Wspomagające i alternatywne sposoby porozumiewania się
Na wstępie wyjaśnię co oznacza skrót ACC. Pochodzi on od języka angielskiego (Augmentative and Altrenative Communication) i oznacza w języku polskim: Alternatywna i Wspomagająca Komunikacja.
Ludzie używają AAC, ponieważ zarówno dla niektórych dzieci, jak i dorosłych komunikacja z otoczeniem jest trudna z powodu ograniczenia mowy werbalnej. Istnieją różne przyczyny zaburzeń mowy. Mogą być one spowodowane: porażeniem mózgowym, urazami głowy, uszkodzeniami dróg nerwowych, czy trudnościami w uczeniu się.
Idea AAC ma na celu wykorzystanie potencjału osoby z zaburzoną mową i skompensowanie trudności w porozumiewaniu się tak, by komunikacja była jak najbardziej prosta i efektywna. Umożliwienie ludziom porozumiewania się przy pomocy AAC poprawia ich jakość życia (zwiększa ich możliwości nauki, kontaktów społecznych, zawierania przyjaźni i niezależnego życia).
AAC zawiera szeroki wachlarz aktywności. W pojęciu AAC zawiera się:
- ekspresja twarzy,
- wskazywanie wzrokiem,
- wpatrywanie się w określony przedmiot i osobę,
- język migowy,
- gesty,
- symbole,
- wskazywanie liter na tablicy z alfabetem,
- pisanie na komputerze,
- pomoce elektroniczne regenerujące głos.
Istnieją dwa główne typy sposobów AAC:
a) nie wymagające dodatkowych pomocy,
b) wykorzystujące pomoce (proste i oparte o technologie komputerową).
Sposoby komunikacji nie wymagające zastosowania pomocy to: język ciała, gesty, wskazywanie, wskazywanie wzrokiem, ekspresja twarzy, wokalizacja, język migowy i Makaton.
Natomiast do sposobów komunikacji wymagających zastosowania pomocy używamy wyposażenia tj.: książka do komunikacji, komputer lub inne pomoce typu Big Mac, Go Talk, Step by Sep. Jedne i drugie mogą być stosowane zarówno przez osoby, które nie potrafią czytać, jak i przez te, które czytają biegle.
Poniżej omówię sposoby komunikacji wymagające zastosowania pomocy:
Low- tech przyjmuje wiele form. Jest to każda pomoc, która nie wymaga zasilenia bateriami. Możemy zaliczyć tu: kartkę papieru i długopis do zapisania komunikatu, tablice z alfabetem, tablice i książki z obrazkami lub fotografiami, symbole. Niekiedy konieczne jest używanie specjalnych urządzeń do komputera, takich jak: wyłącznik, wskaźnik na głowę, czy program skanujący.
High- tech to pomoce, które potrzebują zasilenia choćby na baterię, aby można było z nich korzystać. Możemy zaliczyć tu szereg prostych pomocy, np.: urządzenie do nagrania jednego komunikatu, komunikatory na dwa, cztery, dziewięć pól aktywowanych dotykiem, mówiące zabawki lub książeczki uruchamiane wyłącznikiem, aż do bardzo zaawansowanych technologii komputerowych, tj.: specjalistyczne komputery i oprogramowanie, urządzenia typu Voca generujące głos, mówiące oraz wyświetlające komunikat na ekranie urządzenia.
Wielu ludzi zadaje pytanie: „Czy AAC nie zahamuje rozwoju mowy?” Wręcz przeciwnie, w niektórych przypadkach wpłynie pozytywnie i rozwinie mowę. Wiadomym jest, iż mowa jest łatwiejszym i szybszym sposobem porozumiewania się, niż sposoby AAC, dlatego też ludzie będą jej używać, jeśli tylko mogą. Zatem należy rozwijać wszystkie formy porozumiewania się zarówno mowę, jak i AAC, w zależności od tego, co w danej sytuacji jest bardziej przydatne.
