Zgłoszenia chorób zakaźnych.

Choroby zakaźne podlegają obowiązkowemu zgłoszeniu od 1919 roku. Istnieje obowiązek zgłaszania 46 chorób zakaźnych, spośród których 22 podlegają przymusowej hospitalizacji, 8 przymusowemu leczeniu w zakładach otwartej opieki zdrowotnej.

Kompletna zgłaszalność chorób zakaźnych wymaga:

• badania lekarskiego;

• prawidłowego rozpoznania choroby przez lekarza;

• wiedzy, że choroba jest objęta obowiązkiem zgłoszenia;

• zostanie dopełniony obowiązek zgłoszenia choroby.

Obowiązek zgłaszania chorób zakaźnych lub ich podejrzenia mają:

• wszystkie placówki i fachowi pracownicy służby zdrowia;

• zakłady pracy, szkoły, hotele;

• organy policji;

• kapitanowie statków morskich, śródlądowych i powietrznych.

• istnieje obowiązek zgłaszania zachorowań na niektóre choroby (cholera, dżuma, żółta febra) Światowej Organizacji Zdrowia, która z kolei informuje o tym inne państwa członkowskie (niezależne od zgłaszalności wewnątrzkrajowej).

• Informacje o chorobach zakaźnych służą do bieżącej oceny sytuacji epidemiologicznej na danym terenie.

Czynniki sprzyjające szerzeniu się chorób zakaźnych

• zmiany struktury demograficznej związane z przedłużaniem czasu przeżycia zarówno zdrowych jak i chorych osób, oraz obecnością w populacji znacznej liczby osób dotkniętych chorobami przewlekłymi,

• duże zagęszczenie ludzi,

• klęski żywiołowe, katastrofy; ich wynikiem są ogólnie trudne warunki, w jakich znajduje się człowiek, ciężkie przeżycia psychiczne, niedożywienie, itp.,

• niestabilność społeczna, polityczna i ekonomiczna przyczyniają się do zwiększenia strefy ubóstwa i niedożywienia oraz zmniejszenia odporności populacji narażonej;

• stopień urbanizacji - z czego wynikają różnice w sposobie bytowania, warunkach pracy, warunkach społecznych, np. dur plamisty spotyka się głównie na wsi, a większe epidemie duru brzusznego spotyka się najczęściej w dużych miastach;

• skażenie środowiska naturalnego, zmiany klimatyczne, zmiany zwyczajów żywieniowych polegające na zwiększeniu spożycia warzyw i owoców, „darów morza” oraz częstszym spożywaniu posiłków poza domem;

• szeroka dystrybucja żywności pochodzącej z dużych przetwórni i dużych centrów handlowych wiąże się z ryzykiem powstania rozproszonych terytorialnie ognisk zachorowań;

• wzrastająca liczba podróżujących - podróżujący stanowią jednocześnie źródło zakażenia, drogę transmisji i podatny organizm;

• wiek - dzieci i osoby starsze powyżej 65 roku życia;

• rodzaj wykonywanego zawodu.

Odra.

• Odra jest drugą po malarii chorobą zakaźną powodującą największą liczbę zgonów, głównie wśród dzieci poniżej 15 r.ż.;

• WHO szacuje, że w 2001r. około 30 mln. osób zachorowało na odrę, z czego 745 tyś. zmarło w wyniku różnorodnych powikłań;

• Wśród wszystkich zgonów z powodu Odry aż 98% miało miejsce w krajach rozwijających się;

• Odra jest przyczyną blisko 50% ogólnej liczby, wynoszącej 1,6 miliona zgonów, spowodowanych chorobami zakaźnymi wieku dziecięcego, przeciw którym stosuje się szczepienia;

• Współczynnik zapadalności na Odrę w 2003 roku w Rejonie Europejskim wyniósł 3,2 /100 tyś. mieszkańców;

Odnotowano 10 zgonów, z tym że liczba ta jest niedoszacowana.

Eliminacja Odry

• po raz pierwszy wysunięto myśl o eliminacji Odry w Europie w 1984r. na Europejskiej konferencji WHO;

• intensyfikacja szczepień dwiema dawkami szczepionki, powodującymi powstanie odporności zbiorowej w populacji.

