Spostrzeganie to proces przetwarzania informacji bezpośrednio oparty na informacjach już wcześniej zakodowanych w naszym systemie informacyjnym.
Wrażenie to elementarne zjawisko psychiczne, które polega na odzwierciedleniu cechy przedmiotu działającego na receptor.
Spostrzeżenie to poznawczy proces psychiczny polegający na odzwierciedleniu przedmiotu działającego na receptor lub receptory.
Złudzenia -to błędnie rozpoznane spostrzeżenia realnie istniejących przedmiotów, którym towarzyszy mniej lub bardziej stanowczy sąd realizujący.
Omamy- to spostrzeżenia nieistniejących w rzeczywistości przedmiotów (nie ma realnego bodźca), którym towarzyszy błędny sąd realizujący.
Omamy rzekome- przeżycia wyodrębnione spośród innych omamów z powodu cech sugerujących, że tracą charakter doznań zmysłowych, a zbliżają się do wyobrażeń. Są to spostrzeżenia powstające bez bodźców działających z zewnątrz.
MYŚLENIA
Myśli nadwartościowe - to przekonania prawdziwe, które mają bardzo silny wpływ na decyzje, zachowania i całe postępowanie człowieka, charakteryzują wynalazców i reformatorów.
Urojenia - to fałszywe przekonania pochodzenia chorobowego, które cechuje:
1) fałszywość, czyli rozmijanie się wyrażanych przez chorego przekonań z przekonaniami otoczenia,
2) chorobowy kontekst, czyli współwystępowanie innych objawów psychopatologicznych,
3) niezwykle silne odczucie rzeczywistości,
4) niepodatność na rzeczowe kontrargumenty.
Typy urojeń w zależności od tematyki
Odnoszące (ksobne) - wiążą się ze stwierdzaniem nierealnych lub zaprzeczaniem realnym związkom chorego z otoczeniem
Oddziaływania (owładnięcia) - polegają na przeświadczeniu chorego, iż niektóre lub wszystkie jego przeżycia i zachowania ulegają wpływowi obcych sił działających środkami naturalnymi.
Prześladowcze - wiążą się z przekonaniem o działaniach otoczenia zmierzających do pozbawienia chorego życia, zdrowia, godności, własności.
Zmiany osoby - dotyczą urojeniowego poczucia zagrażającej, zachodzącej lub już zaistniałej, częściowej, bądź całkowitej zmiany cielesnej, czy psychicznej, zmiany tożsamości albo przemiany w inną istotę.
Wyższościowe (wielkościowe) - dotyczy podwyższonej oceny własnych cech, możliwości, pozycji, tożsamość.
Małej wartości (depresyjne) - dotyczą zaniżenia oceny własnych cech, możliwości, pozycji lub tożsamości.
Automatyzmy psychiczne - przeżycia zatracania lub utraty wpływu (autorstwa, sprawstwa) chorego na spostrzeganie, myślenie, mowę lub ruchy własnego ciała, które odczuwane są jako automatyczne, niepodlegające wysiłkowi woli.
Myśli natrętne (obsesje) - to myśli uporczywie powracające, narzucające się choremu z poczuciem przymusu, mimo prób i wysiłku wkładanego w ich oddalenie, lecz zawsze traktowane jako myśli własne.
Spowolnienie/zahamowanie - różnego stopnia ograniczenie szybkości myślenia i wypowiadania się. Przejawiają się wydłużeniem czasu niezbędnego do sformułowania i przekazania wypowiedzi.
Przyspieszenie - różnego stopnia wzmożenie szybkości przesuwania się, zmienności i inicjowania coraz to nowych wątków myślenia, aż do gonitwy myśli.
Otamowania - chwilowa, zwykle nieoczekiwana pauza w biegu myśli i wypowiedzi. Może być przedstawiana jako odczucie nagłej pustki, braku myśli w głowie.
Natłok- subiektywne poczucie uciążliwego nadmiaru spontanicznie pojawiających się, kolejnych wątków i tematów myślenia.
