DOUSTNE LEKI PRZECIWCUKRZYCOWE
Cukrzyca typu 2:
pobudzenie wydzielania insuliny,
zależne od insuliny hamowanie endogennego, głównie wątrobowego wytwarzania glukozy w warunkach hiperinsulinemii.
Upośledzona tolerancja glukozy: (UTG):
glikemia na czczo < lub = 126 mg %,
lub glikemia 2 h po podaniu glukozy >140 mg %, a < 200 mg %.
Nieprawidłowa glikemia;
na czczo > 126 mg%,
2h po posiłku >160 mg%.
Hb glikowana > 7,8%
Ważne: BMI > lub = 25 - wtedy stosujemy METFORMINĘ, która nie daje przyrostu masy ciała, lub TIAZOLIDYNODIONY, w tych przypadkach po pochodnych SULFONYLOMOCZNIKA, AKARBOZIE, TZ, REPAGLINID- słaby efekt.
Gdy BMI< 25 - to wtedy stosujemy RP lub SM - one wywołują wzrost masy ciała.
IRS mięśni zmniejszają:
TROGLITAZON
METFORMINA
HUMALOG
(wzrost utylizacji glukozy po posiłku).
IRS wątroby zmniejszają:
METFORMINA
TROGLITAZON
( zwiększenie wrażliwości hepatocytów na insulinę)
Wzrost wydzielania insuliny:
POCHODNE SULFONYLOMOCZNIKA
REPAGLINID.
AKARBOZA
Hamuje absorpcję jelitową glukozy.
Hamuje rozpad disacharydów.
POCHODNE SULFONYLOMOCZNIKA I REPAGLINID ( mają taki sam mechanizm działania):
Mechanizm działania:
Lek łączy się z receptorem ( dla SM: SUR-1 dla REPAGLINIDU - inny) → zamykają się kanały potasowe ATP-zależne → wzrasta ilość Na w komórce → wzrost napływu Ca do komórki → uwalnianie insuliny z ziarnistości komórek wysp trzustkowych.
Powodują spadek glikemii na czczo i po posiłku.
Działają dobrze, gdy cukrzyca jest niezbyt zaawansowana ( maksymalna glikemia na czczo do 240 mg %).
Efekt działania: taki sam, jak po METFORMINIE - spadek glikemii o 60 - 70 %.
Przewlekła terapia powoduje:
spadek Hb glikowanej o 1,5 - 2%,
-1-
stopniowo, po latach SM tracą skuteczność z powodu progresji choroby, wzrostu masy ciała, powikłań, wtedy łączymy SM z METFORMINĄ.
Dawki: od mniejszych - zwiększamy do optymalnej działającej.
I generacja POCHODNYCH SULFONYLOMOCZNIKA: obecnie rzadko stosowane:
CHLORPROPAMID - działa około 30 h
TOLBUTAMID (DIABETOL) - duże ryzyko hipoglikemii.
II generacja POCHODNYCH SULFONYLOMOCZNIKA:
GLIKLIAZYD (DIAPREL) działa przez 24 h
GLIPIZYD
GLIMAPIRYD (AMARYL)
GLIBENKLAMID ( EUCLAMIN)
Pochodnych sulfonylomocznika nie można stosować w niewydolności nerek.
Działania niepożądane:
wzrost masy ciała,
hipoglikemia ( częściej niż po I generacji ?),
nie wpływają na lipidogram.
REPAGLINID
Mechanizm działania - jak pochodne sulfonylomocznika,
Nie daje wzrostu masy ciała,
Nie wpływa na lipidy,
Dawka: 3 x 1 mg ( 0,5 mg),
Nasilenie glikolizy beztlenowej,
Rzadziej: hipoglikemia,
Może być stosowany u pacjentów z niewydolnością nerek,
Działa słabiej niż SM
METFORMINA
wzrost aktywności kinazy tyrozynowej,
wzrost ilości i aktywności glukotransportera GLUT - 4,
nasilenie glikolizy beztlenowej,
hamuje glukoneogenezę,
hamuje rozpad glikogenu,
wzrost wrażliwości hepatocytów i mięśni na glukozę
działa przy glikemii na czczo większej lub równej 300 mg% (gdy SM są nieskuteczne),
powoduje spadek glikemii o 60 - 70 % i spadek Hb glikowanej,
spadek masy ciała,
spadek TG i LDL,
nie ma określonego receptora,
stosowana w monoterapii lub z SM
Działania niepożądane:
kwasica mleczanowa w 3 na 100 000 przypadków.
Nie należy stosować w:
przewlekłych chorobach układu oddechowego,
zastoinowej niewydolności krążenia,
niewydolności nerek,
wstrząsie,
niewydolności wątroby,
ostrych zakażeniach ( bakteryjnych, wirusowych),
-2-
w wieku powyżej 65 lat (zwiększa się ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej),
zaburzeniach żołądkowo- jelitowych.
Po METFORMINIE zaobserwowano spadek powikłań makroangiopatycznych.
Dawka: 2 x dziennie od 500 mg w czasie posiłku. Dobieramy dawkę indywidualną ( co 2 tygodnie o 500 mg zwiększamy do dawki 2,0/24 h).
TROGLITAZON, ROZOGLITAZON
wiąże się z PPAR-γ - powodując wzrost ekspresji GLUT,
zwiększa wrażliwość wątroby, tkanki tłuszczowej i mięśni,
↑ TG,
↑ LDL,
niższa skuteczność niż MET i SM,
hepatotoksyczny :↑ transaminaz, tendencji do obrzęków.
AKARBOZA (GLUKOBAY)
inhibitor α - glukozydazy,
hamuje rozkład disacharydów,
opóźnia wchłanianie węglowodanów,
obniża poposiłkową glikemią ( podana na początku posiłku).
Działania niepożądane:
wzdęcia,
bóle, fermentacja w jelicie nie wchłoniętych węglowodanów)
biegunka,
↑ transaminaz.
Nie należy stosować:
chorobach zapalnych jelit,
marskości wątroby,
niewydolności nerek.
-3-