Zalecenia WHO dotyczące eliminacji Odry

• przeglądy serologiczne w celu wykrycia grup ludności o niskim odsetku uodpornionych osób;

• podwyższenie odsetka szczepionych dzieci według kalendarz szczepień, zwłaszcza na terenach gdzie szczepienia prowadzone są źle;

• udoskonalenie prowadzonych dochodzeń epidemiologicznych w każdym przypadku podejrzenia Odry.

Nowy plan strategiczny z 2002r., zakłada eliminację Odry do 2010 roku. Kluczowe punkty tego planu to:

• osiągnięcie i utrzymanie bardzo wysokiego odsetka osób zaszczepionych dwiema dawkami szczepionki;

• przeprowadzanie szczepień uzupełniających obejmujących populacje wrażliwe na zakażenie wirusem Odry;

• wzmocnienie nadzoru nad Odrą przez aktywne wyszukiwanie i laboratoryjne potwierdzanie przypadków Odry.

Zachorowania na Odrę i współczynnik zapadalności w kolejnych latach:

Rok 1990: 56 471 zachorowań, zapadalność: 148,1/ 100 tyś. ludności;

Rok 1997: 338 zachorowań, zapadalność: 0,87/ 100 tyś. ludności;

Rok 1998: 2 251 zachorowań, zapadalność: 5,82/ 100 tyś. ludności:

Rok 2001: 133 zachorowań, zapadalność: 0,34/ 100 tyś. ludności;

Rok 2002: 33 zachorowania, zapadalność: 0,09/100 tyś. ludności;

Rok 2003: 48 zachorowań, zapadalność: 0,13/ 100 tyś. ludności;

Rok 2004: 11 zachorowań, zapadalność: 0,03/ 100 tyś. ludności;

Rok 2005: 13 zachorowań, zapadalność: ..../ 100 tyś. ludności;

Rok 2006: 120 zachorowań, zapadalność: ..../ 100 tyś. ludności.

Uodpornienie populacji na danym terenie zależne jest od prowadzonych tam szczepień. Wiadomo, że pierwsze szczepienie przeciw Odrze w Polsce obejmuje około 96% dzieci. Szczepienie drugie, przypominające, objęło 94,9 % dzieci urodzonych w 1983r., 98% urodzonych w 1985r. i zaledwie 93,6 % urodzonych w 1989 roku.

Co roku pozostaje więc pewna liczna dzieci nie szczepionych. Ponadto około 5- 10% dzieci jest szczepionych nieskutecznie. Z pewnym uproszczeniem można przyjąć, że z każdego roczniaka około 10- 15 % dzieci pozostaje wrażliwych na wirusy Odry. Stwarza to warunki do kolejnych epidemii wyrównawczej.

Zakażenia układy oddechowego

• często spotykana przyczyna zgonów, zwłaszcza u dzieci;

• według danych szacunkowych, około 2,2 miliona ludzi umiera co roku wskutek zakażeń układu oddechowego;

• do najgroźniejszych w tej grupie należą grypa, ze względu na wysoką zapadalność.

Grypa

• zakażenia wirusami grypy powodują na świecie miliony zachorowań, dziesiątki tysięcy zgonów, liczne powikłania, jak również straty ekonomiczne liczone w miliardach dolarów;

• w ostatnich latach w USA określa się, że przeciętna epidemia grypy powoduje straty w wysokości od 1- 3 miliardów dolarów, w tym około 30% stanowią koszty medyczne;

• opracowanie światowego programu nadzoru nad grypą, w celu wykrywania corocznie zmian antygenowych krążących szczepów wirusa grypy, a więc też corocznego uaktualniania składu szczepionki, jak też zalecenia szczepień przeciw grypie według wskazań klimatycznych i epidemiologicznych.

