Ustroje państw europejskich i Stanów Zjednoczonych
-         materiały do nauki prawa konstytucyjnego

1.    WIELKA BRYTANIA

KONSTYTUCJA BRYTYJSKA

Jest to konstytucja w sensie jedynie materialnym, bowiem Wielka Brytania nie posiada konstytucji pisanej. Konstytucję tworzą akty prawne rozmaitej proweniencji. Dodatkowo - brak konkurencyjności aktów prawnych (wyrażający się w ich jednakowej mocy prawnej) oraz brak sądowej kontroli konstytucyjności ustaw determinuje elastyczny charakter brytyjskiej konstytucji. Na system źródeł prawa konstytucyjnego składają się:

1. Zwyczajowe prawo konstytucyjne, będące częścią niepisanego powszechnego prawa zwyczajowego; tworzyło się w opozycji do prawa rzymskiego i ma obecnie wciąż spore znaczenie w zakresie prawa konstytucyjnego; efektem obowiązywania prawa zwyczajowego są następujące instytucje: Parlament, Tajna Rada (obecnie symboliczna), prerogatywy królewskie, zasada zwierzchnictwa parlamentu („brytyjski parlament może dokonać wszystkiego za wyjątkiem zamiany kobiety w mężczyznę i odwrotnie”), zasada nieodpowiedzialności politycznej i konstytucyjnej króla ("król nie może czynić źle

2. Wielka karta swobod(1215),ustawa o bryt nast. Tronu(1701),Habeas Corpus act(1679)Bill of Rights(1689),ust o parl(1901)

3. Orzecznictwo sądowe (precedensy) - te postanowienia sądowe, które odnoszą się do zakresu uprawnień wynikających z prerogatyw królewskich

4. Konwenanse konstytucyjne - utarty i powszechnie uznany sposób zachowania się w określonej sytuacji, uznawany za prawną regułę działania. Kształtują się one w drodze pewnego zwyczaju - nie jest to jednak prawo zwyczajowe - bowiem stwierdzenie istnienia prawa zwyczajowego następuje przez sądem, podczas gdy konwenansów - przed innymi organami. Przykłady: 1) Obowiązek rezygnacji gabinetu, który utracił poparcie Izby Gmin 2) Kolegialna odpowiedzialność gabinetu przed Izbą Gmin za ogólną politykę i działalność poszczególnych resortów 3) Powierzenie przez króla misji tworzenia rządu liderowi partii, która wygrała wybory 4) Rezygnacja premiera rządu jest równoznaczna z dymisją całego rządu 5) Rezygnacja premiera, jeśli podczas kolejnych wyborów jego partia utraciła większość w parlamencie 6) Premier musi być członkiem izby Gmin 7) Zwoływanie sesji parlamentu co roku 8) instytucje: Premiera, Gabinetu, Opozycji Jej Królewskiej Mości.

5. Prawo pisane - akty pochodzące od Parlamentu (statutory law). Ograniczają się do poprawek
   i ulepszania tego, co już działa od dawna. Wiele aktów prawa pisanego ma walor jedynie historyczny.

