Wyższa Szkoła Zarządzania i Finansów
Instrument finansowy
służący oszczędzaniu
- analiza wybranego instrumentu
Wrocław 2004
Każdy zna porzekadło: pieniądze szczęścia nie dają. Różnie się z nim zgadzamy i różnie je w życiu potwierdzamy. Jedni od razu wydają wszystko, tłumacząc, że pieniądze nie idą w parze ze szczęściem. Drudzy twierdzą, że jakość życia zależy nie tylko od posiadanych pieniędzy, ile od tego, w jaki sposób i na zaspokojenie jakich potrzeb je wydamy.
Nieomal przez całe życie mamy regularne wpływy finansowe, poczynając od kieszonkowego, poprzez własne zarobki, na świadczeniu emerytalnym kończąc. Pieniądze są niezbędne. Dzięki nim zaspokajamy potrzeby materialne. Spełnienie niektórych z nich jest konieczne: zakup żywności, lekarstw i ubrań, opłata za czynsz i media. Bez spełnienia innych nie potrafimy natomiast wyobrazić sobie codzienności. Część potrzeb wiąże się z postępem, ułatwiającym nam życie, ale też wpędzającym w koszta: samochód, a zatem paliwo i ubezpieczenie, telefon - rachunki za rozmowy, telewizor - abonament.
Oszczędzanie oznacza nie wydawanie wszystkich przychodów (tj. pieniędzy) na bieżącą konsumpcję. Jakie korzyści niesie za sobą oszczędzanie? Przede wszystkim posiadanie oszczędności daje nam poczucie bezpieczeństwa, w sytuacji gdy zachorujemy bądź stracimy pracę, możemy przetrwać trudny okres dzięki posiadanym oszczędnościom. Nieracjonalne jest odkładanie nadwyżek finansowych do przysłowiowej skarpety, chociażby ze względu na inflację.
Zakładając, że zależy nam na utrzymaniu siły nabywczej przynajmniej na tym samym poziomie, powinniśmy nie tylko oszczędzać i odkładać pieniądze, ale je inwestować żeby zyski niwelowały efekt inflacji.
Gospodarstwo domowe - prezentacja.
Gospodarstwo domowe składa się z dwóch osób (młode małżeństwo) tj.
ON - wykształcenie wyższe, inż. Technologii drewna, pracuje w spółce z kapitałem zagranicznym, zajmuje stanowisko: kierownik kontroli jakości, jego zarobki miesięczne kształtują się w granicach 2200 - 4500 zł, w zależności od premii, która jest uwarunkowana od ilości wnoszonych reklamacji od odbiorców.
ONA- wykształcenie wyższe, mgr ekonomii, pracuje w spółce, która należy do dużej grupy kapitałowej, zajmuje stanowisko asystentka dyrektora, ale pełni funkcje także księgowej i kadrowej, ponieważ firma jest w stadium rozwoju (istnieje od 2002 roku). Jej zarobki miesięczne kształtują się w granicach 2000-2800 zł w zależności od przyznanej premii uznaniowej.
Jako młode małżeństwo (z jednorocznym stażem) mają bardzo dobrą sytuację materialną na starcie, ponieważ posiadają mieszkanie własnościowe o powierzchni 48 m2, a także samochód osobowy z 2000 roku. Ich obecna sytuacja pozwala im na to, aby mogli pomyśleć o oszczędzaniu, ponieważ planują powiększenie rodziny a także zmianę mieszkania. Muszą zatem dobrze się zapoznać z istniejącymi i dostępnymi formami oszczędzania, aby jak najlepiej wykorzystać swoje środki pieniężne.
Jedynym sposobem na dobre zarządzanie finansami osobistymi jest sposób, który stosuje się w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Rządzą się niemal identycznymi zasadami: koniunkturę w gospodarce możemy porównać do posiadania dobrej posady. Nikt nam nie da gwarancji, że nie utracimy jej w przyszłości, dlatego musimy nie tylko inwestować we własny rozwój zawodowy, ale także tworzyć rezerwy, czyli oszczędności.
Formy oszczędzania
Na polskim rynku istnieje wiele produktów, które pozwalają nam inwestować, oszczędzać i zarabiać.
