INSTYTUCJA:
1.Zespół osób realizujących żywotne cele danej zbiorowości za pomocą określonych środków - osoby zarówno z wewnątrz grupy, jak i z zewnątrz, które mają realizowac cele
2.Zespół norm regulujących stosunki społeczne - zupełne odpersonalizowanie instytucji; budynek + wyposażenie + osoby, które tam pracują i realizują funkcje, do których zostali powołani
3. W węższym znaczeniu obejmuje: organizację, zakład, placówkę lub po prostu urządzenia, które spełniają określone zadania wg określonych reguł przebiegu pracy i podziału funkcji między osoby współpracujące - będąc częścią większego systemu organizacyjnego instytucja dysponuje pewnymi warunkami (budynki, środki, instrumenty i techniki), które umożliwiają spełnianie określonych funkcji wobec społeczeństwa, pracowników instytucji połączonych formalnymi stosunkami pracy
4.Forma organizacyjna - podobna jest w znaczeniu do 1 rozumienia
5.w szerszym znaczeniu stanowi ramy warunków, w jakich przebiegają procesy socjalizacji. Jest obszarem socjalizacji powołanym przez społeczeństwo dla realizacji określonych zadań i funkcji - jest obszarem socjalizacji, czyli procesu uspołecznienia, w którym wychowanie ma dla nas znaczenie, ponieważ kształtuje naszą osobowośc. Socjalizacja dzieje się w 2 sferach
a.Ogólnospołecznej - w której stawiamy pytania o zadania instytucja a także o cele, które ma realizowac -> jest przygotowana do tego, aby kształtowała w nas socjalizację, żeby przekazała nam określone normy, które mamy przestrzegac oraz aby stała na ich straży
b.Indywidualnej - w której stawiamy pytania o przystosowanie się jednostki do tych norm oraz o ich wpływ na naszą osobowośc.
6. Instytucja posiada osobowośc prawną, posiada agendy i działa ponadlokalnie
Wg Radlińskiej INSTYTUCJA - to organizacja trwała oparta na prawie pisanym lub zwyczajowym - instytucja jest organizacją trwałą tzn., że jest pewną ciągłością historyczną - jest, była i będzie lub trwała w znaczeniu bycia niezmienną. Prawo pisane - statuty, regulaminy, ustawy, prawo zwyczajowe - tradycja (wkupne, obchodzenie imienin)
Immanentne cechy instytucji
- jest oparta o prawo, reguły (wymiar aksjologiczny)
- mogą być zarówno formalne lub nieformalne, czyli oparte o prawo zwyczajowe
Pojęcia uszczegółowiające i dodatkowo określające pojęcie INSTYTUCJA to
•Placówka
•Urządzenie
PLACÓWKA wg Radlińskiej - to punkt planowego wykonywania danego rodzaju pracy zaopatrzony w odpowiednie dla niej narzędzia - nie musi mieć osobowości prawnej, jednak może ją posiadac, można ale również niekoniecznie wykonuje się w niej te sama zadania co w instytucji, jest zależna od instytucji i działa lokalnie.
Wojewódzka biblioteka jest instytucja, ma osobowośc prawną, działa ponadlokalnie - województwo a nie osiedle
Biblioteka rejonowa jest agendą wojewódzkiej biblioteki
Biblioteka wojewódzka może być agendą ale tylko dla ludzi znajdujących się w obrębie tej biblioteki
URZĄDZENIA
1.to zorganizowane zbiory (muzea, biblioteki)
2.budowle przystosowane do działalności, która się w nich odbywa (teatry, boiska)
3.zespoły środków technicznych służących zmiennej treści. Urządzenia stają się instytucjami lub placówkami, gdy samodzielnie podejmują działalnośc.
Czym się różni urządzenie od placówki i instytucji?
Urządzeniem jest coś, co nie spełnia swoich funkcji, np. biblioteka w pełni wyposażona jest wówczas urządzeniem, gdy nie ma w niej pracujących ludzi a także i czytelników. Sam budynek + wyposażenie
Instytucja żywa- instytucja zdolna do zmiany, charakteryzuje się stała negacją między tym, co utworzone, a tym, co jest w trakcie tworzenia. Tzn, że są jakieś elementy stałe lub w trakcie tworzenia, np. pracownik, który ma nowe pomysły i istnieje przeświadczenie, że wszyscy powinniśmy tak pracowac i pojawia się czynnik, który wywołuje jakieś zmiany - np. nowy kierownik.