BRYTYJSKIE PARTIE

Początków partii politycznych upatruje się w wieku XVIII. Jeszcze wcześniej, w wieku XVI, w okresie panowania Stuartów stworzyły się dwa stronnictwa: Torysi (najogólniej - katolicy, stronnicy króla) i Wigowie (stronnicy dysydentów kościoła anglikańskiego). W praktyce granice poglądów obu stronnictw były płynne, nierzadko dochodziło do kompromisów. Od tych dwóch stronnictw wywodzi się rodowód dzisiejszych partii politycznych - torysi, wraz z upolitycznieniem podziałów partyjnych, zostali utożsamieni z partiami prawicy (dzisiejsi konserwatyści), wigowie - z liberałami, których znaczenie zmalało poważnie w XX wieku, wraz z powstaniem silnej Partii Pracy (Labour Party) stanowiącej luźną federację stowarzyszeń społecznych i socjalistycznych oraz związków zawodowych. Partia Liberalna, kontynuatorka wigów (Whigs), od 1989 r. Partia Liberalno-Demokratyczna, straciła ostatecznie wpływ na politykę, tracąc w 1922 roku pozycję partnera konserwatystów w dwupartyjnym systemie politycznym na rzecz Partii Pracy. Wiek XX upłynął pod znakiem dominacji dwóch wielkich partii - Konserwatystów (od 1832 r., jedna z najstarszych partii politycznych na świecie) i Partii Pracy (założ. w 1900), przy czym pozostałe partie nie miały żadnych szans zdobycia większości parlamentarnej. Najważniejsze z partii "trzecich" to oprócz wspomnianej Partii Liberalno-Demokratycznej Szkocka Partia Narodowa, Walijska Partia Narodowa (Plaid Cymru), Sinn Fein (polityczne skrzydło IRA). W roku 1997 Partia Pracy pod przewodnictwem Tony'ego Blaira, po 18 latach nieprzerwanych rządów Partii Konserwatywnej (premier Margaret Thatcher, później John Major) wygrała wybory w spektakularnym stylu. Najlepszą ilustracją skali tego zwycięstwa jest fakt, że posłowie labourzystowscy zdobyli większość tak dużą, że nie mieszczą się w ławach przewidzianych dla partii rządzącej i część z nich zasiada w ławach opozycji. Ostatnie wybory odbyły się w czerwcu 2001 roku. Partia Pracy uzyskała 412 mandatów (o 6 mniej niż w 1999 roku), partia konserwatywna 166 (1 miejsce więcej niż 1997 r.), Partia Liberalno-Demokratyczna 52 mandaty (o 6 więcej niż w poprzednich wyborach, co stanowiło ich najlepszy wynik w minionym 70-leciu).

Tradycyjne ujmowanie systemu brytyjskiego jako systemu dwupartyjnego odeszło do historii. Partia Liberalno-Demokratyczna (powstała z połączenia Partii Liberalnej oraz Partii Socjaldemokratycznej) uzyskuje rosnące poparcie (w ostatnich dwóch wyborach ponad 70 mandatów). Ten fakt, dowodzi, że w Wielkiej Brytanii nie ma już klasycznego systemu dwupartyjnego.

Parlament brytyjski według tradycji to Monarcha, Izba Lordów i Izba Gmin. Wobec symbolicznej roli Króla oraz ograniczonej pozycji Izby Lordów - Izba Gmin dysponuje większością władzy, która przynależy Parlamentowi. Izba Gmin jest obecnie organem przedstawicielskim, do którego należy władza ustawodawcza, finansowa i kontrola nad Gabinetem. Od XIX wieku, wskutek rozwoju systemu dwupartyjnego I.G. stała się organem politycznie zdominowanym przez jedną partię polityczną, a co za tym idzie - organem praktycznie podporządkowanym gabinetowi, którego premier, jako lider większości parlamentarnej posiada skuteczną możliwość oddziaływania na parlament.System wyborczy:

- brak jednolicie ustalonej kadencji 'max 5 lat

-          Określenie wybory parlamentarne ma w Wielkiej Brytanii charakter mylący, bowiem w drodze wyborów wyłania się skład tylko Izby Gmin.

-          Nie ma określonego czasu kadencji Izby. Ustawa parlamentu z 1911 r. mówi, że nie może być dłuższa niż 5 lat. Kadencja może ulec skróceniu (Dissolution) przez monarchę na wniosek premiera. W praktyce premier wybiera najdogodniejszy dla swojej partii moment. Wybory mają na celu utrzymanie lub zwiększenie politycznego stanu posiadania partii rządzącej. Kampania wyborcza trwa więc praktycznie cały czas. O przedłużeniu kadencji Izby Gmin powyżej 5 lat może zadecydować jedynie Izba Lordów. Stało się tak dotąd dwukrotnie. W oby przypadkach z powodu wojen światowych. Parlament z 1911 r. miał 8-letnią kadencją, parlament z 1935 r. - 10-letnią.

-          Czynne prawo wyborze: obywatele brytyjscy, obywatele Wspólnoty i Republiki Irlandii zamieszkujący w Zjednoczonym Królestwie, którzy ukończyli 18 lat i zostali zarejestrowani we właściwym miejscowo rejestrze wyborczym (uzupełnianym co roku); od 1987 roku również wyborcy "zamorscy" spełniający dodatkowe wymagania. Kandydat musi mieć poparcie minimum 10 obywateli i wpłacić kaucję wyborczą (traci ją, jeśli nie uzyska przynajmniej 1/8 ważnie oddanych głosów w okręgu).