Nauka porozumiewania się z wykorzystaniem systemu AAC jest zadaniem trudnym. Zdarza się jednak, iż w niektórych przypadkach nie sprawia ona trudności, jednak w większości efektywne wykorzystanie porozumiewania się z wykorzystaniem sposobu AAC w konwersacji z innymi ludźmi zabiera bardzo dużo czasu. Naukę porozumiewania się z zastosowaniem dostępnych pomocy można porównać z nauką języka obcego- trzeba się dużo uczyć, ale również mieć możliwości praktykowania nowego języka, zanim uwierzymy, że inni nas rozumieją. Bardzo istotna i ważna jest stała i ustawiczna pomoc, wsparcie oraz trening zarówno dla użytkownika AAC, jak i jego rodziny opiekunów.
Do tej pory nie stwierdzono, jaki jest najlepszy system AAC, gdyż każdy z nich ma swoje dodatnie i ujemne strony. Dlatego wybór najlepszego sposobu dla konkretnego użytkownika zależy od jego indywidualnych preferencji, możliwości oraz potrzeb. W dużym stopniu w tym doborze pomocna jest specjalistyczna diagnoza użytkownika. Przydatne jest również konsultowanie się z osobami, które znają złe i dobre strony systemów AAC w celu określenia, jakiego rodzaju trening potrzebny jest danemu użytkownikowi. Kontaktujmy się wiec z terapeutą lub specjalistą AAC, aby dokonać właściwego doboru AAC dla konkretnego użytkownika.
Warto zaznaczyć, że kiedy pierwszy raz rozmawiamy z osobą nie mówiącą, może nam to wydać się dziwne. Jednakże powinniśmy pamiętać, że rozmawiamy z człowiekiem, który porozumiewa się przy pomocy systemu AAC, nie zaś z samym systemem. Wiedzmy, że nie musimy rozumieć jak działa system AAC lecz powinniśmy jedynie słuchać, co chce nam powiedzieć rozmówca. Pamiętajmy też o tym, że komunikacja wymaga dwóch stron. Aby czerpać przyjemność z rozmowy, obie strony muszą czuć się komfortowo.
Poniżej omówię sprzęt wspomagający komunikację.
Aby podłączyć i stosować omawiane urządzenia i sprzęty konieczne jest posiadanie komputera.
Klawiatury:
Intelikeys USB - to klawiatura z wymiennymi nakładkami pozwalającymi dopasować funkcjonalność urządzenia do indywidualnych potrzeb osoby niepełnosprawnej. Posiada ona wiele wbudowanych funkcji ułatwiających używanie przez osoby niepełnosprawne, np.: regulowany czas reakcji i trwale klawisze umożliwiające naciskanie kombinacji klawiszy sekwencyjne. Za pomocą dodatkowego programu IntelliTools Overlay Maker można wykonać zaprojektowane przez siebie nakładki. Z nakładkami wykonanymi samodzielnie urządzenie staje się nieocenionym partnerem w edukacji niepełnosprawnych
BigKeys Plus i BigKeys LX - klawiatura z dużymi klawiszami. Występuje w wersjach czarno- białej lub kolorowej. Klawisze są cztery razy większe od standardowych, a znaki na klawiszach dziesięć razy większe. BigKeys LX posiada dodatkową funkcję interpunkcji i oddzielny klawisz Shift. BigKeys Plus jest przeznaczona dla osób rozpoczynających swoją przygodę z komputerem, zawiera tylko podstawowe klawisze. Klawiatury BigKeys są szczególnie przydatne dla osób z porażeniem, niedowładem lub drżeniem kończyn górnych, a dzięki dużym, kontrastowym znakom, pomagają również osobom słabo widzącym. Ramki na klawiatury zaprojektowane są specjalnie dla niepełnosprawnych użytkowników komputerów, a w szczególności dla osób z drżeniem kończyn górnych lub niedowładem. Wykonane z dobrego jakościowo akrylu, przeźroczyste ramki, pomagają swobodnie ułożyć dłoń na ramce i nacisnąć właściwy klawisz.
Guarded Keyboard - to klawiatura ze specjalną metalową nakładką, dzięki, której możliwe jest swobodne położenie dłoni na klawiaturze i precyzyjne trafianie na wybrany klawisz. Jest klawiaturą o standardowej wielkości, przydatna osobom z drżeniem, lub niedowładem kończyn górnych, które cenią sobie wygodę oraz niezależność w nauce i pracy.