Instytucja symboliczna - siec symboliczna, społecznie usankcjonowana, w której krzyżują się w zróżnicowanych relacjach i proporcjach elementy realne (materialne) i wyobrażalne (wiedza, sankcje, plotki)
W tak pojmowanej instytucja krzyżują się 3 elementy określające jakośc stosunków społecznych
•instytucja utworzona, dana z zewnątrz
•instytucja znajdująca się w trakcie tworzenia
•instytucjonalizacja - powołanie instytucji, grupy osób, która zajmowac się będzie realizowaniem pewnych działań - podział funkcji i zadań
W każdą instytucje wpisane są antynomie, czyli 2 skrajne bieguny
•porządek/nieporządek (ład/chaos)
•trwałośc, stagnacja/ dynamika (stałośc/zmiana)
-trwałośc - historyczna lub w sensie bycia niezmiennym)
•przestrzeń/obszar
- obszar jest zawsze dwuwymiarowy - długośc i szerokośc
- przestrzeń jest trzecim wymiarem (długośc, szerokośc i głębokośc) są to relacje międzyludzkie, które nie są namacalne, są niewidzialne
•instytucja zewnętrzna/instytucja wewnętrzna (zewnętrzna - nadana - przepisy, ustawy, wewnętrzna - sami tworzymy)
•instytucja utworzona/ instytucja w trakcie tworzenia (powstała lub się przekształca)
•instytucja stara/instytucja młoda (dawno powstała lub dawno nie była przekształcona i niedawno powstała lub dopiero się przekształciła)
Wyobrażenie
Kategoria wyobrażeń pełni szczególną funkcję w procesie tworzenia instytucji symbolicznej (porównywanej wcześniej z terminem środowisko niewidzialne)
Wyobrażenie to namysł mający miejsce w odniesieniu do innego pomysłu (poglądu) wskazujący na istnienie niezależnie od tego ostatniego i mogący go zastąpic (mam jakieś informacje na dany temat, ktoś mi coś powiedział, mam wyobrażenie na dany temat ale jeśli ja się z tym zetknę wyobrażenie znika. Budowanie swojego poglądu na bazie innego poglądu, ten 1 pogląd zbudowany był na bazie faktu. Wyobrażenia są obalane lub potwierdzane na bazie bezpośredniej relacji.
Powstanie wyobrażenia ma znaczenie kulturowe, świadczy o zdolności człowieka do przedstawiania sobie pewnych elementów życia codziennego lub środowiska, do komunikowania ich i dzielenia z innymi.
Wyobraźnia społeczna- o społecznym wymiarze wyobrażenia świadczy jego cel, wymiana.
Wyobrażenie składa się z form i wyrażeń o charakterze społecznym. Wyobrażenie społeczne jest zorganizowanym zespołem obrazów i języka, gdyż wyodrębnia i symbolizuje czynności oraz sytuacje. Wyobrażenie może być zarówno w formie przekazu ustnego, jak i obrazu, służy komunikacji i wyrażania treści.
Wyobraźnia społ.-system wartości, idei, działań. Ma na celu porządkowanie rzeczywistości. Musi dotyczyć pewnej zbiorowości ludzi - podzielamy wspólne wyobrażenie, to, czego możemy się spodziewać, pomaga nam orientować się w rzeczywistości, dzięki temu wiemy jak działać.
Według S. Moscovicim def. pojęcie wyobraźnia społeczna jest to system wartości, idei i działań, który pozwala na:
-określenie (zdefiniowanie) porządku świata, co umożliwia jednostkom orientować się i działać w swoim środowisku,
-ułatwienie jednostce włączenia się w proces komunikacji w danej społeczności, znajomość kodu co pozwala na określenie i klasyfikację rożnych aspektów świata
Wyobraźnia społeczna- osoba, która ma wyobraźnie społeczną poszukuje współzależności, dobiera środki itp.
Wyobrażenia stanowią także źródło interpretacji świata społecznego i fizycznego. Wyobraźnia społeczna jest cechą poszukiwaną wśród pracowników pracy socjalnej/społecznej.
Czas i przestrzeń
Kategoria czasu jest obecna z uwagi na procesualność i temporalność obecną zarówno w badaniu, jak i działaniu pedagoga społecznego.