-          Pozbawieni praw wyborczych - par będący członkiem Izby Lordów (chyba, że się zrzekł tytułu, lub jest parem Irlandii), nie naturalizowani cudzoziemcy, umysłowo chorzy, skazani w czasie odbywania kary, skazani za nielegalne lub korupcyjne praktyki wyborcze

-          Udział w wyborach nie jest obowiązkowy; można głosować osobiście, przez pocztę lub pełnomocnika

-          Bierne prawo wyborcze - każdy, komu przysługuje czynne prawo wyborcze i ukończył 21 lat, z wyłączeniem: bankrutów, skazanych na ponad rok pozbawienia wolności, kleru „wyświęceni członkowie kościołów” (diakoni i księża) Szkockiego, anglikańskiego i katolickiego - z wyjątkiem Kościoła Walijskiego i kościołów nonkomformistycznych, osób sprawujących funkcje i urzędy wymienione w ustawie z 1975 roku (m.in. policjanci, wojsko, sędziowie) osób na rencie Korony

-          Kraj jest podzielony na ponad 600 jednomandatowych okręgów, wybory są tajne, równe i powszechne; system wyborczy - większościowy-względny.

-          Liczba członków Izby Gmin zależy od ilości okręgów wyborczych. Obecnie wynosi 659 członków. (Kworum w Izbie Gmin wynosi 40 deputowanych). Izba obraduje na sesjach. Otwiera je (listopad) mowa tronowa monarchy podając powody zebrania Izby. Inauguracyjną mowę tronową odczytuje się w Izbie Lordów. Lordowie siedzą, a po chwili na salę zostaje wpuszczona delegacja Gmin. Członkowie Izby Gmin stoją stłoczeni w korytarzach Izby Lordów. Izba Gmin obraduje (zgodnie z zasadą wolności słowa) także nad aktami nie wymienionymi w mowie. Sesję zamyka (lipiec) prorogacja odczytywana przez Lorda Kanclerza, w której monarcha wyraża zgodę na akty przyjęte podczas głosowania. Izba obraduje średnio 9 miesięcy w ciągu roku. Obrady trwają przez pięć pierwszych dni tygodnia. Inicjatywy ustawodawcze zgłasza się jedynie w piątki. Interpelacje poselskie w Izbie Gmin - poniedziałek-czwartek - w pierwszej godzinie obrad.

-          Spiker - przewodniczący Izby Gmin, jest wybierany na pierwszej sesji nowo wybranej Izby, przed mową tronową. Musi być członkiem Izby, ale niekoniecznie partii większościowej. Spiker nie bierze aktywnego udziału w pracach parlamentu (np. nie głosuje - chyba, że zachodzi równa liczba głosów za i przeciw w głosowaniu; wówczas - zgodnie z konwenansem - spiker głosuje na korzyść rządu). Wszelkie mowy w Izbie kieruje się do spikera. Utarło się, że spikera wybiera się na kolejną kadencję tak długo, aż sam nie złoży urzędu. Do kompetencji spikera należy stanie na straży procedur obrad Izby, pilnowanie porządku na sali obrad (co niejednokrotnie nie jest łatwe), czemu służą jego specjalne uprawnienia. Decyzje spikera mają rangę precedensów i wiążą jego następców oraz członków Izby. Od 2000 r. urząd pełni Michael J. Martin. Zastąpił na tym stanowisku pierwszą w historii Parlamentu kobietę-spikera B. Boothroyd (1992-2000).

-          Lider partii większościowej w parlamencie zostaje premierem, natomiast lider drugiej partii - zostaje oficjalnie uznany przez spikera za lidera Opozycji Jej Królewskiej Mości i formuje "Gabinet cieni" (stanowiącego "cień", czyli odpowiednik prawdziwego Gabinetu) oczekując na wyniki kolejnych wyborów.

-          Whip (ang. "Bicz") to pomocnik Lidera frakcji partyjnej (liderem frakcji większościowej jest w praktyce nie premier, a członek Gabinetu - Lord Przewodniczący Tajnej Rady). Whipowie pomagają Liderom utrzymywać dyscyplinę partyjną (w parlamencie brytyjskim panuje bezwzględna dyscyplina partyjna) i porządek w Izbie. Whipowie obu partii spotykają się przed każdą sesją i uzgadniają kwestie należące do aktualnego porządku obrad. Whipowie przyjmują także usprawiedliwienia od posłów nieobecnych na obradach Izby. Notoryczne łamanie dyscypliny partyjnej oznacza dla posła w zasadzie koniec kariery politycznej. Nie ma szans na pojawienie się na listach wyborczych przy następnych wyborach, a posłowie niezależni z zasady nie dostają się do parlamentu.

