NIENARKOTYCZNE LEKI PRZECIWBÓLOWE I PRZECIWGORĄCZKOWE.

Leki działają głównie przeciwbólowo, również przeciwgorączkowo oraz przeciwzapalnie i przeciwgośćcowo. Wyróżniamy następujące grupy chemiczne:

• Pochodne kwasu salicynowego,

• Pochodne pirazolonu,

• Pochodne aniliny,

• Pochodne chinoliny,

• Pochodne pirymidazonu.

POCHODNE KWASU SALICYLOWEGO.

Działanie:

• Względnie silnie przecigośćcowo,

• Przeciwzapalnie,

• Przeciwbólowo,

• Przeciwgorączkowo,

• Wzrost wydalania kwasu moczowego przez nerki,

• Działają na agregację płytek krwi.

Działania niepożądane:

• Podrażnienie błony śluzowej żołądka z zaostrzeniem choroby wrzodowej,

• Działanie neurotoksyczne - zawroty i bóle głowy, szum w uszach, czasem upośledzenie słuchu,

• Skaza krwotoczna (przy przedawkowaniu),

• Uczulenie (np. astma aspirynozależna),

• Zespół Reye'a (stłuczenie wątroby) - nie stosować u dzieci poniżej 3 roku życia.

Preparaty:

1. Polipiryna (Polipiryna S, Bestpinin, Aspiryna) - tabletki 0,3, 0,325, 0,5 i 1,0g 3 - 4* dziennie,

2. Polopiryna C (Aspiryna Plus C, Aspro C, Upsarin C) - kwas acetylosalicylowy + kwas askorbowy, tabletki musujące o przyjemnym smaku, używane do picia po rozpuszczeniu, dawkowanie jak wyżej,

3. Colcipirina - kwas acetylosalicylowy + węglan wapnia; mniej drażni błonę śluzową żołądka, tabletki 0,65 g,

4. Asprocol - kwas acetylosalicylowy + glikoliol, mniej drażni błonę śluzową żołądka, tabletki 0,7g.,

POCHODNE PIROZOLONU.

Leki przeciw bólowe, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne. Są lekami toksycznymi. Działanie niepożądane: uczulenia, mielotoksyczne, wrzodotwórcze, hepatotoksyczne.

Aminofenazol:

• Piramidonum - aminofenazol, tabletki i czopki 0,1 g (dla dzieci) oraz tabletki 0,3 g. Stosuje się doodbytniczo 1 czopek 2 - 3* dziennie lub p.o. 2 - 3* dziennie,

Metamizol:

• Pyralginum (Pyralgin, Analgin) - tabletki 0,5 g, ampułki 1,0 g/ 2 ml, 2,5 g/ 5 ml, czopki 0,75 g, stosuje się w dawkach 0,5 - 0,75.........

Fenulbutazol:

• Butapirazol - drażetki 0,2 g, ampułki 0,6 g/ 3 ml, czopki 0,25 g, maść 5 % (tubka 30 g)....

PARACETAMOL.

Działania niepożądane - zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, przy przedawkowaniu uszkodzenie wątroby i nerek.

Acenol -forte (Apap, Codipar, Acetaminophen, Eferalgan, Paracetamol) - tabletki 0,3 i 0,5 g, krople 0,08 g/ 0,8 ml, tabletki musujące, kapsułki i granulat 0,5 g, zawiesina i syrop 0,12 g/ 5 ml oraz czopki 0,05, 0,08, 0,1, 0,125, 0,15, 0,2, 0,25, 0,5, 0,6 g, stosowane doustnie (dorośli 0,5 - 1,0 g doraźnie ....).

TRAMADOL.

Jest agonistą i częściowym antagonistą receptorów opiaidowych.

Działanie niepożądane: zawroty głowy, suchość w jamie ustnej, wymioty, hipotonia ortostatyczna, tachykardia i zaburzenia świadomości.

Tramal - p.o., s.c., i.m., p.r., i.v., kapsułki 0,05 g, czopki 0,1 g, krople 1,0 g/ 10 ml, ampułki 0,05 g/ 1 ml i 0,1 g/ 2 ml; p.o. 0,05 g jednorazowo oraz s.c., i.m.., i.v. 0,05 - 0,1 g, doodbytniczo 1 - 2 czopki dziennie.

MIESZANKI PRZECIWBÓLOWE.

Zawierające pochodne kwasu salicylowego:

1. Anapiryna (Etopiryna) - kwas acetylosalicylowy + etoksybenzamina + kofeina, p.o.,

2. Ascodan - kwas acetylosalicylowy + kofeina,

3. Fenalgin (Paramalgin) - kwas acetylosalicylowy + paracetamol + kofeina,

4. Phensic - kwas acetylosalicylowy (0,325 g) + kofeina (0,022 g), tabletki; stosuje się p.o. 1 tabletkę 2* dziennie.

Zawierające pochodne pirazdonu:

1. Analget (Cefalgin, Coffalgan, Saridon); p.o.,

2. Alpharm: p.o.,

3. Fenquil P; p.o.,

4. Gardan P; p.o.,

5. Isalgin; p.o.; aminoferazon + fenobarbital + papaweryna,

6. a; p.o.; aminoferazon + allobarbital,

7. Veramid; p.o.; aminoferazon + kwas dietylobarbiturowy,

NIENARKOTYCZNE LEKI PRZECIWZAPALNE.