Przestrzeń znajduje bliskie związki z pojęciem środowiska niewidzialnego, jest trzecim wymiarem.Można ją odebrać jedynie intuicyjnie, a zrozumienie jest niemożliwe.
Zwraca się uwagę na wielość przestrzeni, jakie są udziałem człowieka. Szczególnie istotne dla śledzenia głównych jego idei są :
-przestrzeń symboliczna - sama w sobie jest przestrzenią, ale także środowiska niewidzialnego, które zawiera w sobie istotny walor aksjologiczny.
-przestrzeń moralna / etyczna - przestrzeń tworzenia wartości w polu działania pedagoga społecznego
-przestrzeń społeczna - będziemy się odnosić przy okazji omawiania przykładów optymalizowania życia społecznego w placówce, zarówno w formie autoanalizy, jak i analizy zewnętrznej, a zwłaszcza pedagogiki instytucjonalnej
-przestrzeń temporalna - podkreślająca związek przestrzeni i czasu, wiąże się z kategorią długiego trwania i wskazuje na związki czasu i przestrzeni, ma znaczenie pamięci i odwoływania się do przeszłości, jej spożytkowania w teraźniejszości i przyszłości oraz samego pojmowania teraźniejszości.
W związku z kategorią przestrzeni pozostaje pojęcie trwania lub ciągłości.
-ciągłość- to co stałe i zmienne, zmieniające się
-długość trwania- przynosi korzyści, zmienia się, dopracowuje. Instytucja żeby długo trwała musi przyzwyczaić się do naszych warunków, żeby była sprawna w działaniu.
Kategoria działania społecznego
- Semantyka działania (podejście interdyscyplinarne) - istota działania, nadanie sensu i znaczenia, na co zwraca się uwagę a co przemilczyć. Istotne jest uświadomienie sobie oraz pojmowanie, zrozumienie istoty naszych działań
(czynności badawcze i działaniowe realizuje się z punktu widzenia koncepcji, opracowanej wspólnie przez przedstawicieli różnych dyscyplin, dzięki czemu owa koncepcja ma walor międzydyscyplinarności.)
- Dydaktyka działania (podejście pluridyscyplinarne )- przygotowanie do działania w różnych obszarach życia społecznego, związek miedzy działaniem i kształceniem.
(czynności badawcze i działaniowe realizuje się z punktu widzenia różnych dyscyplin)
- Metodologia działania (podejście transwersalności) - umożliwia całościowy pogląd na sytuację, a jednocześnie usytuowany jest w jakiejś danej sytuacji ; koncepcja ta opiera się na przypuszczeniu, że działanie można analizować z trzech perspektyw :
-Wyobrażeniowej - posiadanie wyobrażenia o działaniu, o sobie, o swoich możliwościach
-Afektywnej - samoocena i zdolności oraz poczucie tożsamości, kompetencji
-Operacyjnej - przebiega proces działania
Celem działania społecznego jest przekształcanie i transformacja rzeczywistości społecznej
Działanie społeczne
Działanie społeczne - Określenie społeczno-pedagogicznego wymiaru działania w obszarze edukacji i pracy społecznej wymaga uwzględnienia jego kontekstu społeczno-kulturowego jako uwarunkowań tworzenia i rozwoju oraz akceptacji ,iż każda materia rzeczywistości społecznej jest pojmowana jako instytucja ,która nie jest nam dana raz na zawsze, ale tworzy się i zmienia wraz z nami.
Czym jest Działanie społeczne?:
- strukturyzowanie teraźniejszości przez przyszłość,
-kulturowe wzory wartości i normy społeczne oraz motywacje w poszczególnych rolach społecznych, związanych z danym systemem społecznym,
-samoregulujący się system, dążący do równowagi ukierunkowany na adaptację, maksymalizację możliwości, podtrzymywanie równowagi i integrację,
-opanowywanie sytuacji ,jest to propozycja działania zorientowanego na porozumienie ,na partycypację, współtworzenie i na rozwój ,
-interwencja socjologiczna ,dokonywana z zewnątrz pozycji obserwatora lub inicjatora,
-tworzenie instytucji rozumianej jako przestrzeń podlegająca zmianom .trzy rodzaje instytucji: realna, wyobrażona ,symboliczna.