-          Do przywilejów członków Izby Gmin należy immunitet polegający na zakazie aresztowania członka na terenie parlamentu lub podczas obrad bez zgody Izby, oraz obowiązek zawiadomienia Izby o aresztowaniu jej członka. Członek Izby ma prawo tzw. adresu, czyli kontaktu z monarchą za pośrednictwem spikera (nie mają prawa bezpośredniego dostępu). Jeżeli Izba nie wyrazi wyraźnej zgody monarcha nie może przebywać w Izbie, nawet jako widz podczas posiedzenia).

-          Izba ma wyłączność ustawodawczą. Stanowi trzy rodzaje aktów (bills): publiczne, prywatne i mieszane. Inicjatywę ustawodawczą ma każda z Izb. Projekt ustawy jest uchwalany w trzech czytaniach. Kompetencje Izby Lordów są okrojone. Nie może odrzucić ustawy budżetowej, a do innych ustaw tylko zgłaszać poprawki. Brak akceptacji Izby Gmin dla poprawek Lordów - po roku czasu i podwójnym głosowaniu na kolejnych sesjach nad niezmienionym projektem - daje w rezultacie przyjęcie ustawy w brzmieniu Izby Gmin. Dla mocy obowiązującej ustawy wymagana jest promulgacja. Ostatni raz król odmówił podpisu w 1707 roku.

-          Parlament jest jedynym organem powołanym do wydawania ustaw. W Wielkiej Brytanii nie istnieje podział na materię ustawową i materię normowaną przez rząd na podstawie delegacji ustawy. Praktyka oraz specyficzna pozycja wzajemna Gabinetu i parlamentu doprowadziła do sytuacji, w której władza wykonawcza wydaje coraz więcej aktów prawnych o charakterze ustawy na podstawie ogólnego upoważnienia parlamentu. Z jednej więc strony tylko parlament wydaje ustawy delegujące kompetencje ustawodawcze na rząd, z drugiej strony większość ustaw jest uchwalanych z inicjatywy rządu. Ogromną rolę ma więc w tym układzie Opozycja, której sprzeciw ogranicza swobodę rządu i parlamentu w zakresie wydawania ustaw lub aktów o randze ustawy.

-          Parlament sprawuje kontrolę nad rządem, przejawiającą się w następujących instytucjach: pociągnięcie członka rządu do odpowiedzialności konstytucyjnej (impeachment) lub politycznej, zapytania poselskie, wotum nieufności i wotum zaufania, kontrola finansowa oraz specyficzne dla ustroju brytyjskiego - dyskusja nad mową tronową i Komisja Całej Izby (cała izba bez spikera). Odpowiedzialność konstytucyjna została w zasadzie wyparta przez polityczną związaną z wzajemną pozycją Większości i Opozycji. Opozycja może zgłosić votum nieufności wobec rządu. W warunkach tzw. trwałej większości realne możliwości opozycji są niewielkie i w zasadzie polegają na nagłośnieniu określonych kwestii i poddaniu ich pod rozwagę opinii publicznej. Debata nad votum jest więc dla opozycji okazją przedstawienia swoich poglądów. Podobnie przy okazji dyskusji nad mową tronową, zapytaniem poselskim, debatą budżetową (rząd musi uzyskać poparcie parlamentu dla budżetu, ale to on jako przedstawiciel monarchy przygotowuje projekt budżetu).

-          Obok komisji całej izby istnieją też komisje: stałe, specjalne, wspólne (obu izb) i komisje projektów ustaw prywatnych (w przypadku kontrowersji)

W związku z istotnymi reformami Izby Lordów (październik 1999), będącymi realizacją polityki Partii Pracy przeciwnej istnieniu Izby Lordów o charakterze dziedzicznym, część poniższych informacji ma walor głównie historyczny. Obecnie Izba Lordów została praktycznie pozbawiona charakteru dziedzicznego. Izbę tworzą głównie Lordowie dożywotni mianowani na podstawie ustawy z 1958 roku. Pozostali to zredukowani liczbowo do 92 Lordowie dziedziczni a także grupa 26 arcybiskupów i biskupów. Lordowie dziedziczni mają pozostać członkami Izby do czasu dokończenia reformy Izby Lordów. (Najnowsza wersja projektu reformy I.L. z 2001 r.) Liczba Lordów wynosi obecnie 705: 587 dożywotnich, 92 dziedzicznych i 26 arcybiskupów)

