PREPARATY KRWIOPOCHODNE
1. Koncentrat krwinek czerwonych (KKCz)
Jedynym wskazaniem do przetoczenia jest podniesienie zdolności przenoszenia tlenu.
Powinien być resuspendowany (resuspensja =zmącenie )w soli fizjologicznej dla ułatwienia przetaczania, ponieważ wyjściowy hematokryt KKCz wynosi 70-80%.
Przetoczenie 1 jednostki koncentratu - 300ml, powinno podnieść stęż. Hb o 19% i Ht o 3%
2. Świeżo mrożone osocze (FFP)
Wskazaniem - deficyt czynników krzepnięcia, który powstaje na skutek rozcieńczenia, będącego wynikiem przetaczania płynów krwiozastępczych i KKCz.
Ma to miejsce w trakcie masywnych transfuzji, w sytuacji gdy czynniki te nie są produkowane we właściwych ilościach:
- W niewydolności wątroby
-W zespole DIC (zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego)
- W zespołach wymagających przeprowadzenia zabiegu plazmaferezy
1 jednostka = 200ml
3. Płytki krwi (trombocyty)
Przetoczenie należy rozważyć, gdy ich liczba wynosi 5-30 x 109/l i istnieją objawy kliniczne krwawienia.
Jeśli pacjent wymaga operacji, poziom trombocytów powinien wynosić min. 50 x 109/l
4. Fibrynogen
Wskazanie, gdy jego poziom jest niższy niż 100 mg/dl.
Najczęściej niedobór fibrynogenu jest uzupełniany przetoczeniem krioprecypitatu, który oprócz fibrynogenu zawiera fibronektynę i czynnik VIII
Jedna jednostka krioprecypitatu - 10-20ml otrzymana z 1 jednostki krwi pełnej zawiera: 150-250 mg fibrynogenu, 8-100 czynnika VIII i 50-60 mg fibronektyny.
5. Krew pełna
Przetaczanie świeżej pełnej krwi zapobiega koagulopatii związanej z krwotokiem.
Wskazanie - nagła znaczna utrata krwi -30-60%, wyrównywanie ubytków w zabiegach chirurgicznych, przy przetoczeniach wymiennych, przy dializie i krążeniu pozaustrojowym.
Aby uzyskać korzyści związane z przetoczeniem świeżo pobranej krwi musi to być dokonane w czasie nieprzekraczającym 48h, najlepiej bezpośrednio po pobraniu do pojemników zawierających mieszaninę CPDA (cytrynian fosforu, dekstroza, adenina)
1 jednostka = 500ml
6. Albuminy
Naturalny koloid stosowany w leczeniu hipowolemii różnego pochodzenia.
Przetoczenie 1 g albumin daje taki sam efekt jak podanie 20ml osocza.
Roztwory koloidowe
Należą do standardowych płynów używanych w leczeniu hipowolemii
Zaliczamy do nich:
- dekstrany
- hydroksyetylowaną skrobię
- preparaty żelatyny
1. Dekstrany
To wielocząsteczkowe polimery glukozy
W praktyce używane są 10% roztwory dekstranu o c.cz. ok. 40 000 i 6% roztwory o c.cz. około 70 000 - oba w roztworze soli fizjologicznej
Dekstran 40 000 wywołuje znaczne odwodnienie przestrzeni pozanaczyniowej: 500ml tego środka daje przyrost objętości śródnaczyniowej o 750ml po 1h, 1000ml po 2h, a 250 ml- po 4h
Dekstran 70 000 wywołuje mniejszy przyrost objętości, ale utrzymuje się dłużej w krążeniu.
Jednym z niebezpieczeństw związanych z przetaczaniem dekstranu jest wstrząs anafilaktyczny.
W czasie pierwszych 5-10 min. podawania dekstranu pacjent powinien być dokładnie obserwowany, a w przypadku wystąpienia niepokojących objawów wlew powinien być zatrzymany
2. Hydroksyetylowana skrobia
- W praktyce klinicznej używane są roztwory wysoko- i niskocząsteczkowe hydroksyetylowanej skrobi.
- Wysokocząsteczkowe zwane pod nazwą Plasmasteril, niskocząsteczkowe- pod nazwą HES 6% i 10%.
- Dla preparatów HES 6% i 10% czas maksymalnego przyrostu objętości wynosi około 2h , a czas efektywnego działania, po którym przyrost objętości spada do połowy 3-4h.
- Dawka maksymalna w zależności od preparatu i jego stężenia wynosi 20ml/kg mc, 33ml/kg mc. lub 50 ml/kg mc.
3. Preparaty żelatyny
Znane pod postacią takich preparatów jak Haemaccel czy Gelofusine.
W praktyce klinicznej stosowane są izoonkotyczne roztwory 3-5%.
Efekt hemodynamiczny utrzymuje się przez 3h i nie przekracza przetoczonej objętości
Nie działają one niekorzystnie na nerki, pozostają również bez wpływu na krzepnięcie, jeżeli pominięty zostaje efekt rozcieńczenia.
Zalety koloidów
Dobry efekt hemodynamiczny przy użyciu mniejszych objętości
Poprawa właściwości reologicznych
Utrzymanie właściwego poziomu ciśnienia onkotycznego
Łatwa dostępność
Brak ryzyka zakażenia
Wpływ na układ krzepnięcia
Związany jest z obniżeniem czynnika krzepnięcia w mechanizmie rozcieńczeniowym oraz osłabieniem funkcji adhezyjnej płytek krwi.
