Elementy konstytutywne i cechy społeczne małżeństwa

Małżeństwo jako zespół praw gwarantujących “prawość” pochodzenia dziecka i obdarowujących współmałżonków uprawnieniami seksualnymi.

Małżeństwo

• jako związek na mocy którego nadane zostaje współmałżonkom prawo do współżycia seksualnego, dzieciom natomiast prawo do dziedziczenia dóbr materialnych i wartości kulturowych

• instytucja zapewniająca ciągłość biologiczną społeczeństwa tj. zapewniająca mu zrodzenie i wychowanie następnych pokoleń oraz przekazanie im dziedzictwa materialnego i kulturowego

• instytucja określająca członkostwo społeczne każdego nowo narodzonego dziecka, więzy jego powinowactwa oraz sposób dziedziczenia własności, wprowadzająca każde nowo narodzone dziecko w sferę kultury grupy do której należy, oraz kulturę całej społeczności

• to pewien zespół środków instytucjonalnych umożliwiających społeczeństwu realizację zadań wiążących się z prokreacją i socjalizacją swych członków, oraz określających stosunki pokrewieństwa w ramach grupy, w tym przede wszystkim przypisujących dzieciom ich rzeczywistych lub domniemanych rodziców

• występują tu dwa elementy definicji: akcentuje się zespół zadań nałożonych przez społeczeństwo oraz zobowiązań ludzi te zadania wykonujących

Społeczny charakter małżeństwa zaznacza się w każdym społeczeństwie bez względu na tym jego kultury.

Świadczą o tym:

• fakt zawarcia stosunku społecznego

• publiczna forma zawarcia związku małżeńskiego

• społecznie kontrolowany dobór współmałżonka

• fakt dziedziczenia nazwiska lub majątku

• uprawnienia seksualne współmałżonków

• Kryteria typologii małżeństwa:

1. Liczba partnerów w małżeństwie - wg. tego kryterium rozróżnia się małżeństwa monogamiczne i poligamiczne. Poligamia przyjmuje dwie formy: poliandrii i poligynii.

2. Zakres wyboru małżonka - małżeństwo może być zawierane w ramach własnej zbiorowości i wówczas jest to związek endogamiczny lub tez może być zawierane pomiędzy jednostkami należącymi do innych grup terytorialnych i społecznych i wówczas jest to związek egzogamiczny.

3. Hierarchia prestiżu i władzy - jeśli w rodzinie władzę i autorytet w przeważającym stopniu posiada mężczyzna, pełniąc tym samym rolę dominującą wówczas jest to patriarchat; jeśli taką rolę odgrywa kobieta wówczas jest to matriarchat. Równy autorytet pod względem prawnym i moralnym reprezentuje związek egalitarny.

4. Dziedziczenie nazwiska, prestiżu i majątku - istnieją dwa sposoby ustalania dziedziczenia: dziedziczenie uwzględniające tylko jedną linię męską lub żeńską w którego to obrębie rozróżnia się dziedziczenie patrylinealne i matrylinearne. Jeśli dziedziczenie ustala się w linii męskiej wówczas mamy do czynienia z dziedziczeniem patrylinearnym; jeśli dziedziczenie odbywa się wyłącznie w linii żeńskej wówczas jest to dziedziczenie matrylinearne. Drugim typem dziedziczenia jest dziedziczenie uwzględniające zarówno linię męską jak i żeńską określane bilinearnym. (jest to dziedziczenie w obu liniach jednocześnie). Znana jest również zasada primogenitury zgodnie z którą cały majątek rodziców dziedziczy najstarszy syn. Zasada sekundogenitury. Seniorat i minorat.

5. Miejsce zamieszkania po ślubie - jeśli po ślubie małżonkowie zamieszkują w miejscu zamieszkania mężczyzny wówczas jest to zamieszkanie patrylokalne; jeśli w miejscu zamieszkania kobiety wówczas jest to zamieszkanie matrylokalne; Jeśli małżonkowie sami sobie wypracowują własne mieszkanie, niezależnie od miejsca zamieszkania swoich rodziców, wówczas jest to zamieszkanie neolokalne.

---