·         Skład liczebny Izby Lordów był różny i zmienny i wynosił do niedawna blisko 1200 osób. Wynikało to z faktu, iż nie każdy z Lordów był w stanie dowieść swojego lordostwa i nie istniały żadne ograniczenia monarchy w zakresie mianowania nowych lordów. Dziś listę osób do nobilitacji sporządza premier i rząd, a królowa jedynie dokonuje mianowania. Tytułów dziedzicznych praktycznie się już nie nadaje. Poza tym, zgodnie z ustawą z roku 1963 Lord mógł zrzec się tytułu, więc tym samym "opuścić" Izbę Lordów.

·         Wyróżniamy Lordów:

• Duchownych (2 arcybiskupów i 24 biskupów kościoła anglikańskiego, piastujących tytuł do momentu jego zrzeczenia się lub śmierci);

• Dziedzicznych (najliczniejsza niegdyś grupa - około 800 osób; dziś - 92). Nie każdy Lord brytyjski mógł pochwalić się imponującą genealogią, bowiem monarcha miał pełną dowolność w mianowaniu lordów - dziedzicznych czy dożywotnich. Dziedziczność oznaczała, że tytuł nie wygaśnie po śmierci lorda lecz przejdzie na jego potomków. Dożywotność - że przysługuje wyłącznie do końca życia. Często w Izbie Lordów zasiadali lordowie dziedziczni w pierwszym pokoleniu. Do wykonywania kompetencji sądowych Izby, jako Najwyższego Sądu Apelacyjnego powołuje się dożywotnio Lordów prawa.

• Dożywotnich - mianowanych przez Koronę na podstawie ustawy z 1958 roku (dziś 587).

Poglądy członków Izby Lordów są tradycyjnie konserwatywne. Nie ma to jednak większego znaczenia dla rządu, bowiem gros uprawnień ma obecnie Izba Gmin. Izba Lordów nie jest oczywiście kadencyjna. Zbiera się razem z Izbą Gmin. Przewodniczy jej z urzędu Lord Kanclerz - inaczej niż spiker - biorąc aktywny udział w obradach (jest także członkiem Gabinetu - ministrem sprawiedliwości). Mowy w Izbie kieruje się do wszystkich zgromadzonych. Kworum w Izbie Lordów = 3 lordów. Lordowie nie otrzymują wynagrodzenia. W Izbie Lordów znajdują się przedstawiciele poszczególnych partii (liderzy, whipowie, oraz rzecznicy prasowi), ale wielu Lordów jest bezpartyjnych (tzw. crossbenchers)

Kompetencje Izby Lordów:

• bezwzględnie wymagana zgoda na przedłużenie kadencji parlamentu

• weto zawieszające w stosunku do ustawy, na maksymalnie 1 rok.

• inicjatywa "nie kontrowersyjnych" ustaw (jako odciążenie Izby Gmin)

• funkcja opiniodawcza względem ustaw nadsyłanych z Izby Gmin

• zgłaszanie poprawek do ustaw

• procedura Impeachment

• działanie jako Najwyższy Sąd Apelacyjny (Lord Kanclerz i 9 Lordów Apelacji) - najwyższa instancja w sprawach cywilnych i częściowo karnych. Ostatnio najgłośniejszą sprawą, jaką zajmował się Najwyższy Sąd Apelacyjny był kwestia ekstradycji gen. Augusto Pinocheta do Hiszpanii.

MONARCHA

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej jest monarchią konstytucyjną. Dziedziczny (na zasadach primogenitury) monarcha jest głową państwa, głową kościoła anglikańskiego w Anglii i prezbiteriańskiego w Szkocji. Jest symbolem brytyjskiej wspólnoty. Obecnie (od 6 lutego 1952) monarchą brytyjskim jest Jej Królewska Wysokość Elżbieta II z dynastii Hanowerskiej, córka Jerzego VI. Dynastia zmieniła swą nazwę w okresie I wojny światową na "Windsorską" (z powodów propagandowych - Hanower kojarzył się z Niemcami - wojennym wrogiem Wielkiej Brytanii).