Celem działania społecznego jest przekształcenie i transformacja rzeczywistości społecznej. Tak pojmowane działanie społeczne obejmuje następujące elementy:
-definiowanie sytuacji rozpoczyna proces działania, jest to stawianie pytań: co to jest? i dlaczego takie jest? I formułowania przypuszczalnych hipotez odnoszących się do wyjaśniania sytuacji. Określenie sytuacji, jej opisanie ,nazwanie ,pozwala na odnalezienie sensu działania i jego ukierunkowania
-orientowanie działania społecznego odbywa się przez artykułowanie jego celów i uzasadnień, przez stawianie pytań po co? i dlaczego? zamierzamy podjąć działanie jak i o to w jakim kierunku można zmieniać, przekształcać środowisko życia i przestrzeń działania.
-podejmowanie aktywności jest trzecim elementem działania społecznego .Wyraża się ono w samym podejmowaniu aktywności ,bądź w jej zaprojektowaniu .Przygotowanie do podejmowania działania wymaga rozważenia odpowiedzi na pytania kto? gdzie? i jak? zamierza działać.
Mamy dwa typy działań :strategiczne i niestrategiczne ,mogą się one dokonywać według dwóch przeciwstawnych logik” formalnej logiki racjonalności” czyli strategia działania i „rachuby chwil”, czyli taktyka „tu i teraz”. Pierwsza z nich inspirowana jest przekonaniem co do pewności i skuteczności przewidywania kierunku działania ,ukierunkowała wiele działań społecznych .Druga z logik wyrosła jako obronna reakcja na niepowodzenia logiki racjonalności .W społeczno -pedagogicznym wymiarze działania ,działanie społeczne rozumiane jest jako czynność społeczna ,stanowiąca” pewien układ zmiennych, które ją określają i modyfikują”.
Działanie strategiczne i niestrategiczne-kategorie analizy
CECHY DZIAŁANIA STRATEGICZNEGO:
1.Orientacja podmiotu: na sukces, na rezultat, efektyzm
Chcemy uzyskać w działaniu strategicznym minimum wysiłku i maksimum korzyści, związane jest to z nastawieniem.
2.Perspektywa podmiotu: to korzyść - jest przede wszystkim korzyścią podmiotu jednostki, a nie społeczności, zbiorowości, pracując w zespole coś się traci, coś się zyskuje. To wszystkie korzyści dla mnie, z nikim się nie dzielę
3.Sensem działania: jest urzeczywistnianie planu działania.
4.logika działania - racjonalna (działanie później) żeby osiągnąć cel trzeba działać pragmatycznie, jest uprzedni namysł - analizuję, planuję, oceniam z punktu widzenia poszczególnych faz
5.Znaczenie działania dla całości - ład społeczny
CECHY DZIAŁANIE NIESTRATEGICZNEGO:
1.Orientacja podmiotu: na porozumienie, teorii działania komunikacyjnego, zorientowanego na komunikację.
2.Perspektywa podmiotu: Perspektywa wspólnoty, społeczności.
3.Sensem działania: Interpretowanie sytuacji i osiąganie porozumienia, im bardziej interpretowanie jest podejmowane z innymi podmiotami, tym bardziej skierowane jest na nastawienie.
4.Logika działania - działanie tu i teraz > rachuba chwili. już trzeba podjąć działanie, np. nie wolno się zastanawiać, gdy dostajemy wiadomość, że dziecko jest bite, działanie natychmiast podejmowane > dla rozwiązania problemu
5.Znaczenie działania dla całości - Działanie jest usytuowane. Działanie uzyskiwane w polu kształcenia i pracy socjalnej. Działanie trzeba odnieść do jakiejś sytuacji. Cele finalne, wyraźne, dalekie są wyraźnie obmyślone, świadome.
Pettern variables Parsonsa
5par zmiennych (analizowanie w odniesieniu do roli społecznych i do 2 par sytuacji społecznych: sfery publicznej, prywatnej. Są to pary dychotomiczne).
1.afektywność (strefa prywatna)- nieefektywność(strefa publiczna)
Jak nie przenosi nadmiernie zachowań afektywnych (emocjonalnych) na sferę publiczną (i odwrotnie). Trzeba umieć się zdystansować
2.dyfuzyjność (rozproszenie) - specyficzność
W sferze prywatnej Tilhman mówi o roli matki, która jest niespecyficzna (nie określona) => niesprecyzowane oczekiwania.
3.partykularyzm - uniwersalność
Relacje w sferze prywatnej są szczególne, specjalne (i dlatego w rodzinie się dobrze czujemy, bezpiecznie) → znamy teren, wiemy, że nasze oczekiwania są zgodne z tym, jak dana osoba będzie się zachowywać.