Maltron Expanded - to duża, chroniona nakładką klawiatura. Ma ona długość 63 cm, jest wyjątkowo stabilna, nie ślizga się po podłożu, jest odporna na uderzenia. Można ją obsługiwać za pomocą rąk, ale także stóp, bez obawy o brak precyzji. Dodatkowo, dzięki zapalającym się diodom, nadawana jest informacja o włączonych pewnych funkcjach klawiatury, takich jak klawisz CapsLock.
Specjalistyczne urządzenia komputerowe:
Ekrany dotykowe - można przyłączyć je do przedniej części monitorów komputerów Macintosh albo PC. Aplikacje wchodzące w skład oprogramowania mogą być dostępne przez dotyk palca - czynność ta służy do dokonywania wyborów, przesuwania przedmiotów i wywoływania menu.
KidTrack Colour - to kolorowa, motywująca do pracy z komputerem myszka trackball (mysz- piłka). Dzięki swojej wielkości i dodatkowemu przyciskowi pozwala na swobodne korzystanie z komputera osobom, dla których standardowa myszka stanowi przeszkodę w swobodnym dostępie do komputera. Posiada blokadę, pozwalającą na zastosowanie techniki „przenieś i upuść”, bez konieczności przytrzymywania przycisków. Do myszki dołączono oprogramowanie, które zawiera narzędzia do łatwiejszej lokalizacji kursora oraz zwiększające jego widoczność.
BigTrack - to track - ball, mysz w kształcie piłki w pełni zastępująca standardową mysz komputerową, przeznaczona dla użytkowników z dysfunkcjami ruchowymi kończyn górnych. Dzięki swoim rozmiarom nie wymaga specjalnej precyzji, daje możliwość obsługi komputera za pomocą stóp.
Headpointer - jest metalowym wskaźnikiem mocowanym za pomocą specjalnego stelaża na głowie użytkownika. Ruchy głowy umożliwiają skuteczne operowanie urządzeniem, czyli precyzyjne trafianie w wybrany punkt (przycisk, klawiaturę). Urządzenie wykonane jest z lekkiego materiału i nie stanowi obciążenia użytkownika. Pomaga osobom z niedowładem lub z porażeniem kończyn górnych i dolnych, a także sparaliżowanych.
Tracker Pro - mały, metaliczny punkt umieszczony na czole lub na okularach, umożliwia poruszanie kursorem poprzez ruchy wykonywane głową, a czytnik umieszczony na monitorze ruchy te rejestruje i przekazuje do komputera. Został on tak skonstruowany, aby osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu oraz osoby z innymi niepełno sprawnościami, mogły obsługiwać komputer za pomocą myszy.
Przyciski (switche) - to urządzenia przeznaczone dla osób z dysfunkcjami kończyn, przejmujące funkcje klikania myszką, a także umożliwiające włączanie i wyłączanie urządzeń elektrycznych, czy zabawek. Wykonane jest z odpornego na uderzenia tworzywa. Przyciski reagują na dotyk w każdym miejscu, a więc nie jest konieczne precyzyjne naciskanie na centralną część przycisku. Urządzenia dostępne są w różnych rozmiarach.
Sweety - bezprzewodowy, wykorzystujący łączność Bluetooth, przycisk umożliwiający osobie niepełnosprawnej zdalną obsługę komputera. Współpracuje bezpośrednio z komputerami wyposażonymi w moduł BT. Efektywny zasięg to 10 metrów. Sweety jest łatwy i wygodny w użyciu- podstawka, na której umieszczony jest dowolny przycisk pochylona jest pod niewielkim katem, co zwiększ ergonomię zestawu. Łatwe mocowanie z użyciem technologii rzepów sprawia, że wymiana przycisku jest niekłopotliwa.