Najczęściej stosowane w chorobach reumatycznych. Istotą ich działania przeciwzapalnego i przeciwgośćcowego polega na inkubacji cyklooksydenazy (COX - 1 i COX - 2) przekształcający kwas arachidonowy w prostanoidy - prostaglandyny, prostacykliny i tromboksany. Następstwem zahamowania wytwarzania prostaglandyn jest hamowanie procesu zapalnego. Wszystkie nienarkotyczne leki przeciwzapalne działają również z różną siłą przeciwbólową i przeciwgorączkowo. Nie działają narkotycznie na OUN, nie wywołują nałogu, nie działają hamująco na ośrodki wegetatywne.

• Pochodne kwasu salicylowego,

• Pochodne pirazolonu,

• Pochodne kwasu octowego:

• Indometacyna - Metindol (Indometacin, Metindonium); p.o, p.r.,

• Diklofenak - Diclofenac (Majamil, -prollongatum, Voltaren, Enulgen 1 %, - SR 75, -SR, -100, Feloran),

• Pochodne kwasu proprinowego:

• Ibuprofen (Ibuprom) - p.o., p.r., miejscowo krem 5 %,

• Dexprofen,

• Naproxen - żel (Naprosyn, Anopran, Apo - Naproxen), p.o., p.r., miejscowo żel,

• Profenid - prolongatum (Ketanal),

• Pochodne kwasu enolowego:

• Piroxicam - 5 % (Feldene, Apo - Piroxicam), p.o., p.r., i.m.,

• Pochodne kwasu feiloantranilowego - odznaczają się silnym, lecz krótkim działaniem przeciwbólowym oraz słabym działaniem antyagregacyjnym; preparat: Mefacit, p.o. lub p.r.,

INHIBITORY COX - 1.

• Meloksykam - Moralis, p.o., tabletki 7,5mg; 1 - 2 tabletki dziennie (w czasie posiłku),

• Nabumeton - Relifex - tabletki 0,5 g; p.o. 2 tabletki dziennie,

• Rofekoksyb i celekoksyb - nowe inhibitory COX - 2 działają przeciwzapalnie, przeciwgośćcowoi przeciwbólowo. Nie działają wrzodotwórczo i proagregacyjnie.

Vioxx, Celebrex - nowe inhibitory COX - 2 - działają przeciwzapalnie.

NARKOTYCZNE LEKI PRZECIWBÓLOWE - OPIAIDY.

Działają silnie przeciwbólowo i ogólnie depresyjnie na OUN, między innymi wywierają działanie sedatywne, przeciwkaszlowe, depresyjne na ośrodek oddechowy. Wywołują tolerancję i lekozależność (narkomania). W zależności od powinowactwa i sposobu działania na receptory leki te możemy podzielić na:

• Agoniści - morfina, petydyna, fentanyl, kodeina; łączą się z receptorem opiatowym hamują wrażenie bólu (jak endorfin i enkafeliny),

• Antagoniści - hamują działanie agonistów, nalokson, naltekson i lewelllorfen,

• Częściowi agoniści - np.: buprenorfina; jeśli częściowy agonista wyprze agonistę z połączenia z receptorem opiatowym następuje zmniejszenie działania przeciwbólowego,

• Mieszani agoniści - antagoniści - działają równocześnie na różne grupy receptorów opiaidowych, zdolne zarówno do aktywacji jak i jednoczesnego hamowania receptora opiatowego; pentazocyna, butorfanol, meptazynol.

POCHODNE FENANTRENU.

Morfina - alkaloid znajdujący się w opium - stężonym soku mlecznym otrzymywanym z niedojrzałych makówek maku lekarskiego.

Działanie:

• Silnie hamujące na OUN, zwłaszcza okolica czuciowa kory mózgu oraz na ośrodki autonomiczne,

• Silnie przeciwbólowy,

• Usuwa uczucie głodu, zmęczenia oraz pamięć i świadomość przykrych przeżyć psychicznych. Powstają w efekcie stany błogości tzw. Euforia,

• Pobudza ośrodek wymiotny,

• Zatrzymuje biegunki.

Przedawkowanie wywołuje głęboki sen narkotyczny. Źrenice są bardzo zwężone, skóra zimna, blada lub sina, tętno wolne, RR niskie, oddechy płytkie. Dla odtrucia podajemy nalokson.

Preparaty:

1. Morfina, Sulfas (i.v.),

2. MST Continus (siarczan morfiny) (tabletki),

3. Vendal retard (tabletki) - w bardzo silnych bólach.

Kodeina - Codeinum phosphoricum - działanie przeciwkaszlowe.

POCHODNE PIPERYDYNY.

Petydyna: Dolargon (Dolcontral) - stosuje się p.o., s.c., i.m., i.v., tabletki 0,025 g oraz ampułki 0,05 g/ 1 ml, 0,1 g/ 2 ml.

POCHODNE BENZOMORFENU.

Pentazocyna: Pentazocinum (Fortral, Dolapent); p.o., s.c., i.m., i.v.,

INNE NARKOTYCZNE LEKI PRZECIWBÓLOWE.

• Fentanyl:

• Fentehyl - i.m., premedykacji; we wprowadzeniu do neuroleptoalgezji i.v.,

• Durogesic - plastry.

4