Rozwlekłość, drobiazgowość - skłonność do inicjowania nowych, zwykle zbędnych wątków wypowiedzi, pomimo niezakończenia już rozpoczętych, co powoduje oddalanie się od wątku głównego.
Stereotypie, perseweracje, iteracje - różne formy powtarzania, zawężania myślenia i wypowiedzi do tych samych tematów, zdań, lub wyrażeń.
Werbigeracje - kolejne, „seryjne”, jakby automatyczne powtarzanie słów, fraz, czasem mało sensownych lub celowych.
Mutyzm - brak reakcji słownych, mimo zachęt i poleceń kierowanych do chorego.
Zubożenie myślenia- ograniczenie ilościowej lub treściowej zawartości myślenia i wypowiedzi chorego, co utrudnia możliwość porozumiewania się z nim.
Myślenie paralogiczne - oznacza komunikowane za pomocą wypowiedzi wyraźne odstępstwa od reguł logiki, które sprawiają, że rozmówcy trudno zrozumieć znaczenie pojęć, zasady łączenia ich, reguły wnioskowania
Myślenie niespójne - oznacza zakłócenie reguł wiązania składników myślenia w spójną całość z powodu utraty gramatycznej poprawności myślenia.
Myślenie niekomunikatywne - istotą jest brak zrozumienia wypowiedzi przez rozmówcę z powodu
paralogii i nieskładności myślenia lub z powodu ograniczenia intencji porozumiewania się.
Rozkojarzenie - złożone zaburzenie struktury i funkcji myślenia, w którym elementy niekomunikatywności, paralogiczności i nieskładności powodują, iż wypowiedzi chorego stają się mało zrozumiałe.
Splątanie- złożone zaburzenia struktury i czynności myślenia, prowadzące do wypowiedzi niezrozumiałych, niekomunikatywnych, wybitnie nieskładnych.
PAMIĘĆ polega na utrwalaniu (zapamiętywaniu), przechowywaniu, rozpoznawaniu i odtwarzaniu (przypominaniu) treści doznawanych uprzednio spostrzeżeń, myśli, emocji oraz dokonanych czynności ruchowych.
nadczynność pamięci - zdolność szybkiego zapamiętywania oraz odtwarzania zapamiętanych treści,
niedoczynność pamięci- upośledzenie zapamiętywania w stanach wzruszenia, w nerwicach oraz upośledzenie zapamiętywania, procesu przechowywania i przypominania uwarunkowane zmianami organicznymi
niepamięć- luka pamięciowa obejmująca okres krótki
zafałszowanie pamięci - to konfabulacje, złudzenia i omamy pamięciowe oraz zjawiska typu deja vu,
konfabulacje, treści przypadkowe, fałszywe bądź nieprawdopodobne wypełniające często luki pamięciowe,
złudzenia pamięciowe polegają na zniekształceniu treści zapamiętywanych zjawisk,
omamy pamięciowe polegają na przeświadczeniu chorego o realności przeżyć, których nie doznał, lub których doświadczył jedynie w wyobraźni
zjawiska typu deja vu (złudzenia pamięciowe utożsamiające) polegają na poczuciu znajomości sytuacji nowej.
Emocja (uczucie) to zwykle subiektywnie odczuwany stan psychiczny, przynaglający do rozpoczęcia pewnych działań, któremu towarzyszą różne zmiany cielesne, charakterystyczna ekspresja mimiczna i pantomimiczna oraz zachowanie.
Nastrój dłuższy czas utrzymywania się emocji,
Obniżenie nastroju - właściwością charakterystyczną są dłużej utrzymujący się ujemny ton emocjonalny i ujemne zabarwienie uczuciowe wszystkich przeżyć opisywane przez chorych na przykład jako: przygnębienie, smutek, złe samopoczucie, rozpacz, brak radości, bezsilność, niemoc, ból istnienia, pragnienie śmierci, bezradność, żal, zniechęcenie
1.Nastrój depresyjny - obniżenie nastroju wyróżnia się tu wyraźnym tonem rozpaczy, smutku, przygnębienia, niezdolności do odczuwania radości i przyjemności, niemożności i bezsilności.