Charakterystyka grypy

• ostra choroba wirusowa, głównie w grupach o obniżonej odporności;

• dla człowieka największe znaczenie mają zakażenia spowodowane wirusem typu A i B;

• okres trwania schorzenia 1- 2 tygodnie;

• objawy: gorączka, dreszcze, ogólne osłabienie, bóle mięśniowo- stawowe, głowy i gardła, suchy kaszel, światłowstręt, osłabienie apetytu, zaburzenia żołądkowo- jelitowe;

• powikłania u ok. 1-5 %chorych, w tym zgon.

Wskazania do szczepień przeciw grypie

• osoby po 65 roku życia

• pensjonariusze omów rencistów i domów dla przewlekle chorych

• dorośli i dzieci z przewlekłymi chorobami układu oddechowego i krążenia, wymagający regularnej opieki lub hospitalizacji w poprzednim roku, włączając dzieci z astmą

• osoby prowadzące opiekę domową nad osobami z grupy podwyższonego ryzyka oraz członkowie ich rodzin.

Ze wskazań epidemiologicznych zaleca się szczepienia:

• lekarzy, pielęgniarek, personelu klinicznego, nauczycieli, przedszkolanek

• pracowników handlu, transportu, itp.

• Dużych skupisk zawodowych: żołnierze, policja, kolejarze, duże zakłady pracy, pracownicy narażeni na oziębienie, przegrzanie, wilgoć, jak np. pracownicy budowlani

• Osób przebywających w dużych skupiskach ludzi, jak np. domy dziecka, internaty.

Zjawiska zdrowotne, które mogą mieć istotny wpływ na epidemiczny wzrost chorych na gruźlicę w najbliższych latach:

• koincydencja, czyli współwystępowanie zakażeń wirusem HIV ( który obniża odporność organizmu) i prątkiem gruźlicy;

• migracja ludności z krajów o wysokiej zapadalności na gruźlicę do tych, gdzie gruźlica jest mało nasilona;

• narastanie ilości szczepów prątków gruźlicy opornych na podstawowe leki przeciwprątkowe;

• błędy i niedokładności w realizacji programów zwalczania gruźlicy, np. zaniechanie okresowej kontroli utrzymywania się w organizmie szczepionkowych prątków BCG.

Zapadalność na gruźlicę w Polsce

• przeciętna liczba zachorowań 2x wyższa od średniej europejskiej;

• wysoka zapadalność dotyczy młodych dorosłych (20- 44 lata);

• znaczne różnice w zapadalności pomiędzy województwami; współczynnik zapadalności dla Łodzi większy od średniej krajowej;

• dwukrotnie częściej chorują mężczyźni niż kobiety;

• wyższa zapadalność na wsiach w stosunku do miast;

• wśród nowych zachorowań dominuje gruźlica układu oddechowego, która stanowi 96,1 % ogółu nowo zarejestrowanych przypadków;

• w Polsce rocznie umiera na gruźlicę ok. 1100 osób;

• zgony z powodu gruźlicy stanowią rocznie około 45% gonów z powodu chorób zakaźnych i pasożytniczych.

Zakażenia i zatrucia pokarmowe

Liczba zakażeń wzrastała o kilkadziesiąt procent rocznie osiągając dotychczasowy szczyt w 1988 roku: 108,2 / 100 tyś. ludności.

Sytuacja epidemiologiczna zatruć pokarmowych była i jest przede wszystkim wynikiem szerzenia się zakażeń pałeczką Salmonella enteritidis w fermach drobiu i zakażeń produktów spożywczych pochodzących od drobiu (mięso, jaja). W latach 1991- 1996 liczba zachorowań zmniejszyła się dwukrotnie.

Występowanie salmonelloz w Polsce (ogółem):

Rok 2001: 19 881 zachorowań, zapadalność: 51,45/ 100 tyś. ludności;

Rok 2002: 20 668 zachorowań, zapadalność: 53,55/ 100 tyś. ludności;

Rok 2003: 16 617 zachorowań, zapadalność: 43,51/ 100 tyś. ludności;

Rok 2004: 15 955 zachorowań, zapadalność: 41,79/ 100 tyś. ludności;

Rok 2005: 16 007 zachorowań, zapadalność: ....../100 tyś. ludności;

Rok 2006: 13 365 zachorowań, zapadalność: ..../100 tyś. ludności.

---