Produkty bankowe
wkłady oszczędnościowe (rachunki oszczędnościowo - rozliczeniowe, depozyty a vista, rachunki systematycznego oszczędzania, lokata rentierska)
wkłady na rachunkach dewizowych i wkłady dwuwalutowe
produkty oszczędnościowe kas mieszkaniowych, oszczędnościowo-budowlanych oraz spółdzielczych oszczędnościowo-kredytowych
produkty ubezpieczycieli
Formy indywidualnego inwestowania w papiery wartościowe
(akcje i udziały, obligacje, obligacje skarbowe i bony skarbowe, papiery komercyjne). Oszczędzanie polegające na spekulacji, ryzyku.
Formy zbiorowego inwestowania
fundusze inwestycyjne,
Inwestycje w nieruchomości
inwestycje w mieszkania komunalne,
lokata w spółdzielniach mieszkaniowych
inwestycje w nieruchomości wspólnoty mieszkaniowej
Inne lokaty tradycyjne
inwestycje w walutę,
lokata w złocie, precjozach
Wybór formy oszczędzania i uzasadnienie
Pierwszym podstawowym krokiem jest dokonanie dokładnej i pełnej analizy atrakcyjności instrumentów oszczędzania. Ważne jest by wziąć pod uwagę to jaki przyniesie nam dochód dana forma oszczędzania (prowizje, odsetki, itp.), termin, płynność i jakość produktu a także ryzyko jakie jest związane z ulokowaniem pieniędzy w danym produkcie.
Biorąc pod uwagę fakt, iż oprocentowanie konta bankowego nadal spada, a analitycy przewidują, że zmniejszać się będzie również zyskowność obligacji, inwestycje na giełdzie pochłaniają dużo czasu na śledzenie wyników spółek, dlatego można pomyśleć o „przygodzie” z rynkiem kapitałowym, powierzenie swoich pieniędzy funduszowi inwestycyjnemu.
Podstawowym celem działania Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych (TFI) jest pomnażanie pieniędzy osób, które wpłaciły do nich swoje oszczędności.
Ponieważ człowiek jest dosyć leniwą istotą - wymyślono fundusze, po to aby wykorzystując specjalistów korzystnie obracać kapitałem tych, którzy nie mają wiedzy ani czasu na samodzielne inwestowanie.
Aby zostać uczestnikiem funduszu inwestycyjnego musimy zakupić jednostki uczestnictwa. Wycena tych jednostek dokonywana jest każdego dnia sesyjnego i publikowana w środkach masowego przekazu. Klient ma do wyboru trzy podstawowe grupy funduszy różniące się ryzykiem i oczekiwaną stopą zwrotu.
Fundusze bezpieczne, czyli fundusze obligacji, inwestujące w obligacje o terminie wykupu powyżej roku i fundusze rynku pieniężnego, inwestujące w krótkoterminowe papiery dłużne Skarbu Państwa. W funduszach rynku pieniężnego ryzyko poniesienia straty praktycznie nie istnieje. Dochód z tych funduszy jest porównywalny z zyskownością lokat bankowych.
Fundusze zrównoważone inwestują zarówno w akcje, jak i w bezpieczne obligacje i bony skarbowe. Są one obarczone znacznie większym ryzykiem od funduszy bezpiecznych, ale w czasie dobrej koniunktury na giełdzie mogą dać znacznie wyższe dochody.
Fundusze akcji do 90% środków inwestują w akcje. Potencjalne zyski, jak i możliwość poniesienia straty są w nich największe.
Jednostki możemy umorzyć (odsprzedać funduszowi wg aktualnej wartości) i odzyskać gotówkę. Fundusz jest wyodrębnioną masą majątkową i posiada osobowość prawną. Nie może zbankrutować i nikt poza uczestnikami nie może z niego wypłacić pieniędzy. Fundusze podlegają nadzorowi administracji państwowej - Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.
Aby wybrać najlepszy fundusz inwestycyjny, musimy określić swoje oczekiwania i preferencje, a następnie udać się do najbliższego Punktu Obsługi Klientów (POK zazwyczaj znajduje się w biurach i domach maklerskich) z dowodem osobistym i wypełnić zlecenie otwarcia rejestru w TFI. Po dokonaniu tej czynności masz możliwość zakupu jednostek funduszy, nawet za pomocą Internetu np. Pasaż Finansowy WP.
