowego, palmitynowego, stearynowego i oleinowego[A]		- podać przykłady kwasów dikarboksylowych i hydroksykwasów oraz ich występowanie[B]
14	Właściwości mydeł i detergentów.	- omówić budowę mydła[B] - omówić piorące właściwości mydła[C]		- wyjaśnić pojęcie twardości wody[B] - zapisać równania reakcji hydrolizy soli kwasów karboksylowych i określić odczyn roztworu[C]
15	Estry kwasów karboksylowych.	- podać nazwę prostego estru[C] - napisać równanie reakcji estryfikacji[C] - napisać równanie reakcji hydrolizy estrów[C]		- zaproponować kilkuetapową syntezę estru[C]
16	Tłuszcze - ich znaczenie, budowa i właściwości.	- opisać budowę tłuszczu[B] - opisać właściwości fizyczne tłuszczu[A] - wyjaśnić związek budowy cząsteczki tłuszczu z jego stanem skupienia[B]		- zapisać wzór tłuszczu nasyconego i nienasyconego[C] - zaproponować metodę odróżnienia tłuszczu nasyconego i nienasyconego[C] - omówić sposób otrzymywania margaryny z oleju roślinnego[B]
17	Ćwiczenia utrwalające wiadomości.	- zaliczyć związki o podanych wzorach lub nazwach do odpowiednich grup[C] - porównać właściwości różnych grup związków[C]		- zaproponować kilkuetapową metodę otrzymywania poznanych związków[C]
18	Otrzymywanie i właściwości amin.	- określić rzędowość amin o podanych wzorach[B] - podać nazwy prostych amin[C] - wyjaśnić, na czym polegają zasadowe właściwości amin[B] - napisać reakcje otrzymywania prostych amin[C]		- zapisać reakcje amin z HCl[C]
19	Budowa i właściwości aniliny.	- napisać równanie reakcji otrzymywania aniliny[C] - napisać reakcję aniliny z HCl [C]		- porównać właściwości metyloaminy i aniliny i powiązać je z budową cząsteczek[C]
20 21	Powtórzenie wiadomości. Sprawdzian wiadomości.
WIELOFUNKCYJNE POCHODNE WĘGLOWODORÓW
22	Chiralność. Izomeria optyczna.	- wyjaśnić pojęcia: związek chiralny, asymetryczny atom węgla, enancjomery, mieszanina racemiczna, światło spolaryzowane[B] - wskazać asymetryczne atomy węgla w cząsteczkach o podanych wzorach[C] - wybrać z podanych przykładów wzory cząsteczek chiralnych[C]		- narysować wzory przestrzenne enancjomerów[D] - określić, które wzory przestrzenne przedstawiają enancjomery[D]
23	Izomeria aldehydu glicerynowego.	- wyjaśnić pojęcia: diastereoizomery, forma mezo[B] - wskazać odmiany D i L podanych związków[C] - określić liczbę asymetrycznych atomów węgla, diastereoizomerów i enancjomerów w cząsteczkach podanych związków[C]		- narysować wzory Fischera prostych związków[C]
24	Hydroksykwasy- budowa i właściwości.	- podać nazwy systematyczne i zwyczajowe kwasu mlekowego, winowego i salicylowego[C] - narysować wzory Fischera kwasu mlekowego[C]		- zaproponować syntezę aspiryny[C] - napisać równania reakcji wskazujące na obecność grupy -OH i -COOH w cząsteczce kwasu mlekowego[C]
25	Budowa i właściwości aminokwasów.	- wymienić grupy funkcyjne wchodzące w skład cząsteczki aminokwasu[B] - wyjaśnić pojęcie: aminokwas białkowy[C] - podać wzór glicyny i alaniny[C]		- wyjaśnić pojęcie jonu obojnaczego[B] - opisać kwasowo-zasadowe właściwości aminokwasów[B] - napisać równania reakcji glicyny i alaniny z NaOH i HCl[C]
26	Kondensacja aminokwasów- tworzenie peptydów.	- zapisać równanie reakcji otrzymywania dipeptydu[C] - zapisać równanie reakcji hydrolizy prostych dipeptydów[C]		- zapisać wzór niewielkiego peptydu na podstawie jego sekwencji[C]
27	Budowa białek.	- wyjaśnić, na czym polega I-, II-, III-, IV-rzędowa struktura białka		- wymienić rodzaje oddziaływań stabilizujących I, II, i III-rzędową strukturę białka[B]
28	Właściwości białek.	- wymienić czynniki powodujące wysalanie i denaturację białek[B]		- zaproponować metodę identyfikacji białka[C]