Natomiast w sferze publicznej jest wiele lęków - bo mamy do czynienia z sytuacjami ogólnymi. Nie wiemy jakie jest oczekiwanie wobec nas (wiemy ogólnie, ale nie szczegółowo). Te szczegóły można poznać przez doświadczenie.
4.przypisanie - osiągnięcia
Jeśli chodzi o sferę pozytywną jesteśmy przypisani do ról.
Np. nie musimy się starać w rodzinie o to, aby być córką czy synem. Są pewne symbole podkreślające to przypisanie np. nazwisko.
Natomiast w sferze publicznej musimy zapracować na określone role i są one pewną konsekwencją, osiągnięć (np. mogę być dobrym uczniem, gdy spełniam pewne wskazówki).
5.orientacja na wspólnotę - orientacja na siebie
Jeśli jesteśmy oceniani za osiągnięcia, to jesteśmy zorientowani na siebie (w szerokim znaczeniu).
Natomiast w sferze prywatnej (np. rodzinie) jesteśmy zorientowani na wspólne wartości (wspólnota jako porozumienie, wzajemność wartości).
Habitus - schemat, którego uczymy się w ogóle nie mając świadomości, że się go uczymy (np. obchodzenie imienin). Przymus kulturowy, nie wiemy skąd to się bierze, ale się tak zachowujemy i jest nam z tym dobrze, akceptujemy to.
Oznacza zwyczajowość, którą my nieświadomie przyjmujemy jako coś, co jest normalne. Jest to zwyczaj wpisany kulturowo.
Jak można łączyć habitus z koncepcją działania społecznego, jak można go spożytkować do zrozumienia podmiotu działającego, do zrozumienia tego, co może stanowić odniesienie do orientowania tego działania oraz wynikających z tego związku zaburzeń w orientowaniu działania, funkcjonowaniu społeczności.
Habitus może być przydatny do postawienia hipotezy, co do tego jakie mogą być odniesienia dla racji działania.
Można też zastosować go do wynikających z tego związku zaburzeń, zarówno w samym orientowaniu działania, jak i funkcjonowaniu społeczności w której działam. (orientowanie działania na habitus).
Habitus może być
- silny habitus, duża autonomia - bardzo charakterystyczne postawy w społecznościach transformacji, (które się przetwarzają). Cechy charakterystyczne tej społeczności. indywidualny, mający znaczenie w kształtowaniu się tożsamości indywidualnej.
- występowanie konfliktu indywidualnego między silnym habitus i silną autonomią. (z jednej strony wymóg bardzo silny, a z drugiej duże poczucie, że się samemu decyduje o wszystkim).
- silny habitus, mała autonomia - tu mamy do czynienia ze społecznością zamkniętą; jej członkowie nie mają poczucia autonomii, sprawstwa
- wyraźna orientacja działania wpisana w tradycję (nikt się nie zastanawia dlaczego robi tak, a nie inaczej). Z pełną akceptacją przyjmuje niewidzialny system znaków i wartości. Reprodukcja społeczno-kulturalna bardzo regularna, silny udział schematu.
- staby habitus, duża autonomia - Społeczność po transformacji:wykorzenienie społeczno-kulturowe powoduje odcinanie się korzeni, migracje; z naszym systemem wartości przenosimy się w inny świat. Z jednej strony rozwój - zaczynamy drugie życie, a z drugiej - mamy kłopoty z odniesieniem aksjologicznym. Brak orientacji oraz brak odniesień aksjologicznych sprawia, że nie wiadomo do czego się odnosić, w jaki sposób wyjaśniać dlaczego tak się zachowuje. Relatywizm moralny charakteryzuje się niepewnością co do stałości wartości odniesień aksjologicznych
- staby habitus, mała autonomia - Sołeczność jest bardzo otwarta, jednocześnie nie za bardzo mają pomysł na siebie, bo autonomia też jest słaba. Taka społeczność jest zagrożona nadmierną akceptacją dla kogoś/czegoś co rozwiąże wszystkie problemy. Jest zagrożona przyjęciem jakiegoś tyrana, lidera. Poszczególne jednostki charakteryzują się brakiem odniesień aksjologicznych. Najlepsza podatność na wszystkie możliwe wpływy. Działając dla innych trzeba najpierw wiedzieć, kim ja jestem.
7