Jak to się klei?

Spójność i konsekwencja

Spójność można budować opierając się na:

• zasadzie równoległości

• współtowarzyszeniu wątków

• przeciwstawianiu wątków

• wynikaniu chronologicznym

• wynikaniu przyczynowo-skutkowym

Cechy tekstu, które stanowią o jego zrozumiałości:

• Prostota (w doborze słownictwa i konstrukcji zdań)

• Uporządkowana członowość, czyli logiczna struktura

• Lapidarność, czyli zwięzłość

• Dodatkowa stymulacja

Uporządkowanie wypowiedzi:

• Przemyślenie głównej myśli, celu, wątków

• Przejrzystość (gdzie się kończy jedna myśl, a zaczyna druga)

• Odróżnianie informacji zasadniczych od pobocznych

Na poprawę spójności wpływa posługiwanie się:

• Nawiązaniami i odwołaniami do tego, co już zostało powiedziane

• Powtórzeniami tego, co najistotniejsze

• Porządkującymi wyliczeniami

• Podsumowaniami (nie tylko tym jednym na końcu mowy)

Prawidłowości, zapewniające spójność rozmowie: (Paul Grice)

• Maksyma ilości - mów tyle, ile potrzeba

• Maksyma jakości - bądź szczery, nie kłam

• Maksyma sposobu - wyrażaj się przejrzyście, zwięźle, mów w sposób uporządkowany, unikaj niejasności

• Maksyma stosunku - mów do rzeczy, na temat

Grzechy, zakłócające spójność rozmowy:

• Zbyt długie zatrzymywanie głosu dla siebie (łamiące maksymę ilości Grice'a)

• Wstrzymywanie i niedopuszczanie do głosu partnera

• Przerywanie i wtrącanie się przy widocznym niezadowoleniu interlokutora

• Nieumiejętne radzenie sobie z usiłującym przejąć turę partnerem. Zamiast zmierzać do porozumienia, zaczyna się walczyć o przejęcie lub utrzymanie za wszelką cenę prawa głosu.

Prostota - to walor, prostactwo to wada! Prostotą cechują się te wypowiedzi, w których przeważają takie cechy jak:

• Przystępność ujęcia tematu (zamiast ujęć skomplikowanych, fachowych)

• Krótkie, proste zdania (zamiast wielokrotnie złożonych tasiemców)

• Znane słownictwo (zamiast wyboru ze słownika wyrazów obcych)

• Wyjaśnienie słów specjalistycznych (zamiast nastawienia niech się trochę pomęczy)

• Konkretność (zamiast wielopoziomowej abstrakcji)

• Przejrzystość (zamiast prowokowania pytań: a co tu się z czym łączy?)

• Obrazowość (zamiast sformalizowanej nieokreśloności)

Stymulacja retoryczna

• zabiegi komunikacyjne, które urozmaicają wypowiedź, a przez to korzystnie wpływają na jej odbiór i oddziaływanie perswazyjne. Powinny być całkowicie podporządkowane celowi wypowiedzi.

Powinieneś:

• Mówić interesująco, obrazowo, pobudzająco, to znaczy wyzwalać i wzmacniać zaangażowanie i ciekawość odbiorcy

• Unikać monotonii, wprowadzać różnorodność i zmienność

• Mówić osobowo

Takim celom służą:

• Bezpośrednie zwroty do adresata

• Pytania retoryczne

• Mówienie o sobie, o swoich doświadczeniach

• Wprowadzanie przykładów

• Wiązanie informacji z życiem

• Dowcip

• Elementy języka potocznego

Co przekonuje?

Przykłady: podobne, nierówne, przeciwstawne.

Przykład podobny

• działa na zasadzie uogólnienia.

Przykład nierówny

• precedens jest przedstawiany jako większy od opisywanego zdarzenia.

Przykład przeciwstawny

• polega na argumentowaniu na podstawie całkowitego braku podobieństwa, na zasadzie skoro coś akceptujemy, to przeciwieństwo tego czegoś odrzucamy. I na odwrót.

Argumenty trzeba konstruować:

1. Tak, aby trudno było je podważyć

2. Jako kontrargumenty do argumentów przedmówcy

3. By zastosować chwyt polegający na umieszczeniu wśród swoich argumentów - kontrargumentu (mógłby mi ktoś z państwa zarzucić, iż...), który następnie odeprzemy.

Jak przekonywać? (psychologowie wymieniają 6 zasad)

1. Odwzajemnienie

2. Konsekwencja

3. Społeczny dowód słuszności

4. Sympatia

5. Autorytet

6. Niedobór

Poznaj potrzeby odbiorcy

Jakie są nasze potrzeby? (kolejność nie jest przypadkowa, im niższy numer, tym bardziej podstawowa potrzeba)

1. Potrzeby fizjologiczne

2. Potrzeba bezpieczeństwa (także materialnego)

3. Potrzeba miłości i przynależności

4. Potrzeba godności, uznania i szacunku

5. Potrzeba wiedzy i rozumienia

6. Potrzeby estetyczne

7. Potrzeba samorealizacji (aby zostać tym, kim potrafi się być, kontroli nad swoim życiem)

Dobrze postawione pytanie jest:

• Celowe

• Merytoryczne

• Jednoznaczne

W jakim stylu?

Metafora

• O jakiejś rzeczy mówimy tak, jakby była inną rzeczą, do niej pod jakimś względem podobną. (B. Pascal - człowiek: trzcina myśląca).

• Może pomóc w zrozumieniu nowego zjawiska, nowej rzeczy.

• Srócone porównanie.

Metonimia

• polega na oznaczeniu jednej rzeczy za pomocą nazwy innej rzeczy, jednak - nie jak w przypadku metafory - podobnej, lecz w jakiś sposób przyległej. Np. Zamiast mówić o widzach siedzących na widowni, można powiedzieć metonimicznie: cała widownia klaskała, mówienie o autorze, zamiast o dziele: słuchać Mozarta (zamiast słuchać muzyki skomponowanej przez Mozarta)

Alegoria

• dzieło, utwór lub ich element, mające poza znaczeniem dosłownym, jednoznacznie określony umowny sens przenośny

Gesty mają pozytywny wpływ na słuchacza:

• Pozwalają mu lepiej zrozumieć to, co słyszy

• Pozwalają dotrzeć do takich sensów, które w słowie mówcy zostały tylko nakreślone, a dopiero gest ujawnia prawdziwy sposób myślenia

Gesty wspomagają także mówcę:

• Gestykulacja wspomaga pamięć krótkotrwałą i pozwala szybciej docierać do zasobów leksykalnych w umyśle.

To jest retorycznie dobre:

• Gestykulacja: gesty współtowarzyszące słowom, spontaniczne, ale spokojne i celowe

• Ekspresja mimiczna: wyrazista, ale nie teatralna

• Postawy ciała otwarte, brak barier utrudniających komunikację (biurek, stołów, zeszytów, notatek) - nie zasłaniaj się

• Kontakt wzrokowy: niezbyt długi i niezbyt krótki

• Ton i modulacja głosu: urozmaicone, ale bez wpadania w skrajności

• Interpretowanie wypowiedzi (zastosowanie pauz, milczenia)

• Spokój, opanowanie, umiar

• Ponad wszystko: autentyczność, nawet gdyby miała być daleka od nieskazitenego ideału

5

---