29	Powtórzenie wiadomości.
30	Sprawdzian wiadomości.
31	Podział cukrów. Budowa i właściwości cukrów prostych.	- wyjaśnić pojęcia: aldoza, ketoza, cukry szeregu D i L, anomery α i β [B] - napisać wzór Fischera i Hawortha glukozy[B] - wyjaśnić pojęcie: cukier redukujący[B] - opisać właściwości fizyczne i chemiczne glukozy[A]		- zinterpretować próbę Fehlinga[C]
32	Ważniejsze cukry proste.	- zapisać wzór Fischera i Hawortha rybozy, galaktozy[B] - zaliczyć rybozę i galaktozę do odpowiedniej grupy cukrów[B]		- zapisać wzór Fischera i Hawortha 2-deoksyrybozy
33	Budowa i właściwości fruktozy.	- napisać wzór Fishera i Hawortha fruktozy[B] - zaliczyć fruktozę do odpowiedniej grupy cukrów[B] - opisać właściwości fizyczne i chemiczne fruktozy[A]		- zaproponować metodę doświadczalnego odróżnienia glukozy od fruktozy[D]
34 35	Dwucukry - budowa i występowanie.	- wyjaśnić pojęcia: dwucukier, wiązanie α- i β-glikozydowe[B] - napisać wzory: sacharozy, maltozy, celobiozy i laktozy[B] - wyjaśnić, na czym polega hydroliza dwucukru[B] - omówić właściwości fizyczne sacharozy[A]		- omówić związek właściwości redukujących cukru z jego strukturą[C]
36 37	Wielocukry- skrobia i celuloza.	- wymienić podstawowe polisacharydy występujące w przyrodzie[A] - omówić budowę skrobi i celulozy[B] - opisać właściwości fizyczne i chemiczne skrobi i celulozy[A]		- zaproponować metodę identyfikacji skrobi w produktach spożywczych[C]
38	Polimery-substancje wielkocząsteczkowe.	- omówić metody otrzymywania polimerów[B] - opisać właściwości fizyczne i chemiczne polimerów[A] - omówić właściwości kauczuku[A]		- napisać wzór związku powstającego w wyniku depolimeryzacji kauczuku[C]
39	Powtórzenie wiadomości.
40	Sprawdzian wiadomości.
SZYBKOŚĆ I RÓWNOWAGA REAKCJI CHEMICZNYCH
41	Szybkość reakcji chemicznej.	- podać definicję szybkości reakcji [A] - ocenić wpływ temperatury, stężenia, ciśnienia i powierzchni reagentów na szybkość reakcji [B] - podać równanie kinetyczne reakcji [B] - znać regułę van ^`t Hoffa [B]		- znać i rozumieć wzór odpowiadający szybkości reakcji [C] - wyjaśnić wpływ podanych czynników [C] - interpretować regułę van ^`t Hoffa [C] - rozwiązywać zadania dotyczące szybkości i stałej szybkości reakcji [D]
42	Wpływ katalizatora na szybkość reakcji chemicznej.	- wykazać się znajomością i rozumieniem pojęć: kataliza, energia aktywacji, katalizator, inhibitor, autokataliza, kompleks aktywny [B] - podać zastosowanie katalizatorów [C]		- zastosować pojęcie energii aktywacji w celu przedstawienia i interpretacji zmian energii w czasie reakcji [D]
43 44	Odwracalność reakcji chemicznej.	- wyjaśnić pojęcia: reakcja odwracalna, nieodwracalna, równowaga chemiczna, stała równowagi chemicznej [B] - podać prawo działania mas [B] - zapisać wzór na stałą równowagi chemicznej [C] - interpretować przemiany zachodzące w układzie reagującym wraz ze zmianami stężenia substratu lub produktu [D]		- prowadzić obliczenia związane ze stałą równowagi oraz równowagowymi i początkowymi stężeniami substratów i produktów [C]
45	Reguła przekory.	- wyjaśnić regułę przekory [B] -przewidywać kierunek przesunięcia równowagi reakcji chemicznej pod wpływem zmiany stężeń reagentów, temperatury i ciśnienia [C] lub [D] w zależności od stopnia trudności zadania
46 47	Powtórzenie i sprawdzian wiadomości.
ELEMENTY TERMODYNAMIKI CHEMICZNEJ
48	Wymiana energii pomiędzy układem a otoczeniem.	- wyjaśnić pojęcia: układ, otoczenie, reakcja egzo- i endoenergetyczna, energia wewnętrzna, funkcja stanu [B] -przedstawić pracę i ciepło jako sposoby wymiany energii [C] - pierwszą zasadę termodynamiki w postaci prawa zachowania energii i opisu zmian energii wewnętrznej [B]	- interpretować zjawiska egzo- i endoenergetyczne zachodzące w przyrodzie [D] - przedstawić konsekwencje pierwszej zasady termodynamiki [C]
49 50	Entalpia reakcji chemicznych. Prawo Hessa.	- wyjaśnić pojęcia: entalpia reakcji, entalpia tworzenia, spalania, energia wiązań [B] - zapisać równanie termochemiczne reakcji [B] - przedstawić prawo Hessa i regułę Lavoisiera-Laplace^'a [B] oraz ich zastosowanie [C]	- stosować prawo Hessa do obliczania efektów cieplnych reakcji [C] lub [D] w zależności od stopnia trudności zadania
51	Entropia układu i entalpia swobodna.	- wyjaśnić pojęcie entropii i rolę czynnika entropowego w przyrodzie [B] -przedstawić kryteria samorzutności reakcji [B] - wyjaśnić pojęcie entalpii swobodnej i jej zmiany w czasie przebiegu reakcji [C]	- obliczać zmiany entalpii swobodnej następujące podczas reakcji [C] lub [D] w zależności od stopnia trudności zadania
52 53	Powtórzenie i sprawdzian wiadomości.
54- 60	Godziny do dyspozycji nauczyciela.

---