Przed dokonaniem zakupu jednostek należy się dobrze zastanowić. Wybór odpowiedniego funduszu inwestycyjnego, któremu powierzysz swoje oszczędności zależy od:
Okres, przez jaki pieniądze mają pracować, im dłużej tym bardziej zadowalająca stopa zwrotu, przy możliwie małym ryzyku;
Analizy sytuacji na rynku i próby przewidywania przyszłych wydarzeń (poznać prawidłowości rządzące rynkiem), analiza i obserwacja rynku kapitałowego, decyzji Rady Polityki Pieniężnej dotyczące stóp procentowych, kursy dolara i euro;
Dopasowania typu funduszu do profilu inwestycji oraz zastanowić się nad wyborem konkretnego TFI uwzględniając wysokość opłat i prowizji pobierane przez TFI;
Wyników jakie osiągnęły fundusze, jakich specjalistów zatrudnia, jak sobie radzą z rynkowymi realiami (prześledzenie rentowności poszczególnych funduszy);
TFI jak każdy podmiot gospodarczy musi mieć jakieś dochody, te dochody to są nasze koszty, które można podzielić na dwie kategorie:
Opłaty manipulacyjne, zwane też dystrybucyjnymi, najczęściej inkasowane są w momencie kupowania jednostek inwestycyjnych (na wejściu). Istnieją też fundusze, które każą sobie płacić zarówno przy wejściu, jak i przy wyjściu z funduszu, oraz takie które opłat manipulacyjnych nie pobierają w ogóle. Opłaty te zależą od wysokości wpłaconej/wypłaconej kwoty lub od wartości jednostek uczestnictwa posiadanych na rejestrach w danym funduszu. Obowiązuje relacja: im wyższa lokata, tym niższa prowizja dystrybucyjna. Niektóre fundusze opłaty uzależniają od okresu inwestycji - im dłużej oszczędzasz, tym niższe są opłaty jakie poniesiesz.
Opłata za konwersję czyli zmianę jednostek uczestnictwa np. w funduszu obligacji na jednostki w funduszu akcyjnym, przy tej operacji zostanie pobrana różnica między niższą prowizją zapłaconą przez nas w funduszu obligacji a wyższą obowiązującą z reguły w funduszach akcji.
Opłata za zarządzanie aktywami, są one naliczane jako procent od wartości kapitału zebranego w danym funduszu.
Suma kosztów ponoszonych na korzyść TFI jest limitowana, tzn. ich maksymalna wartość jest zapisana w statucie funduszu i nie może wynosić ani złotówki więcej.
Wybierając fundusz należy zwrócić uwagę na koszty, jakie będziesz płacić z tytułu członkostwa. W miarę jak czas inwestycji rośnie udział kosztów w twoim zysku z inwestycji maleje i zarabiasz więcej.
Fundusze inwestycyjne są efektywną formą lokowania kapitału, cieszącą się dużym uznaniem inwestorów na całym świecie. Główną zaletą inwestowania w fundusz inwestycyjny jest to, że potencjalny zysk jest wyższy niż przy indywidualnym inwestowaniu, a zainwestowane środki można wycofać w każdej chwili bez utraty zysku. Ponadto klient otrzymuje zdywersyfikowany portfel papierów wartościowych, którym zarządzają wysokiej klasy specjaliści. Jedną z najważniejszych zasad działalności funduszy inwestycyjnych jest ograniczenie ryzyka poprzez różnicowanie dokonywanych lokat. Zaletą tego rozwiązania, jest że specyficzne ryzyko związane z danym papierem wartościowym ma niewielki wpływ na całkowite ryzyko, jakim obarczone są inwestycje funduszu, i tak - straty ponoszone na poszczególnych papierach wartościowych są równoważone zyskami, jakie przynoszą lokaty wchodzące w skład portfela inwestycyjnego danego funduszu inwestycyjnego.