Obserwuje się mniejsze krwawienie podczas operacji z użyciem HES 130/0,4. Pewne obniżenie właściwości prokoagulacyjnych czy niezmienionych antykoagulacyjnych może być korzystne, np. w leczeniu sepsy.
Oddziaływanie na funkcję nerek
Preparaty HES wpływają na funkcję nerek w zależności od masy cząsteczkowej, wysokiego stopnia podstawienia preparatu, stosowania w dużej dawce i przez długi okres czasu
Trzecia generacja HES nie zwiększa ryzyka pogorszenia funkcji nerek
Resuscytację płynami należy rozpoczynać od roztworów krystaloidów, a unikać w tym czasie roztworów hipertonicznych
Bezpieczeństwo preparatów HES w stosunku do nerek
Nie można porównywać starszych i nowszych preparatów - nowsze są znacznie bardziej bezpieczne,
W grupie pacjentów z wydolnymi nerkami HES 70/0,5, 200/05, 300/04, mogą być bezpiecznie używane
U pacjentów, u których istnieje podwyższone ryzyko niewydolności nerek stosować należy izotoniczny 6% HES Mw < 200 kD i Ms <0,5.
U osób z podwyższonym poziomem kreatyniny powyżej 2,5 mg/dl (224 mmol/l) HES powinien być używany z dużą ostrożnością, ponieważ nie ma badań dotyczących tej grupy pacjentów
Nie ma przekonywujących badań, które by świadczyły o negatywnym wpływie na czynności nerek najnowszej generacji HES 130/kD Ms < 0,5.
HES 130/0,4 jest najbezpieczniejszym preparatem spośród dostępnych HES.
TLENOTERAPIA :
jest lekiem - tak jak każdy lek należy go więc dokładnie dawkować,
prawidłowe ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej (PaO2) wynosi 100 mm Hg podczas oddychania powietrzem przy takim ciśnieniu 100 ml krwi przenosi 5,4 ml O2 oddając do tkanek około 3,4 ml
zgodnie z krzywą dysocjacji hemoglobiny saturacja (wysycenie hemoglobiny tlenem) zależne jest od: ciśnienia parcjalnego tlenu, pH, temperatury stężenia 2,3-difosfoglicerynianu (2,3-DPG) w erytrocytach,
W celu utrzymania dostatecznej dostawy O2 do tkanek PaO2 nie powinno być mniejsze niż 70 mm Hg, a saturacja nie mniejsza niż 85%
Wskazania do tlenoterapii:
niedotlenienie (obniżenie ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi < 85%)
Objawy niedotlenienia:
sinica - występuje, gdy stężenie odtlenowanej hemoglobiny wynosi co najmniej 5 g% (objaw ten nie występuje u chorych z ciężką niedokrwistością - stężenie hemoglobiny we krwi <5 g%)
duszność - wyraz nadmiernej pracy mięsni oddechowych w celu zwiększenia wentylacji minutowej
niepokój, pobudzenie, lęk - świadczą o niedotlenieniu ośrodkowego układu nerwowego
utrata przytomności - występuje w skrajnych stanach niedotlenienia ośrodkowego układu nerwowego
kwasica metaboliczna - jest wyrazem przemiany beztlenowej w tkankach (konieczne jest okresowe powtarzanie badania gazometrycznego)
Metody tlenoterapii :
bierna - tlen jest wdychany dzięki zachowanej wydolnej wentylacji chorego.
a) cewnik donosowy
- przepływ do 3l/min.
- stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej do 30%
- wzrost saturacji o 15-20%
b) maska twarzowa bez regulacji stężenia
- przepływ do 5l/min.
- stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej do 50%
c) maska twarzowa z regulacją stężenia
- posiada zwężkę zasysającą powietrze
- stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej 25-33%
d) maska twarzowa z workiem oddechowym i zastawką
- worek oddechowy stanowi zbiornik, z którego pobierany jest tlen podczas wdechu
- wydech następuje przez zastawkę jednokierunkową
- stężenie tlenu w mieszaninie oddechowej do 100%
e) podawanie tlenu do worka samorozprężalnego
- tlen podawany jest przez zastawkę wdechową, jego stężenie regulowane jest długością dołączonej do worka samorozprężalnego karbowanej rury
- w czasie resuscytacji obowiązuje zasada stosowania jak największego stężenia tlenu do oddychania (100%)
czynna - tlen (lub mieszanina oddechowa) wtłaczany jest do dróg oddechowych i pęcherzyków płucnych przy pomocy oddechu wymuszonego (oddech zastępczy)
ZASADY TLENOTERAPII :
stosowanie tylko w przypadku niedotlenienia (hipoksemii), niezależnie od mechanizmu jego powstania
stosowanie odpowiedniego stężenia cząstkowego tlenu (Fi02), tak aby uzyskać PaO2 co najmniej 80mm Hg (w szczególnych sytuacjach klinicznych, np. zatrucie tlenkiem węgla - PaO2 powinno być większe)
stosowanie tylko tlenu ogrzanego do temperatury ciała, o wilgotności względnej 100%
podawanie wyłącznie atestowanego tlenu medycznego
1