TKANKI ŁĄCZNE WŁAŚCIWE, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia


TKANKI ŁĄCZNE WŁAŚCIWE

Cechy charakterystyczne:

- wszystkie tkanki łączne właściwe pochodzą z mezenchymy

- posiadają niewiele komórek, zwykle rozrzuconych, niekomunikujących się ze sobą (kontaktują się tylko komórki z wypustkami)

- komórki leżą w substancji międzykomórkowej zbudowanej z:

> istoty podstawowej - w zależności od lokalizacji (narządu, w którym dana tkanka

występuje), ma różny skład biochemiczny

> elementów upostaciowionych - włókna różnego rodzaju tworzące różne struktury

przestrzenne; mogą występować w różnych proporcjach

- tkanki łączne właściwe różnią się między sobą bardziej pod względem substancji międzykomórkowej niż budowy i rodzaju komórek

Komórki tkanki łącznej właściwej:

- fibroblasty

- fibrocyty

- miofibroblasty

- histiocyty (makrofagi)

- mastocyty (komórki tuczne)

- plazmocyty

- pericyty

- komórki siateczki

- komórki tłuszczowe

Fibroblasty:

- komórki młode, aktywne metabolicznie, intensywnie dzielące się

- obecne we wszystkich tkankach łącznych

- zwykle wydłużone, z wypustkami

- wytwarzają składniki substancji międzykomórkowej - biorą udział w powstawaniu:

> włókien kolagenowych, sprężystych i siateczkowych

> składu substancji podstawowej

> somatomedyn - substancji pobudzających wzrost

- na ich funkcjonowanie wpływa:

> insulina - pobudza wydzielanie włókien

> kortyzon - hamuje wydzielanie włókien

> czynnik wzrostu fibroblastów - produkowany w płytkach krwi

Fibrocyty:

- nieaktywna forma fibroblastów - komórki w stanie spoczynku

- powstają z fibroblastów i mogą w nie powtórnie przechodzić, np. podczas gojenia ran

- mniejsze od fibroblastów, posiadają zdolność ruchu (migracja do miejsc zranienia)

Miofibroblasty:

- formy pośrednie między fibroblastami a komórkami mięśniowymi gładkimi

- zawierają włókna kurczliwe (aktyno-miozynowe) charakterystyczne dla mięśni, ale tutaj są one rozmieszczone nieregularnie

- występują w zrębie kosmków jelitowych, ziarninie (miejscach zranienia), przegrodach międzypęcherzykowych płuc

- mogą prowadzić do zmian patologicznych, np. obecne w podwięziach dłoni i stóp powodują przykurcz palców

Histiocyty (makrofagi tkankowe):

- wywodzą się z monocytów

- mają zdolność do fagocytozy i niszczenia bakterii, komórek i tkanek

- wytwarzają związki działające pozakomórkowo do przestrzeni międzykomórkowej, np.:

> kolagena- enzym tnący włókna kolagenowe na krótsze fragmenty

> elastazę

> enzym aktywujący plazminogen (enzym odpowiedzialny za trawienie włóknika)

> lizozym - białko o właściwościach bakteriobójczych

> transferrynę - białko przenoszące żelazo

> pirogen - białko wywołujące wzrost temperatury

> interferon, prostaglandyny, monokininy - biorą udział w reakcjach immunologicznych

Komórki tuczne (mastocyty, labrocyty):

- biorą udział w obronie przed obcymi antygenami

- są odpowiedzialne za reakcje alergiczne

- występowanie: skóra, błona śluzowa nosa, okolice naczyń krwionośnych, torebka wątroby

- komórki duże, okrągłe lub owalne

- wytwarzają:

> heparynę - proteoglikan hamujący krzepnięcie krwi (hamuje agregację płytek krwi), zapobiega powstawaniu skrzepów

> histaminę - wywołuje skurcz mięśni gładkich trzew (powoduje np. wydzielanie soku żołądkowego), dużych naczyń krwionośnych oraz naczyń włosowatych (zwiększa przepuszczalność)

> czynnik hemotaktyczny - dla granulocytów

> prostaglandyny, leukotrieny

Plazmocyty:

- pochodzą z limfocytów B

- wydzielają immunoglobuliny

- występowanie: narządy chłonne, błona śluzowa przewodu pokarmowego

Pericyty (komórki przydanki):

- mniejsze od fibroblastów, wydłużone komórki o dużej zdolności różnicowania

- mogą różnicować się w komórki mięśniowe gładkie lub fibroblasty

- występują wzdłuż naczyń krwionośnych - ważne w procesie angiogenezy

Komórki siateczki:

- dość duże, o nieregularnym kształcie

- podobne do fibroblastów

- posiadają długie, cienkie wypustki, którymi łączą się tworząc sieć - wewnętrzne rusztowanie tkanki łącznej

- występowanie: szpik, błona śluzowa żołądka i jelit

Komórki tłuszczowe:

- mogą występować pojedynczo, w mniejszych skupiskach lub tworzą tkankę żółtą lub brunatną

- komórki żółte:

> najpowszechniejsze, jednopęcherzykowe (tłuszcz: 60-90 %)

> wakuola tłuszczowa zawiera: trójglicerydy (90-99 %), kwasy tłuszczowe, cholesterol i jego estry, fosfolipidy

> bogato unaczyniona tkanka - wolno zanika

> słabo unerwione

- komórki brunatne:

> wielopęcherzykowe, bogato unaczynione

> zawierają dużo mitochondriów, a zawarte w nich cytochromy nadają im charakterystyczną barwę

> obecne tylko w okresie zarodkowym i u noworodków

> unerwione silniej niż komórki żółte, przez układ współczulny

> mają zdolność podgrzewania krwi, dzięki uwalnianiu dużej ilości energii cieplnej (dużo mitochondriów, a więc i ciepła)

Komórki napływowe:

- limfocyty

- granulocyty: obojętno-, zasado-, i kwasochłonne

- monocyty

Włókna tkanki łącznej:

- KOLAGENOWE (KLEJODAJNE)

- SPRĘŻYSTE (ELASTYNOWE)

- SIATECZKOWE (RETIKULINOWE)

- OKSYTALANOWE I ELAUNINOWE

WŁÓKNA KOLAGENOWE:

- wytwarzane głównie przez fibroblasty, ale również inne komórki

- najczęściej występujące włókna, zbudowane z kolagenu (stanowi ok. 30% wszystkich białek ustroju; znanych jest obecnie ok. 20 rodzajów kolagenu)

- bezbarwne lub białawe, oporne na zerwanie (wytrzymałe ale nierozciągliwe

- w mikroskopie elektronowym wykazują charakterystyczne poprzeczne prążkowanie

(co 64 nm)

- świeżo powstałe są rozpuszczalne w soli fizjologicznej - po utworzeniu tzw. wiązań krzyżowych stają się nierozpuszczalne (są wtedy dojrzałe strukturalnie)

- wyróżniającą cechą kolagenów jest budowa znacznej części cząsteczki postaci superhelisy, utworzonej z 3 łańcuchów polipeptydowych skręconych wzajemnie na kształt trójżyłowej liny

- kolageny to grupa białek występujących powszechnie w organizmach zwierzęcych

- uzyskanie struktury superhelisy przebiega w kilku etapach (KOLAGENOGENEZA)

- uzyskanie struktury superhelisy jest wynikiem składu aminokwasowego łańcuchów polipeptydowych - istotną cechą jest powtarzająca się sekwencja trzech reszt aminokwasowych o ogólnym wzorze X-Y-Z, gdzie Y i Z stanowią najczęściej prolina oraz hydroksyprolina zbudowane z łańcuchów polipeptydowych

- hydroksyprolina (Hyp) jest wytwarzana przez organizmy ssaków proliny w reakcji, w której czynnikiem wiążącym jest tlen

- brak witaminy C w diecie powoduje, że w kolagenie zamiast Hyp występuje Pro (prolina) - wtedy jest to tzw. „kolagen miękki”

- struktura superhelisy:

> poszczególne łańcuchy polipeptydowe tworzące cząsteczki kolagenu są syntezowane w całości, będąc produktem odrębnych genów

> łańcuchy te oznaczane są grecką literą alfa uzupełnioną liczbą arabską (oznaczającą rodzaj łańcucha w cząsteczce) i liczbą rzymską (oznaczającą typ kolagenu, w skład którego wchodzi dany łańcuch)

> w skład cząsteczki danego typu kolagenu mogą wchodzić trzy takie same lub różne łańcuchy - stąd istnieje tyle typów kolagenu

Biosynteza kolagenu (KOLAGENOGENEZA):

  1. Transkrypcja i translacja łańcuchów preprokolagenu

  2. Oderwanie peptydu sygnalnego - proces wspólny dla wszystkich białek wydalanych poza obręb komórki

  3. Hydroksylacja reszt proliny - proces swoistej modyfikacji posttranslacyjnej - niektóre reszty proliny są hydroksylowane w pozycji 9 lub 4