Slim Armstrong Mounting System (system montowania Slim Armstrong) - jest to ramię, na którym można zamontować przycisk/przełącznik. Ramię to przytwierdza się do blatu, biurka, stolika, wózka. Jest ono bardzo mobilne i elastyczne, dzięki czemu przycisk może być ustawiony w taki sposób, aby w jak największym stopniu ułatwić korzystanie z niego.
Komunikatory:
BigMack - komunikator z dużą powierzchnią aktywacji o średnicy 12,7 cm. Może on przechowywać pojedynczą wiadomość trwającą do 72 sekund. Jest ona odtwarzana poprzez pojedyncze naciśnięcie. Nagrywanie jest bardzo łatwe, można więc używać BigMacka nawet do zapisywania notatek głosowych. Dziecko może go używać do robienia notatek dla innego ucznia, wysłuchiwać imion, przyłączyć się do piosenki lub historyjki zawierającej powtarzającą się frazę. Czynności te są bardzo ważne ze względu na kontekst społeczny i komunikacyjny(porozumiewania się). BigMack dostępny jest w kolorach: czerwonym, niebieskim, żółtym, zielonym, czarnym.
Partner/Two - komunikator posiadający dwa przyciski na dwie wiadomości trwające łącznie 32 sekundy. Nakładki z obrazkami pod każdym przyciskiem można zmieniać indywidualnie, tak jak komunikaty. Partner/Two jest lekki, łatwo więc go przenieść i korzystać z niego tam, gdzie to jest potrzebne.
Go Talk 4+, 9+, 20+ - to lekkie, przenośne komunikatory. Zaleta ich jest łatwe nagrywanie i dobra jakość głośności. „Stałe” klawisze umożliwiają zapisanie komunikatów ratunkowych- takich, które użytkownik zawsze powinien mieć pod ręką. Każdy komunikat może być opatrzony opisem graficznym lub tekstowym. Go/Talk 4+ umożliwia nagranie 4 komunikatów na pięciu poziomach oraz dwóch stałych komunikatów. Go/Talk 9+ umożliwia nagranie dziewięciu komunikatów na pięciu poziomach i trzech komunikatów stałych, Go talk 20+ daje możliwość nagrania dwudziestu komunikatów na pięciu poziomach oraz pięciu stałych komunikatów.
Italk 2 - komunikator na dwa komunikaty. Przyciski w dwóch kolorach umożliwiają odgrywanie wiadomości (każda wiadomość do 8,5 sekund). Świetna pomoc edukacyjna, umożliwiająca odpowiedzi na pytania, a także na wyrażanie swoich pragnień i potrzeb.
Tech/talk - komunikatory Tech/Talk są urządzeniami umożliwiającymi nagranie ośmiu wiadomości na sześciu, ośmiu lub dwunastu poziomach. Są stabilnymi, zaawansowanymi komunikatorami, a każdy komunikat można oznaczyć odpowiednim symbolem lub tekstem. Istnieje tez możliwość włączania i wyłączania zabawek oraz różnych urządzeń elektronicznych za pomocą Tech/Taka. Dostępne są także plastikowe nakładki na Tech/ Taka, dzięki którym można sprawić, że jeden lub więcej przycisków będzie niedostępnych.
Smart/Speak - elegancki wielopoziomowy komunikator zaprojektowany jako pomoc dla osób z problemami w komunikacji. Wykorzystanie zaawansowanej technologii pozwala na osiągniecie wysokiej jakości nagrań. Urządzenie jest łatwe w obsłudze i przyjazne użytkownikowi, a wysoka jakość materiałów powoduje, że jest wytrzymałe i odporne na uszkodzenia mechaniczne. Komunikaty zapisywane są na wymiennej karcie pamięci, co ułatwia wykorzystanie komunikatora przez wielu użytkowników. W pakiecie znajduje się oprogramowanie umożliwiające tworzenie własnych nakładek.
Tech/Touch - komunikator Tech/Touch jest bezprzewodowym, przenośnym komputerem z wbudowanym ekranem dotykowym. Po zainstalowaniu odpowiedniego oprogramowania Tech/ Touch staje się niezastąpionym komunikatorem. Można zaprojektować dowolną liczbę plansz komunikacyjnych, a dzięki jego mobilności, Tech/ Touch zabierzemy ze sobą wszędzie. Dzięki wyjątkowo trwałej budowie komunikator odporny jest na wstrząsy i uderzenia. Dodatkowo do Tech/Touch można zakupić szereg akcesoriów, tj.: mocowanie do wózka, czy podręczna torba.
