Życie i twórczość Lermontowa.
Michał Lermontow urodził się w 1814 roku w Moskwie. Pochodził z zamożnej, szlacheckiej rodziny. Jego matka- Maria Arseniew z bogatej, arystokratycznej rodziny, ojciec- Jurij był szlachcicem, kapitanem. Po śmierci matki, Lermontowa wychowywała jego babka- Jelizawieta Arsenie. Chciała odsunąć Michała od ojca i postawiła mu ultimatum- albo życie z nią w arystokratycznym kręgu, albo klepanie biedy ze swoim ojcem. Michał wybrał życie z babką, ale miał wyrzuty sumienia wobec ojca. Babka zapewniła Lermontowowi bardzo dobre wykształcenie. Świetnie nauczył się języka francuskiego i niemieckiego, a także angielskiego- co było zjawiskiem dość rzadkim jak na tamte czasy. Lermontow rósł a atmosferze sympatii dla ruchu dekabrystowskiego, jego babka również go popierała. 1825 r.- udał się razem z babką na Kaukaz. 1828 r.- zaczął uczęszczać do Szlacheckiego Pensjonatu Uniwersyteckiego w Moskwie. 1830 r.- zapisał się na Uniwersytet Moskiewski, lecz dwa lata później opuścił go, z powodu konfliktu z władzami uniwersyteckimi. Udał się do Petersburga, żeby kontynuować naukę. Nie zaliczono mu jednak dwóch lat studiów w Moskwie, więc zniechęcony Lermontow wstąpił do petersburskiej szkoły podchorążych gwardii. Po skończeniu szkoły został przyjęty do najbardziej elitarnej jednostki wojskowej w Rosji- pułku huzarów gwardii. Lermontow stał bywalcem arystokratycznych salonów.
Zaczął pisać mając 14 lat. W latach 1828-1836 napisał około 300 utworów lirycznych i 19 mniejszych i większych poematów, m.in. Maskaradę. W 1837 r. Lermontow napisał odę Śmierć poety w związku z tragiczną śmiercią Puszkina. Oskarżył grupę dworską odpowiedzialną za pojedynek Puszkina i d'Anthesa. Za ten wiersz Lermontow został aresztowany i zesłany do armii kaukaskiej, jednak dość szybko powrócił do Petersburga. Mikołaj pierwszy nie ukrywał, że nie lubi Lermontowa. Za pojedynek z synem ambasadora francuskiego, pisarz znów został przeniesiony na Kaukaz do pułku piechoty, który prowadził na najniebezpieczniejszym odcinku działania wojenne (dano mu 48 godzin na opuszczenie Petersburga, napisał wtedy wiersz Żegnaj mi, Rosjo nieumyta). W 1841 r. dostał urlop ze względu na stan zdrowia swojej babki. W lutym przybył do Petersburga. Starał się o przeniesienie w stan spoczynku, jednak otrzymał rozkaz powrotu na Kaukaz. W drodze zboczył do uzdrowiska w Piatigorsku, uzyskał świadectwo lekarskie i pozostał na kuracji. W Piatigorsku doszło do zatargu między Lermontowem a majorem Martynowem. Lermontow zginął w pojedynku z nim 15 lipca 1841 r. Pojedynek ten najprawdopodobniej został zaaranżowany przez carską policję.
Powieść Bohater naszych czasów (1838-1839) oparta jest o koncepcje na zasadzie wspólnego bohatera występującego we wszystkich pięciu opowiadaniach, któremu podporządkowano pozostałe elementy utworu, co doprowadziło do powstania pierwszej powieści psychologicznej w Rosji.
Lermontow tworzył pod wpływem europejskich romantyków, takich jak Byron, Schiller. Dla jego początków twórczości charakterystyczna jest melancholia, pesymizm i bunt przeciw ograniczaniu wolności w Rosji. Później pojawiły się także wątki refleksyjno-filozoficzne. W odróżnieniu jednak od innych poetów romantyzmu, poezja jego zaskakująco oszczędna formalnie, nowoczesna. Lermontow wywarł swoimi utworami do dziś trwający wpływ na rosyjską literaturę. Napisał między innymi Demona. Tematem tym- miłości złego ducha do ziemskiej kobiety zajmował się w zasadzie przez całe życie. Utwór ostatecznie został wydany już po śmierci Lermontowa w 1857 r.
Opisy przyrody i elementy orientalne u Lermontowa.