Niezbyt nasilone obniżenie nastroju to nastrój subdepresyjny.
2.Nastrój depresyjno-dysforyczny (dysforyczny) - w obniżeniu nastroju zaakcentowany jest ton żalu, rozżalenia, zniechęcenia, nieszczęśliwości, rozdrażnienia, a nawet złości.
3.Nastrój dystymiczny - aktualnie utożsamiany z nastrojem subdepresyjnym.
4.Anhedonia - utrata zainteresowań oraz odczuwania przyjemności.
Podwyższenie nastroju - cechuje się wybitnie dodatnim tonem i zabarwieniem emocjonalnym wszystkich przeżyć, które chory opisuje jako: radość, wesołość, szczęście, entuzjazm, poczucie mocy energii.
1.Nastrój maniakalny - cechuje się względnie równomiernym wzmożeniem podwyższonego nastroju z odczuciami uniesienia, radości o dość ekspansywnym, dłużej utrzymującym się charakterze.
Niezbyt nasilone wzmożenie nastroju to nastrój hipomaniakalny.
2. Nastrój euforyczny - to dość płytkie wzmożenie nastroju z dominowaniem wesołości, samozadowolenia, skłonnością do żartowania, bagatelizowania trudności i przeciwieństw.
3.Nastrój moriatyczny - odmiana euforii ze szczególnie nasiloną, lecz pustą wesołkowatością i tendencją do błaznowania i niewyrafinowanych żartów.
4.Nastrój ekstatyczny - wzmożenie nastroju z charakterystycznym odcieniem ekstazy, odczucia podniosłości sytuacji i wydarzeń oraz własnego w nich udziału.
Lęk - to nastrój, w którym dominuje odczucie silnego zagrożenia lub zatrważającej zmiany wywodzącej się z nieznanego, nierealnego źródła.
Złość (dysforia) - to nastrój, w którym dominuje negatywnie przeżywane wzburzenie związane z poczuciem ograniczenia lub zablokowania (frustracji) możliwości realizacji własnych celów.
Zobojętnienie uczuciowe (apatia) - ilościowe ograniczenie lub brak przeżywania uczuć
Spłycenie uczuciowe (sztywność, bladość) - zatracenie intensywności, zabarwienia i modulacji reakcji emocjonalnych na zachodzące wydarzenia
Zubożenie uczuciowe (uproszczenie, prymitywizacja) - ograniczenie lub nawet zanik uczuć złożonych Zaleganie uczuć - tendencja do długotrwałego utrzymywania się stanów uczuciowych, w mało zmienionej lub niezmienionej postaci
Lepkość uczuciowa - niemożność oderwania się od stanów uczuciowych, przejścia nad nimi do porządknadmierne wikłanie się (lepienie) w reakcje, lub związki uczuciowe, utrudniające zachowanie dystansu emocjonalnego wobec ludzi i okoliczności
Chwiejność uczuciowa - spontaniczna lub sprowokowana łatwość przechodzenia pomiędzy przeciwstawnymi stanami uczuciowymi od smutku, przygnębienia czy płaczliwości z jednej, do radości, wesołości i dowcipkowania z drugiej strony lub w odwrotnym kierunku.
Spowolnienie/zahamowanie RUCHÓW - różnego stopnia zmniejszenie szybkości i ograniczenie zmienności różnych form aktywności psychomotorycznej - ogólnej ruchliwości, mimiki, gestykulacji, ruchów lokomocyjnych, wypowiadania się.
Przyspieszenie/pobudzenie ruchowe - różnego stopnia zwiększenie szybkości i nasilenie zmienności różnych form aktywności motorycznej
Natrętne czynności -czynności ruchowe, które chory odczuwa jako przymus, lecz które uporczywie ponawia, mimo świadomości ich bezsensowności i prób przeciwstawiania się.
Parakinezy - niezwykłe formy aktywności ruchowej, typowe dla katatonii.