  4. Hydroksylacja reszt lizyny - niezbędna do tworzenia wiązań poprzecznych i wbudowywania węglowodanów do cząsteczki kolagenu

  5. Glikozylacja (przyłączanie węglowodanów) reszt hydroksyproliny - czyni włókno kolagenowe bardziej odpornym na działanie kolagenozy

  6. Glikozylacja reszt asparaginy - funkcja tego procesu nie jest do końca poznana

  7. Utworzenie łańcucha superhelisy - 3 łańcuchy prokolagenu tworzą strukturę trójżyłowej liny stabilizowanej mostkami dwusiarczkowymi

  8. Przekształcenie prokolagenu w kolagen (tropokolagen) - cząsteczkę, która opuszcza komórkę; zachodzi na skutek enzymatycznego oderwania odcinków terminalnych

  9. Tworzenie struktury ponadcząsteczkowej - segregacja w przestrzeni pozakomórkowej, tworzenie m.in. włókien i błon podstawnych

  10. Wytworzenie wiązań poprzeczych (dojrzewanie kolagenu) - stabilizacja struktur kolagenowych, nadanie im nierozpuszczalności oraz oporności na działanie proteaz

  11. Oddziaływanie struktur kolagenowych z innymi składnikami tkanki łącznej, głównie z proteoglikanami i glikoproteidami strukturalnymi

Degradacja kolagenu - może zachodzić na dwa sposoby:

- DROGA ZEWNĄTRZKOMÓRKOWA

- DROGA WEWNĄTRZKOMÓRKOWA

Droga zewnątrzkomórkowa obejmuje:

- depolimeryzację - rozbijanie struktur ponadcząsteczkowych

- działanie kolagenaz tkankowych

- denaturację fragmentów kolagenu (w temperaturze ciała)

- dalszy rozkład przez nieswoiste proteazy

Droga wewnątrzkomórkowa - obejmuje działanie katepsyn kolagenolitycznych, aktywnych w środowisku kwaśnym, wytwarzanych w mikrozatokach wokół włókien kolagenowych, przez otaczające makrofagi lub osteoklasty.

WŁÓKNA SPRĘŻYSTE (ELASTYNOWE):

- występowanie: skóra, wiązadła, chrząstka sprężysta, zrąb płuc, oplatają włókna kolagenowe

- podatne na rozciąganie, ale mniej wytrzymałe od kolagenu - mogą ulec zerwaniu

- nie ulegają regeneracji

- barwa żółta (elastyna)

- elastyna - białko, skleroproteina odporna na działanie kwasów, zasad i pepsyny

WŁÓKNA SIATECZKOWE (RETIKULINOWE, SREBROCHŁONNE):

- występowanie: zrąb narządów limfatycznych i miąższowych, szpik, błona śluzowa żołądka i jelit

- wytwarzane przez fibroblasty, komórki siateczki, chondroblasty chrząstki szklistej, komórki mięśniowe gładkie

- tworzą cienkie włókienka łączące się ze sobą w sieć (delikatny zrąb tkanki łącznej)

WŁÓKNA OKSYTALANOWE - występują w ozębnej, ścięgnach, tkance łącznej włóknistej.

WŁÓKNA ELAUNINOWE - obecne wyłącznie w błonie podstawnej gruczołów łojowych.

RODZAJE TKANEK ŁĄCZNYCH WŁAŚCIWYCH:

- GALARETOWATA:

> niedojrzała

> dojrzała

- WŁÓKNISTA LUŹNA:

> blaszkowata

> błoniasta

> pólkowa

- WŁÓKNISTA ZWARTA:

> ścięgnista

> sprężysta

> splotowata

- BELECZKOWA

- SIATECZKOWA

- TŁUSZCZOWA:

> żółta

> brunatna



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
11 TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA, I rok, Histologia, histologia wykłady
HISTOLOGIA, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
MITOZA, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Wykład 8 - 04.04.2012, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
histo 13cw, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Wykład 3 - 29.02.12, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
ćwiczenia tkanka łączna, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Wykład 2 - 22.02.12, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Wykład 12 - 09.05.12, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Histologia - wejściówka 1, I rok, Histologia z cytofizjologią
Wykład 16-05-2012, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Wykład histologia 14, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Wykład 9 - 11.04.12, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Wykład 4 - 07.03.12, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Wykład 11 - 04.05.05 tkanka, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Wykład 7 - 28.03.2012, I rok, I rok, Histologia i cytofizjologia, Histologia, histologia
Histologia cytofizjo, medycyna, medycyna II rok, histologia

więcej podobnych podstron