Obecnie, głownie ze względów czysto ekonomicznych, Polacy znacznie chętniej zaczynają powierzać swoje pieniądze funduszom inwestycyjnym niż jeszcze nawet dwa lata temu. Co się zmieniło? Przede wszystkim rozwój sektora funduszy, spadek stóp procentowych, a co za tym idzie- mierne przychody z lokat bankowych. Swoje trzy grosze wrzucił również minister Belka, a raczej jego podatek, który jeszcze bardziej skłonił co bardziej obrotnych do szukania innych źródeł trzymania pieniędzy niż banki. Przesłanek zresztą jest wiele, faktem jest jednak że sektor funduszy inwestycyjnych w Polsce dynamicznie się rozwija, przynosząc co najważniejsze- zyski swoim klientom.
Ważnym aspektem oszczędzania z funduszem inwestycyjnym jest dla oszczędzającego powierzenie swojego kapitału specjalistom, których zadaniem jest osiągnięcie jak najwyższego zysku. Lokujący ma także dostęp do możliwości inwestycyjnych, które zazwyczaj są dostępne dla klientów z bardzo dużym kapitałem. Innymi istotnymi elementami funduszu inwestycyjnego jest przede wszystkim:
Dziedziczenie jednostek;
Zmiana jednostek udziałowych;
Możliwość oszczędzania na rzecz małoletnich;
Szeroki wybór sposobów inwestowania - każdy może dobrać to co akurat będzie mu odpowiadać;
Nieograniczoność w stosunku do czasu- w każdej chwili można sprzedać posiadane jednostki, i zamienić je na gotówkę;
Rozkład ryzyka- przy agresywniejszym inwestowaniu daje nam to wygodę, gdyż samemu trudno byłoby kupić akcje wielu spółek, by rozłożyć ryzyko ewentualnych niepowodzeń;
Prostota- to ważne dla wielu z nas, nie każdego stać na śledzenie rynku, analizy itd. Fundusze są proste- wpłacamy na konto, i właściwie nie martwimy się niczym (zwłaszcza przy dłuższym czasie). Oczywiście ci którzy znają się bardziej mogą zarobić więcej, gdyż nietrudno przewidzieć pewne ruchy na rynku. Generalnie ci którzy nic nie wiedzą mogą spać spokojnie kupując jednostki według kilku prostych zasad;
Duży poziom bezpieczeństwa, w myśl maksymy "pieniądze klienta są święte";
Dobry środek zarówno na przechowanie kapitału (od 3 miesięcy do 2 lat) jak i dłuższe, perspektywiczne oszczędzanie;
Jasno określone i niskie koszty. Koszty każdego funduszu są przejrzyste, i podawane do publicznej wiadomości w statutach, prospektach, materiałach informacyjnych;
Dostęp do wielu rynków. Inwestując przez tzw. fundusze zagraniczne możemy pośrednio stać się właścicielami największych firm na świecie;
Inwestując w dłuższym czasie, wykorzystujemy moc czasu, dzięki mozolnej pracy kapitału przy stosunkowo niewielkich inwestycjach zarabiamy bardzo dużo.
Od nas zależy, jaki fundusz wybierzemy, jak dobry fachowiec będzie czuwał nad transakcjami. To w znaczący sposób będzie decydowało o bezpieczeństwie naszych pieniędzy. Z punktu widzenia prawnego - nic nam nie grozi. Co więcej - można zaryzykować stwierdzeniem, że pieniądze które są w funduszu są bezpieczniej ulokowane niż w banku! Gwarantuje nam to ustawa o funduszach inwestycyjnych z 1997 roku.
Stała kontrola Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (KPWiG)
Jasne i przejrzyste koszty
Obowiązek codziennej wyceny, wg. ściśle określonych norm
Obowiązek informowania o wartości jednostek
Fundusz, nie ma dostępu do pieniędzy klienta. Pieniądze te są święte i przechowywane w banku depozytariuszu. Można jedynie nimi zarządzać.
Przy działalności funduszy inwestycyjnych możemy spotkać się z trzema typami podmiotów: towarzystwami funduszy inwestycyjnych (dalej TFI), depozytariuszami oraz tzw. agentami transferowymi. Jedną z podstawowych zasad dotyczących funkcjonowania funduszy inwestycyjnych w Polsce jest rozdzielenie zarządzania aktywami funduszu (TFI - podejmowanie decyzji inwestycyjnych) od przechowywania aktywów funduszu (depozytariusz - przechowywanie aktywów i wykonywanie decyzji inwestycyjnych towarzystwa). Agent transferowy, którego działalność nie jest w Polsce uregulowana specjalnymi przepisami prawa, na zlecenie TFI dokonuje przeliczenia wpłacanych środków na jednostki uczestnictwa (i odwrotnie) oraz zarządza kontami indywidualnych klientów (uczestnik funduszu).
