Mikotoksyny to metabolity wtórne grzybów mikroskopowych,

określanych też potocznie pleśniami . Są to trujące substancje naturalne

Grzyby pełnią rozmaite rolę:

SAPROTROFICZNĄ(120 tys gat.)- usuwają resztki organiczne tworząc

humus, zapewniają sobie stale miejsce w obiegu materii, poprawiając

strukture i żyzność gleby

SYMBIOTYCZNĄ - mikoryza

BIOTECHNOLOGICZNĄ- wykorzystywane są w procesach biotechnol

(produkcja jogurtów, piwa itp., produkcja przypraw, sery pleśniowe)

ANTYBIOTYCZNĄ - z grzybów wyizolowano penicylinę.

FITOTOKSYCZNĄ- są szkodliwe dla komórek i tkanek roślin

zmieniają przepuszczalność błon komórkowych zakłócają podziały

mitototyczne w komórkach ograniczają kiełkowanie ziarniaka

ZOOTOKSYCZNĄ - są bardzo szkodliwe dla ludzi i zwierząt.

Mikozy - Choroby wywołane obecnością w organiz, człowieka i zwierząt

grzyba

Mikotoksykozy - zachorowania powodowane przez wtórne metabolity grzybów

Do grzybów zagrażającym człowiekowi i zwierzętom należą przedstawiciele:

Gromady ZYGOMYCOTA (sprzężniaki) rodz Mucor-pleśniak, Rodz Rhizopus-rozłożek

Gromady Ascomycota (Workowce), Rodz Pennicillium-kropidlaki i Aspergillus-pleśniaki

Gromady DEUTEROMYCOTA, grzyby mitosporowe lub też zwane amorficzne

(Rodzaj Fusarium i grzyby ciemne rodzinyDematiace: Alternaria, Cladosporium,

Substancje szkodliwe tworzone przez grzyby:

-rozwijające się w zawilgoconych pomieszczeniach (rodzaju, ASPERGULLUS,

PENICILLIUM, ALTERNARIA, CLADOSPORIUM i STACHYBOTRYS

-grzyby przechowalniowe z rodzaju Aspergillus, Penicillium .

grzyby polowe- rozwijają się na roślinach w czasie wegetacji

np. rodzaju Fusarim, Claviceps

Toksyny tworzone przez grzyby przechowalniowe to:

AFLATOKSYNY B1, B2, G1, G2- tworzone przez grzyby z rodzaju Aspergillus

- mogą przedostać się do mleka (1-3%)

• są rakotwórcze

• osłabia układ odpornościowy

• wywołuje mutagenność (bada się przy pomoćy bakterii z rodzaju Salmonella)

• obniżają odporność

• u drobiu chudnięcie, depresję, porażenie mięśni

OCHRATOKSYNA A - tworzona przez grzyby z rodzaju Aspergillus ochraceus

i Penicillium Penicillium viridicatum (ochratoksyna i cytrynina)

- rakotwórcza

jej toksyczność warunkuje grupa fenolowa

• może przedostawać się do krwi i tkanek (podroby szynki , kiełbasy),

• powoduje obniżenie masy

• syndromy ostrej ochratoksykozy

• powoduje niedostatek wit. A,C,E

• powoduje obniżenie krzepliwości i odporności

• szczególnie narażone są świnie, drób (2-4mg/kg- wysoka śmiertelność drobiu),

• niska wrażliwość dla przeżuwaczy

PATULINA

Sprawcy: Penicillium expansum, Aspergillus clavatus

Tworzy się przede wszystkim w owocach przechowywanych uszkodzonych

uprzednio przez owady, burze (np. brązowa zgnilizna winogron, bananów)

Tworzona jest na jabłkach, sokach jabłkowych, winogronach, zbożach i serach

w lodówkach

Odporna na obróbkę cieplna i i trwała w środowisku kwaśnym

Jest antybiotyczna, rakotwórcza, teratogenna

Kolejna grupa grzybów toksynotwórczych to grzyby polowe

czyli rozwijające się na roślinach podczas wegetacji).

Wymienić tu przede wszystkim należy toksynotwórcze grzyby

porażające zboża z rodzaju FUSARIUM, CLAVICEPS i ALTERNARIA

.Patogeny z rodzaju Fusarium porażają kłosy zbóż : pszenicy, pszenżyta ,

żyta , owsa jęczmienia i kukurydzy. Skutkiem porażenia zbóż gatunkami

Fusarium jest akumulacja mikotoksyn w ziarnie jeszcze przed żniwami.