Władza królewska jest obecnie czysto symboliczna, zgodnie ze stwierdzeniem, że król panuje, ale nie rządzi

Zasady :

- „król nie może czynić źle” - nieodpowiedzialność polityczna i konstytucyjna króla za jego postępowanie
- „król nie może działać sam” - obowiązek kontrasygnaty każdego aktu królewskiego przez odpowiedniego ministra

• Prerogatywy królewskie (de facto - ma je rząd lub premier - jako reprezentanci króla):

• zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu

• powoływanie i odwoływanie premiera

• kreowanie nowych parów

• mianowanie dostojników kościoła

• nadawanie orderów i odznaczeń

• stosowanie prawa łaski

• promulgacja ustaw

• akty o charakterze międzynarodowym

• Faktyczny udział monarchy w sprawowaniu władzy:

• prawo by się radzono

• prawo do zachęcania

• prawo do ostrzegania

RZĄD i GABINET

Brytyjskie rozumienie pojęcia rząd jest wielorakie i inne od europejskiego:

1. rząd to Korona i sługi Korony, czyli cały aparat administracji opłacany z kasy skarbu państwa, albo

2. rząd to tylko ci słudzy Korony, którzy sprawują określone stanowiska polityczne (ministrowie i wiceministrowie - tzw. ministrowie młodsi), ale już nie służba cywilna o charakterze administracyjnym (np. pracownicy ministerstw), albo

3. rząd to członkowie Gabinetu powoływani przez monarchę (- rozumienie najbliższe europejskiemu - kontynentalnemu)

W skład Gabinetu mogą wejść członkowie Izby Lordów, Izby Gmin i wyjątkowo osoby spoza parlamentu. Wszyscy są jednocześnie członkami Tajnej Rady, więc obowiązuje ich zakaz ujawniania tego, co dzieje się na posiedzeniach Gabinetu. Liczba członków Gabinetu wynosi obecnie (IV 2002) 26 osób. Monarcha mianuje na premiera lidera partii zwycięskiej. Nie wymaga się tu kontrasygnaty, bo nie ma osoby, która mogłaby jej dokonać. Nominacja pozostałych członków Gabinetu dokonywana jest przez monarchę na wniosek premiera. Odwoływanie członków rządu to także prerogatywa monarchy, ale w praktyce kieruje tym premier, który "prosi ministra o rezygnację".

Wyjątkowa pozycja premiera przejawia się w:

1. pozycji w gabinecie - premier jest najważniejszym i głównym doradcą monarchy oraz szefem rządu (szefem, a nie tylko „jednym wśród równych”)

2. pozycji w parlamencie (zwłaszcza w Izbie Gmin) - jako lider partii rządzącej jest też liderem Izby Gmin; funkcję tę jedynie z powodów technicznych może wykonywać inna osoba, co w niczym nie zmienia pozycji osoby premiera

3. pozycji premiera w partii - nadal pozostaje jest liderem

4. faktycznym przejęciu prerogatyw monarchy w zakresie rozwiązania parlamentu

5. udział w wykonywaniu przez monarchę prerogatyw związanych z nadawaniem tytułów i godności

Zdarza się, że gabinet pomimo jedności politycznej, nie działa jednomyślnie. Wówczas premier może wykorzystać swoją bezwzględnie dominującą pozycję do utworzenia:

• Wewnętrznego Gabinetu (grupa "przyjaciół" premiera w łonie gabinetu, która podejmuje decyzje w swoim wąskim gronie i przedstawia gotowe propozycje gabinetowi)

• Częściowy gabinet - komitet pod przewodnictwem premiera, podejmuje decyzje poufnie i przedstawia Gabinetowi do akceptacji lub podejmuje decyzje w imieniu całego Gabinetu, bez jego udziału. Jego decyzje traktowane są jako decyzje całego gabinetu.

Funkcje gabinetu:

• ostateczne ustalenie polityki, która ma być przedstawiona parlamentowi (w formie mowy tronowej, czyli odpowiednika kontynentalnego exposé)

• najwyższa kontrola organów wykonawczych zgodnie z polityką określoną przez parlament

• koordynacja i kierowanie resortami administracji państwowej

Sys parl-gab

3 podz wl,legislatyw zazw 3 izbowa,egzekutywa zawsze 2 czlonowa,glowa panstwa-odp konst, szef rzadu-polit i konst;kontrasygnata,wiekszosciowy rzad, fachowcow,mniejszosciowy;brak incompatibilitas(nielacznosc egz i leg)

2

---