W TFI zarządzaniem funduszami zajmują się licencjonowani przez KPWiG doradcy inwestycyjni. To do nich należy przygotowanie decyzji w zakresie nabywania i zbywania aktywów funduszu. Towarzystwo musi zatrudniać co najmniej 2 doradców.
Dla ochrony środków uczestników funduszy powołana została instytucja depozytariusza. Jego zadaniem jest przechowywanie aktywów funduszu inwestycyjnego oraz kontrola funduszu w zakresie zgodności działań funduszu z przepisami prawa i statutem funduszu. Depozytariuszem może być jedynie bank z siedzibą w Polsce, którego fundusze własne wynoszą co najmniej 100 mln zł lub Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.
Do obowiązków depozytariusza w zakresie przechowywania aktywów funduszu inwestycyjnego należy:
Prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego zapisywanych na właściwych rachunkach oraz przechowywanych przez depozytariusza i inne podmioty na mocy odrębnych przepisów lub na podstawie umów zawartych na polecenie funduszu,
Zapewnienie, aby odkupywanie jednostek uczestnictwa lub wykupywanie certyfikatów inwestycyjnych odbywało się zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu inwestycyjnego,
Zapewnienie, aby rozliczanie umów dotyczących aktywów funduszu inwestycyjnego oraz rozliczanie umów z uczestnikami funduszu następowało bez nieuzasadnionego opóźnienia,
Zapewnienie, aby wartość netto aktywów funduszu inwestycyjnego i wartość jednostki uczestnictwa była obliczana zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu inwestycyjnego,
Zapewnienie, aby dochody funduszu inwestycyjnego były wykorzystywane w sposób zgodny z przepisami prawa i ze statutem funduszu,
Wykonywanie poleceń funduszu inwestycyjnego, chyba że są sprzeczne z prawem lub statutem funduszu inwestycyjnego.
Rozdzielenie zarządzania aktywami od przechowywania aktywów umożliwia przekazanie kontroli działań funduszu depozytariuszowi. Kontrola działalności inwestycyjnej jest kontrolą wyłącznie formalną, tzn. depozytariusz nie może wypowiadać się co do celowości dokonania takiej czy innej inwestycji, może natomiast (i ma obowiązek) odmówić wykonania polecenia prowadzącego do naruszenia prawa lub statutu funduszu.
Agent transferowy to instytucja, która na zlecenie TFI zajmuje się prowadzeniem rachunków (kont) poszczególnych uczestników funduszu oraz dokonuje przeliczenia wpłaconych środków pieniężnych na nabywane przez inwestora jednostki uczestnictwa, a także odkupywanych jednostek uczestnictwa na wypłacane inwestorowi środki pieniężne.
Dużą korzyścią jest oczywiście to, że nie musimy się specjalnie znać na giełdzie, aby móc inwestować- robią to tak naprawdę za nas specjaliści-licencjonowani doradcy finansowi. Do nas należy jednak wybór, kiedy i jaki fundusz ewentualnie kupić. Reguły, którymi należy się kierować przy wyborze funduszu inwestycyjnego:
Zwracać uwagę na historię wzrostów, i spadków. Najlepiej brać pod uwagę różne okresy- ostatnie kilka miesięcy, rok, 2 lata, 3 lata, oraz wykresy od początku działalności. Fundusze mogą mieć różne strategie inwestowania i nie powinno się martwić krótkotrwałymi spadkami wartości. Gorzej, jeśli wybierze się fundusz, który wiecznie jest na minusie. Trzeba korzystać z rankingów, gazet, i pojawiających się notowań - pozwoli to na śledzenie w porównaniu do innych funduszy o podobnym ryzyku.
Dowiadywać się coś o doradcach którzy będą inwestować twoje pieniądze- czasem szybko mogą pracować w innej firmie, to oznaka że albo mieli kiepskie wyniki, albo przy lepszych wynikach są zatrudniani przez konkurencję.