Dodatkowo dochodzi do obniżeń elementów struktury plonu

Gatunki z rodzaju Aspergillus i Penicillium uważane są za dominuj w środowis

wewnątrzdomowym. Także grzyby z rodzaju Mucor, Rhizopus i Aureobasidium

Grzyby te bytują:

-w kurzu domowym-zarodniki stanowić mogą 5-20% kurzu domowego.

Rodzaje: Mucor, Penicillium, Aspergillus, Rhizopus, Alternaria i Cladosporium,

Stachybotrys dominują wśród grzybów izolowanych z kurzu domowego`

-na roślinach doniczkowych jak również w klatkach z ptakami (Aspergillus i

Cryptococcus neoformans).

-W klimatyzatorach i wentylatorach

Toksyny

TRICHOTECENY A i B

Trichoteceny grupy A mają wbudowane w podstawowy szkielet grupy

hydroksylowe oraz acetylowe w pozycji R₁-R₂, a niektóre grupę

butyryloksylową w pozycji R₅.

Natomiast związki trichotecenowe należące do grupy B mają w pozycji C-8

podstawiony atom tlenu. Do grupy A zaliczane są: scirpentiol (STO),

diacetoksyscirpenol (DAS), 4-monoacetoksyscirpenol (MAS),

HT-2 toksyna, T-2 toksyna, neosolaniol (NEO), T-2 triol, T-2 tetraol

(Perkowski i in. 1997b, Mielniczuk 2001).

- działają na skórę i błony śluzowe (martwica u - cieląt, prosiąt i drobiu

- hamuje syntezę białka , osłabiają immunologiczne

• drób wykazuje większą odporność niż trzoda

• są wydalane z kałem w ciągu kilku dni

• u świń zahamowane pobieranie karmy (wymioty)

• przeżuwacze starsze są najbardziej odporne

TRICHOTECENY C I D - są 10 x bardziej toksyczne niż grupa A i B

Dopisać jakie grzyby je powodują

produkowane są przez grzyby np. z rodzaju Stachybotrys

-powodują podrażnienie skóry, ból gardła , zmęczenie, zapalenie ucha, kaszel

-uszkadzają szpik

-odgrywają rolę w śmiertelnym zapaleniu płuc

ZEARALENON- toksyna estrogenna-hormon

• powoduje zanik rui

• powoduje ronienie zwierząt

• spadek łaknienia

• zaburzenie laktacji

FUMONIZYNY-

• uszkadzają płuca, wątrobę, trzustkę

• ta neurotoksyna powoduje choroby mózgu

• sprawca najprawdopodobniej raka krtani

MONILIFORMINA- pogarsza przyrost drobiu.

tworzonymi przez gatunki z rodzaju Fusarium

Jęczmień

Piwo- możliwa ochratoksyny A

Piwo- 3-7% toksyn trichotecynowych

Toksyny rodzaju Aspergillus:

Aflatoksyna B1, G1, M1, ochratoksyna A,

sterigmatocystyna, kwas cyklopiazonowy

Toksyny rodzaju Penicillium:

Ochratoksyna A, cytrynina, patulina, kwas cyklopiazonowy, penitrem A

Toksyny rodzaju Fusarium:

Trichoteceny (m.in. deoksyniwalenol, niwalenol, toksyna T-2,

toksyna HT-2, diacetoksyscirpenol),

zearalenon, fumonizyny, moniliformina

Toksyny rodzaju Claviceps:

Alkaloidy ergotaminowe

Oddziaływanie na układy

Rakotwórczość

Aflatoksyny, ochratoksyna A, fumonizyny

Mutagenność

Aflatoksyny i sterigmatocystyna

Embriotoksyczność i teratogenność

Ochratoksyna A

Osłabianie układu odpornościowego

Aflatoksyny i ochratoksyna A

Oddziaływanie na organy i tkanki

Właściwości estrogenne

Zearalenon (ZON)

Działanie krwotoczne

Trichoteceny grupy A

Nefrotoksyczność

Ochratoksyna A, cytrynina

Hepatotoksyczność

Aflatoksyny, sterigmatocystyna, rubratoksyna B, kwas penicylinowy

Dermatotoksyczność

Trichoteceny

Cytotoksyczność

Trichoteceny

Neurotoksyczność

Penitrem, ergotoksyny, fumitremorgeny, verrukulogen,

fumonizyny, loritrem, aflatrem

---