Prawo karne:

1) materialne:

• określają przestępstwa,

• ustanawiają zasady odpowiedzialności za te czyny,

• ustanawiają kary i środki karne.

2) wykonawcze:

• reguluje wykonywanie kar, środków karnych i zabezpieczających,

• części tego prawa jest prawo penitencjarne - normuje celowe wykonywanie kary pozbawienia wolności.

3) procesowe:

• reguluje postępowanie w sprawach o przestępstwa,

• określa naczelne zasady i warunki dopuszczalności postępowania karnego,

• określa zadania organów procesowych,

• określa uprawnieni uczestników, stadia procesu, rodzaje rozstrzygnięć i środki ich kontroli.

Odpowiedzialność karna - ktoś dopuścił się jakiegoś zabronionego zachowania pod groźba kary, ma być nałożona za to sankcja.

Kodeks Napoleona:

• przestępstwa,

• wykroczenia.

Trójpodział przestępstw we Francji:

• zbrodnia np. morderstwo, gwałt,

• występki np. kradzież,

• inne wykroczenia nie wiążące się z silną negatywna oceną moralną.

Polska:

• zbrodnie,

• występki.

Kodeks karny	Kodeks wykroczeń
Prawo materialne
prawo karne w ścisłym znaczeniu, odpowiedzialność karna, KKW.	prawo wykroczeń, odpowiedzialność za wykroczenie, kodeks karny skarbowy.

Kodeks karny:

1. część ogólna:

• rozdziały,

• katalog przestępstw - część ogólna kk oraz ustawy,

2. część szczególna - dobro chronione, ochrona pewnych wartości.

3. część wojskowa.

Art. 31 Konstytucji - przypadki, kiedy wolność człowieka jest ograniczona.

Ultima ratio - racja ostateczna.

Kryminalizacja - określenie przez ustawodawcę czynów zabronionych pod groźbą kary i utrzymanie tego stanu.

Powody kryminalizacji:

• ochrona pewnych dóbr prawnych,

• kryminalizacja dyscyplinująca - dyscyplina społeczeństwa np. stan wojenny w Polsce,

• kryminalizacja uproszczona (zastępcza) - wobec istotnych trudności dowodowych `istnieje droga na skróty', ktoś jest karany w sposób zastępczy, nie można potencjalnym przestępcom udowodnić przestępstwa, zostają karani za rzeczy, które zrobili, ale nie można im tego udowodnić,

Przeszkody kryminalizacji:

• zasada proporcjonalności - skutki uboczne są większe niż korzyści - nie stosuje się kryminalizacji lub ją ogranicza.

Badania przestępczości w Polsce:

• statystyki oficjalne (Komenda Główna Policji, strona ministerstw sprawiedliwości),

• zjawisko przestępczości uzależnione jest od czynników demograficznych (wzrost lub spadek),

• tendencje przestępczości w społeczeństwie: zdrowie, życie - 2%, mienie - 50-55%, komunikacja - 25%, gospodarcza - 2%,

• ciemna liczba - proporcja ujawnionych do nieujawnionych.

Nauki penalne:

1. dogmatyka prawa karnego,

2. kryminologia:

• nauka o przestępczości, jako zjawisko społeczne,

• nauka o przestępstwie jako konstrukcie społecznym,

• nauka o przestępcy,

• nauka o ofierze przestępstwa (wiktymologia - rola ofiary w przestępstwie),

• kryminologia instytucjonalna - nauka o instytucjach zajmujących się zwalczaniem przestępczości,

kryminalistyka - nauka o wykrywaniu przestępstw i ściganiu przestępców:

• taktyka - sposób zwalczania przestępstw,

• technika - ślady,

• nauka o policji,

4. penitencjalistyka - nauka o więzieniach,

5. penologia - nauka o karach,

6. socjologia prawa - prawo jako przedmiot badania,

7. polityka kryminalna - nauk o osiąganiu pewnych celów społecznych,

8. polityka karna.

Elementy przestępstwa i wykroczenia:

Czyn - kompleks zachowań wyodrębnionych:

- czyn przez działanie - z to co się zrobiło,

- zaniechanie działania - nakazanie pewnego czynu.

Czyn:

- zachowanie odpowiadające przepisom znajdującym się w kodeksie karnym, jakieś zachowanie odpowiada przepisowi ustawowemu,

- czyn bezprawny - podejmowanie działań godzących w dobro prawne lub ktoś niewłaściwie obchodzi się z dobrem prawnym,

- czyn nie jest przestępstwem jeżeli jego szkodliwość jest znikoma, by był przestępstwem musi mieć stopień społecznej szkodliwości.

Przestępstwa:

- umyślne - godzące w dobro prawne,

- nieumyślne - naruszenie reguł ostrożności w postępowaniu z pewnym dobrem prawnym,

- zawinione.

Art. 155 §1 KK - czynniki czynu zabronionego

Art. 1 §3 KW - zasada prawa karnego

1) Psychologiczna teoria winy (XIXw) - wina to naganny, psychiczny stosunek sprawy,

2) Teoria normatywna (kompleksowa) - teoria psychologiczna + naruszenie prawa,

3) Teoria czysta normatywna - istotą winy jest zarzucalność zachowania (ktoś nie posłuchał normy prawnej, złamał ją).

Zasady, na których opiera się odpowiedzialność karna (art. 1):

1) Prawo karne współczesne jest prawem czynu - odpowiada się za popełniony czyn, nie z to kim się jest, jakim się jest,

2) Zasada winy -odpowiada się za czyny zawinione, nie za skutki, odpowiada się z czyn zawiniony,

3) zasada humanitaryzmu (art. 3) - godne traktowanie ludzi,

4) zasada określoności w prawie karnym - zawinione przestępstwa muszą być ścisłe, czyn musi być określony w sposób precyzyjny,

5) Nullum crimen sine lege - nie ma przestępstwa bez ustawy, zawsze musi być podstawa prawna, która określa kategorię czynu (przestępstwo, wykroczenie itd.);

- lex scripta - ustawa,

• pisana - zwyczaj nie może być źródłem odpowiedzialności,

• ścisła - nie jest dopuszczalna interpretacja rozszerzająca (przypadek zbliżony do jakiejś normy prawnej),

• pewna - (zasada określoności) przepis musi być precyzyjny,

- lex stricta - dokładnie odgraniczone działanie legalne od nielegalnego,

- zakaz analogii (analogia - przypadek inny, ale podobna racja prawna i można do tego odnieść przeniesienie pewnej dyspozycji),

- zakaz retroakcji - zakaz działania prawa wstecz

6) zasada indywidualizacji (art. 53) - każdy odpowiada z siebie, zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej; nie ma odpowiedzialności zbiorowej.

Kara - sąd wymierza ją według swojego uznania w granicach przewidzianych w ustawach.

Cele kary:

- absolutne teorie kary - Hegel, Kant, karę wymierza się dlatego, że popełniono przestępstwo,

- nowe poglądy - kara jest po to, aby osiągnąć pewien cel np. by odstraszyć innych,

- swoboda sędziowska - sąd sam wyznacza wysokość kary,

- prewencja indywidualna - cele zapobiegawcze i wychowawcze.

1

---