Base Trainer - to komunikator z czterema przyciskami, umożliwiający nagranie czterech wiadomości (łącznie 32 sekundy). Base Trainer ma specjalną półkę, na której można ustawić realne przedmioty opisane komunikatami lub obrazki symbolizujące treść komunikatu.
Oprogramowanie specjalistyczne:
Symbol for Windows - oprogramowanie zostało zaprojektowane tak, aby wspomagać komunikację, nauczanie oraz rehabilitację z pomocą języków symbolicznych. Każdy program w tym zestawie daje dostęp do wielu symbolicznych baz danych. Po dodaniu nowej bazy danych do rodziny będzie można również posługiwać się tą nową. Oprogramowanie Symbol to filozofia i metoda pracy dla osób z problemami z komunikacją z otoczeniem. Praca tych osób i ich bliskich skupia się na językach symbolicznych wykorzystywanych do rozwiązywania ich problemów. Nieraz metody te są rozszerzeniem metod opartych o tekst lub mowę, a nieraz całkowicie zastępują inne media. Użytkownicy oprogramowania Symbol for Windows mają potrzebę komunikacji. Nie ma potrzeby ograniczania ich do jednego symbolicznego języka , dlatego, że akurat ten jeden jest dostępny. Żaden z języków symbolicznych nie jest kompletny.
Aplikacje - programy zestawu Symbol for Windows stanowią osobną całość. Wymagają one przynajmniej jednej bazy symboli. Nalezą do nich:
a) Paper Chart Maker - program do projektowania i drukowania plansz do komunikacji,
b) Memory - gra wyrabiająca pamięć ( z użyciem symboli),
c) Personal Communikator - umożliwia używanie symboli przez osoby niepełnosprawne do komunikacji, steruje i generuje mowę syntetyczną.
d) Symbole - koncepcja i kategorie: każdy symbol, rysunek lub zdjęcie w każdej z baz danych Symbol for Windows jest połączony z unikalnym pojęciem (znaczeniem) w liście pojęć. Pojęcia z tej listy są ułożone w kategorie zgodnie ze standardową strukturą kategorii. Ta sama lista pojęć i struktura kategorii jest używana we wszystkich programach. W bazach danych możemy umieszczać również dźwięki, filmy i inne reprezentacje pojęć.
Bliss - z 2500 symbolami
Pictogram - z 900 symbolami
Photo - z 1800 symbolami w formie zdjęć
SymWord - to mówiący edytor tekstu dla osób wymagających alternatywnej komunikacji. Pozwala na pisanie za pomocą dostarczonych z programem symboli, pełnych słów ( pisanie globalne), liter. Umożliwia obsługę komputera za pomocą myszy, klawiatury, przycisków (posiada tryb skanowania pól planszy). Przy kreatywnym wykorzystaniu programu jest świetnym narzędziem edukacyjnym, komunikatorem i doskonałą zabawą.
Seria programów Sensory - oprogramowanie dedykowane osobom z dysfunkcją narządów ruchu, z autyzmem, upośledzonych umysłowo. Programy z tego cyklu pozwalają rozwijać koordynację wzrokowo- ruchowa, umożliwiają w prosty sposób, np. przez dotknięcie przypadkowego miejsca na klawiaturze wywoływać różne akcje na ekranie z jednoczesnym bodźcem dźwiękowym, dają poczucie „sprawstwa” osobom z obniżonym często poczuciem wartości. Są to: Ameba, Plazma, Kalejdoskop.
Oprogramowanie aktywizujące i do wczesnej edukacji:
Programy Laramera - są to bardzo proste gry i zabawy, dla dzieci w wieku szkolnym, obsługiwane często za pomocą specjalistach urządzeń umożliwiających dostęp do komputera osobom z dużymi ograniczeniami fizycznymi i umysłowymi ( przyciski).