• katalepsja - wiąże się z nienaturalnym wzmożeniem napięcia mięśniowego o charakterze plastycznym (prowadzi do zastygania lub giętkości woskowej) bądź sztywnym (deskowa-te usztywnienie tułowia i kończyn),
• zastyganie - wybitne spowolnienie ruchów, powodujące że pozycja nadana ciału chorego z trudem i bardzo wolno powraca do pierwotnego stanu,
• giętkość woskowa - plastyczność napięcia mięśniowego i uległość chorego pozwalają nadać jego ciału pozycję prawie dowolną, nawet nienaturalną, jakby było z wosku,
• objaw echa - natychmiastowe, względnie wierne i jakby automatyczne powtarzanie za rozmówcą jego gestów (echopraksja), wyrazu twarzy (echomimia) wypowiedzi (echolalia),
• automatyzm nakazowy - skrajna uległość chorego wobec minimalnych sugestii płynących z otoczenia
• automatyczna uległość - zjawisko niemal automatycznego podporządkowywania się chorego
Poleceniom otoczenia (zastyganie, giętkość woskowa, objawy echa, automatyzm nakazowy),
• negatywizm - bezzasadny opór chorego, lub przeciwstawianie się sugestiom lub poleceniom z otoczenia.
Nawykowe unikanie (fobie) - czynnikiem motywującym jest lęk przed sytuacją lękorodną.
Natręctwa - uporczywe nawracanie myśli, czynności i impulsów, odczuwane jako przymusowe i absurdalne.
Stereotypie - zawężenie zainteresowań, które powracają stale do tego samego lub bardzo bliskiego kręgu spraw,
Perseweracje - wielokrotne, niewynikające z przebiegu kontaktu wtrącanie tych samych, raz już udzielonych odpowiedzi
Ambiwalencja (dwuwartościowość) - zjawisko jednoczesnego przeżywania całkowicie sprzecznych ze sobą nastawień psychicznych bez dostrzegania zachodzącej między nimi sprzeczności
Zespół depresyjny, które obejmuje:
1. Obniżenie nastroju.
2. Spowolnienie toku myślenia.
3. Spowolnienie ruchowe.
Zespół depresyjny, w którym u chorego nie jest zauważalny obniżony nastrój, natomiast na pierwszy plan wysuwają się takie objawy, jak bezsenność, zaburzenia odżywiania, natrętne myśli i czynności, dolegliwości somatyczne, okresowe nadużywanie leków czy alkoholu nazywany jest depresją maskowaną.
W zespole maniakalnym obserwuje się:
1. Podwyższony nastrój.
2. Przyspieszenie toku myślenia.
3. Podwyższenie napędu ruchowego.
Zespół hebefreniczn Chorzy zaczynają dziwacznie się zachowywać, stają się kpiarscy, śmieją się bez powodu, stają się gruboskórni, drażliwi. Często przejawiają zachowania przypominające zachowania małego dziecka (puerylizm). Zespół katatoniczny- pacjenci są znacznie spowolniali, mogą mieć znaczne trudności z wykonywaniem codziennych czynności, a w skrajnie nasilonej postaci może pojawić się całkowity bezruch. Spowolnieniu ruchowemu towarzyszy pogorszenie kontaktu werbalnego - od komunikowania się szeptem aż po całkowity bezgłos. Stan, w którym bezgłosowi (mutyzm) towarzyszy całkowity brak aktywności nazywany jest osłupieniem. Zespół hiperkinetyczny-pojawia się znaczne pobudzenie psychoruchowe. Zachowania stają się dziwaczne i niezrozumiałe. Chorzy są głośni, wielomówni. Zespół paranoidalny- dominacje omamów i urojeń. rozkojarzony tok myślenia oraz dominację urojeń prześladowczych, ksobnych, odsłonięcia, oddziaływania, którym towarzyszą najczęściej pseudohalucynacje słuchowe, omamy węchowe, smakowe, dotykowe, czucia ustrojowego.
Zespół parafreniczny-występują usystematyzowane urojenia (zazwyczaj prześladowcze), którym towarzyszą omamy (najczęściej słuchowe, węchowe, smakowe). Zespół paranoiczny występują usystematyzowane urojenia o treści prześladowczej, ksobnej, wielkościowej, hipochondrycznej.