Dobry fundusz, to taki, który zyskuje najwięcej wtedy kiedy jest dobrze, oraz traci najmniej gdy jest źle. Ale nie jest łatwo to określić.
Jeśli inwestujesz systematycznie, to dobrze gdyż cena jaką zapłacisz za jednostkę będzie uśredniona- raz większa raz mniejsza. Ryzyko takiej inwestycji jest mniejsze, niż w przypadku zakupienia naraz sporej ilości jednostek.
Jeśli wiesz dobrze, że ceny jednostek są bardzo tanie, to możesz na takiej jednorazowej operacji nieźle zarobić.
Uważnie patrzeć na koszty zarządzania funduszem- zmieniać się mogą one jak w kalejdoskopie, lecz trzeba pamiętać, że uczestnictwo np. w planach systematycznego oszczędzania przynosi wiele korzyści w postaci rabatów.
Największe opłaty mają fundusze najbardziej agresywne- akcyjne, najmniejsze fundusze gdzie ryzyko jest niewielkie- pieniężne, obligacyjne.
Fundusze otwarte, koszty za zarządzanie pobierają w ten sposób, że klient tego nie widzi. Dobrze jest jednak wiedzieć, że owe koszty pomniejszają jednak faktyczny zysk- choć wycena jest już podawana po odliczeniu tych kosztów.
Zawsze powinno ustalić się cel który przyświeca, oraz termin w jakim chce się go osiągnąć. Jeśli myśli się o czymś konkurencyjnym do banku, to wybrać należy fundusze pieniężne i obligacji- ich wzrost nie jest może największy (z tendencją w dół) ale zawsze to będzie więcej niż w banku. Pamiętać jednak należy, że przez pierwsze około 3 miesiące, straci się jeśli wycofa się pieniądze z takiego funduszu - chyba że jest to fundusz bez opłat wstępnych.
Wycofanie pieniędzy trwa zazwyczaj kilka dni do tygodnia, więc płynność nie jest najwyższa.
Jeśli ktoś mówi, że można zarobić na funduszach przez ubezpieczenie z funduszem inwestycyjnym- traktujemy to jako cel co najmniej 25 letni. Różne są produkty firm ubezpieczeniowych, lecz pamiętać należy, że w nich liczy się przede wszystkim czas gromadzenia pieniędzy. Nawet produkty typowo inwestycyjne- bez sum ubezpieczenia, traktuje się jako inwestycje co najmniej 5 letnie.
Jeśli chce się inwestować na emeryturę, wykupić można ubezpieczenie inwestycyjne, oraz założyć dodatkowo 2 Plany Systematycznego Oszczędzania w kilku różnych funduszach w obrębie 2 różnych firm. Nie trzeba od razu dawać tam wielkich sum pieniędzy. W niektórych TFI wystarczy nawet 50 zł.
Nie bać się funduszy, bo one są stworzone dla każdego. Aby zakupić jednostki danego funduszu, należy udać się do domu maklerskiego, lub przejrzeć oferty w internecie- tu również można otworzyć tzw. rejestr ( tak jak konto w banku), gdzie będzie można wpłacać pieniądze.
Ta forma oszczędzania wydaje mi się że jest dobra dla młodych ludzi (młodego małżeństwa), ponieważ pozwala inwestować dowolne sumy, posiada szeroki wybór sposobów inwestowania, w każdej chwili można spieniężyć posiadane jednostki, a przede wszystkim nie ma dużego ryzyka, że można stracić pieniądze i ich nie odzyskać.
Młodzi ludzie mają to do siebie, że nie boją się ryzyka, nowości i chcą mieć duże dochody. Fundusze inwestycyjne pozwalają na kierowanie swoimi środkami finansowymi, poprzez wybór pomiędzy funduszami obligacji, funduszami zrównoważonymi a funduszami akcji.
Mając podstawową wiedzę z zakresu giełdy, oszczędności, inwestowania możemy działać-oszczędzać, bo tak naprawdę fundusze inwestycyjne posiadają wyspecjalizowanych pracowników (agentów, doradców finansowych) którzy specjalizują się w tym i to oni za nas inwestują.
2