Easy Games - to kolekcja sześciu klasycznych gier arkadowych, które pomagają rozwijać umiejętności obserwacji, przewidywania, odmierzania czasu i koncentracji. Gry mają różne poziomy trudności - od łatwego do nieco trudniejszego. Przeznaczone są dla dzieci od 4 roku życia.
Happenings - jest przeznaczony dla dzieci chcących rozwijać umiejętności percepcji wzrokowej i umiejętności językowe. Gra składa się z 32 różnych rysunków, które za dotknięciem myszy, przycisku lub klawiatury pojawiają się na ekranie. Kiedy obraz jest gotowy, bo użytkownik wykorzystał wszystkie rysunki, komputer oznajmia to dźwiękiem.
Megamix - jest zestawem 8 różnych żartobliwych i edukacyjnych gier przeznaczonych dla dzieci w wieku od 3 lat. Każda gra daje się dostosować do możliwości użytkownika.
Abrakadabra - służy rozwijaniu umiejętności wzrokowego postrzegania otoczenia, rozwoju języka i technik obsługi przy użyciu przełącznika. Posiada świetną animację i dźwiękowe nagrody za poprawnie wykonane zadania.
Teddy Games - to program składający się z 12 różnych akcji. Świetnie rozwija umiejętności poruszania się w przestrzeni oraz nazywania różnych czynności.
Ooops!! - to zestaw 4 gier arkadowych, kształtujących umiejętności obsługi myszy lub przycisków. Gra zawiera doskonałej jakości grafikę i animację, która spełnia oczekiwania dziecka w każdym wieku.
Happy Duck - to program „przyczynowo-skutkowy”, pozwalający na trening językowy oraz kształtujący umiejętności pracy z przyciskami lub ekranem dotykowym.
Oprogramowanie wspomagające rozwój:
Wspomaganie rozwoju. Z Tosią przez pory roku... - to specjalistyczna seria programów multimedialnych, przeznaczona przede wszystkim dla:
- dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną, ruchową, bądź sprzężoną ( w tym dla dzieci słabo słyszących i niedosłyszących oraz z autyzmem) - jako element wspomagający stymulację wielozmysłową,
- dzieci z parcjalnymi zaburzeniami rozwoju - jako pomoc w terapii pedagogicznej,
- dzieci w wieku przedszkolnym - jako element wspierający wszechstronny rozwój.
Pakiet Wspomaganie rozwoju. Z Tosią przez pory roku… składa się z czterech części odnoszących się do poszczególnych pór roku. Każda z płyt zawiera ćwiczenia o zróżnicowanym poziomie trudności, kształcące w zakresie dziesięciu różnych sprawności. Rozwijanie konkretnych sprawności następuje w ramach poszczególnych działów:
Poczucie sprawstwa dziecko uświadamia sobie , że posługiwanie się myszką i innym oprzyrządowaniem związanym z programem wywołuje określony efekt na ekranie komputera;
Percepcja wzrokowa i koordynacja wzrokowo - ruchowa - dziecko doskonali umiejętność fiksowania wzroku oraz uczy się angażować wzrok i ruch w wykonanie konkretnego zadania;
Percepcja słuchowa i koordynacja słuchowo - ruchowa - dziecko uczy się skupiać uwagę na bodźcach słuchowych, rozwija umiejętność jednoczesnego angażowania słuchu i ruchu w wykonanie konkretnego zadania oraz rozpoznawania i werbalizowania stanów emocjonalnych;
Koordynacja wzrokowo - słuchowo - ruchowa - dziecko kształtuje umiejętność jednoczesnego angażowania wzroku, słuchu oraz motoryki małej w wykonanie określonego zadania;
Grafomotoryka - dziecko, dzięki ćwiczeniom kształtującym motorykę małą, pośrednio przygotowuje się do nauki pisania;
Zabawy matematyczne - dziecko poznaje na podstawie znanych mu terminów i czynności takie pojęcia, jak: „mały - duży, mało - dużo”, itp. oraz ćwiczy przeliczanie;
Przyroda - dziecko poznaje pojęcia oraz zjawiska kojarzone z omawianą porą roku;
Stosunki przestrzenne - dziecko zdobywa umiejętność określania kierunku i miejsca położenia względem innego przedmiotu lub osoby;
Rozwijanie procesów myślowych - dziecko rozwija podczas ćwiczeń spostrzegawczość i umiejętność eliminacji, a na podstawie krótkich i prostych historyjek obrazkowych zaczyna poznawać zasady logicznego myślenia;
Sfera społeczna - dziecko poznaje podstawowe zależności dotyczące życia w zbiorowości oraz pośrednio uczy się funkcjonowania w społeczeństwie.
Szczególną rolę w tej specjalistycznej serii odgrywa sposób motywacji dzieci do samodzielnego wykonywania ćwiczeń, wykorzystujący różnorodne wzmocnienia pozytywne. Stanowią je nagrody dźwiękowe, graficzne, animacyjne lub wzory kart pracy z ćwiczeniami grafomotorycznymi do wydruku, uaktywniające się po prawidłowym wykonaniu konkretnego ćwiczenia, bądź jego fragmentu.
Na specjalną uwagę zasługują programy narzędziowe, wzbogacające i uzupełniające dodatkowymi treściami zagadnienia programowe. Są to, np.: „Wymowa”, „Układanki ilustracyjne”, „Recytuję i śpiewam”.
Choć Wspomaganie rozwoju. Z Tosią przez pory roku… jest serią programów przeznaczonych przede wszystkim do indywidualnej pracy terapeutycznej z dzieckiem dotkniętym niepełnosprawnością intelektualną, to jednak może być również wykorzystana do wspomagania rozwoju dwu - lub trzyletnich dzieci zdrowych. Programy z tej serii można też stosować jako uzupełnienie codziennej pracy terapeutycznej różnych specjalistów, np.: logopedów, psychologów, pedagogów specjalnych, czy specjalistów w zakresie terapii pedagogicznej. Do terapeuty należy decyzja, którą z zaburzonych u dziecka funkcji należy stymulował, a klarowny i precyzyjny podział w tym programie ułatwia mu podjęcie decyzji. Ponadto gradacyjny dobór ćwiczeń umożliwia pracę z dzieckiem na różnych stopniach trudności.
Program ten stanowi również znakomitą pomoc dla samego nauczyciela, bądź terapeuty. Zawiera bowiem znaczną ilość materiałów dydaktycznych do wykorzystania na zajęciach indywidualnych i grupowych oraz dostarcza wielu pomysłów na ciekawą pracę z dziećmi
Pakiet programów Wspomaganie rozwoju. Z Tosią przez pory roku… wzbogacony jest przez Aplikację terapeuty, Która znacznie ułatwia nauczycielowi prowadzenie dokumentacji niezbędnej w procesie terapeutycznym i dydaktycznym (dzięki takim zakładkom, jak : Kartoteka, czy Programy i wyniki).
W każdej części pakietu dostępna jest również funkcja skanowania, która pozwala na korzystanie z programu dzieciom mającym złożone problemy motoryczne, niedowłady, problemy z praksja. Współpraca z programem polega na tym, że dziecko przy użyciu specjalistycznego osprzętu komputerowego (klawiatury, przycisków oraz przełączników) zaznacza wybrany element na ekranie komputera bez konieczności przesuwania kursorem.
Seria programów Wspomaganie rozwoju. Z Tosią przez pory roku… całkowicie odpowiada ogólnym zasadom i celom pracy dydaktycznej rewalidacyjnej z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Jest przykładem jedności i współzależności celów nauczania, wychowania i rewalidacji, wykorzystując odpowiednie treści kształcące. Spełnia zadania dydaktyczne i jednocześnie stanowi formę zabawy, motywującą do samodzielnego korzystania z komputera. Treści programowe oparto na zagadnieniach bliskich dziecku, związanych z jego najbliższym otoczeniem. Natomiast ciekawa i przejrzyście zaprojektowana szata graficzna nie rozprasza uwagi dziecka, ułatwiając mu koncentrację w trakcie nauki.
Beata Wojczekowska