„Demon” - przyroda obecna jest w całym utworze. Akcja książki rozgrywa się na Kaukazie. Demon wybrał to miejsce ze względu na podobieństwo do jego charakteru - niespokojne, postrzępione, nieprzystępne. Góry są majestatyczne, chłodne, budzą respekt. Demon lecąc przez Kaukaz widzi:
- pięknie ośnieżoną górę Kazbek (jeden z najwyższych szczytów Gruzji- tak na marginesie, jakby ktoś nie wiedział), której blask został porównany do blasku diamentów, w dalszej części utworu Kazbek został nazwany potężnym carem Kaukazu „w turbanie złoto-śnieżnych skał”,
- rzeki- Darjał i Terek, które porównane są do węża lub smoka, w zależności o tłumaczenia książki (blask słońca tak oświetla rzekę, że sprawia wrażenie jakby miała łuski) i lwa
Gdy leci nad Gruzja zachwyca się pięknymi, żywymi kolorami, roślinnością, śpiewem słowików, szelestem liści. „Tysiące roślin, traw tysiące,/ Południa przenamiętny żar,/ Rosistych nocy dziwny czar,/ I gwiazdy jasne (…)”
W „Demonie” odpisane jest także zjawisko zorzy wieczornej- promienie słońca odbijają się od ośnieżonych gór i pięknie oświetlają Kaukaz. „A gdy zachodu przyjdzie chwila -/ Na grzbietach górskich kolor lila/ Zatraca się w różowej mgle…”
Po śmierci Tamara, gdy już leży w trumnie, zostaje porównana do śniegu.
W zasadzie na każdej stronie „Demona” jest wspomniany jakiś element przyrody, myślę, że o najważniejszych napisałam.
Jeśli zaś chodzi o elementy orientalne w „Demonie” to jest to:
- opis wieczoru panieńskiego Tamary. Wyprawiony został wielki bal z tej okazji, pito wino, tańczono, grała muzyka, było mnóstwo potraw. Opisany został też taniec Tamary - jej ruchy były bardzo kobiece, kokieteryjne. Jest to ostatni dzień kiedy może tak szaleć, następnego dnia ma odjechać do swojego męża, gdzie będzie niewolnicą.
Narzeczony wiezie na wielbłądach dary dla ojca swojej narzeczonej. Jest to taka wymiana: bogactwo za córkę.
- pogrzeb Tamary odbył się na szczycie góry, najpierw bliscy Tamary przez trzy dni i trzy noce szli z jej ciałem, następnie złożyli ją do grobu, gdzie pochowani są jej bliscy (jakiś przodek Tamary zbudował tam cerkiew),
- w utworze zderzają się dwie religie - prawosławna i muzułmańska, „i jazgotliwym głosem swym/ zwołują wiernych muezziny,/ i z wieży płynie dzwonu głos/ do życia budząc klasztor senny” - muezzin to osoba, która wzywa wyznawców islamu do modlitwy, a dzwon wzywa prawosławnych na jutrznię.
„Bohater naszych czasów”
Elementy przyrodnicze i egzotyczne pojawiają się bardzo często. Najwięcej opisów kaukaskiej przyrody jest w rozdziale „Bela”. Akcja często rozgrywa się w nocy, gdy na niebie są gwiazdy. Maksym Maksymicz posiada zdolność przewidywania pogody. W książce opisana jest potęga Kaukazu, przedstawiona została jako coś groźnego, niebezpiecznego dla człowieka, demonicznego. Ukazana została siła gór, ich delikatność i monumentalność. Także pojedynek Pieczorina i Grusznickiego rozgrywał się na tle pięknej przyrody.
Opis wesela. Pieczorin został zaproszony na wesele, na którym wpadła mu w oko Bela. Azjaci mają zwyczaj zapraszania na wesela wszystkich, którzy się nawiną. Piją alkohol, śpiewają piosenki, które mają charakter bardzo spontaniczny - słowa często się nie rymują, para młoda stoi na środku i mówi do siebie spontaniczne wiersze, podczas wesela występuje kapłan mahometański.
Koń w utworze jest symbolem piękna dla Tatarów. Kazbicz posiadał niesamowitego konia o imieniu Karawioz. Brat Beli- Azamat chciał dobić targu z Kazbiczem, któremu podobała się Bela. Zaplanował, że porwie siostrę i odda ją Kazbiczowi w zamian za konia. Jednak Kazbicz się na to nie zgodził. Koń był dla niego ważniejszy niż piękna Bela. Pieczorin ukradł tego konia dla Azamata i dostał w zamian Belę. Kazbicz wyobraził sobie, że konia ukradł mu brat Beli, za zgodą swojego ojca. W ramach zemsty zabił ojca Beli i Azamata. Było to takie prawo zemsty - postępek taki wg Tatarów jest usprawiedliwiony. (wiem, że trochę tu zagmatwałam, ale mam nadzieję, że rozumiecie)
Demon jako bohater romantyczny w poemacie Lermontowa.
Lermontowski Demon jest skrajnym indywidualistą, buntownikiem, postacią niezadowoloną z źle urządzonego świata. Demon chciał poznać świat, być wolnym, nie mieć żadnych ograniczeń, dlatego się zbuntował. Mimo że stał się wolny, to nadal jest nieszczęśliwy, ponieważ jest samotny. Gdy leciał nad Gruzją to zakochał się w Tamarze. W jej osobie widzi obietnice przyszłego szczęścia, przełamanie swojej samotności.
Gdy Tamara przebywała w klasztorze, Demon myślał jeszcze o wycofaniu się, uczucia szarpały się w nim, lecz jego miłość do Tamary była silniejsza. Tak bardzo ją kocha, że postanawia wejść do klasztoru, mimo że żaden zły duch nie lubi świętych miejsc. W miłości do niej widzi własne szczęście. Żeby ją zdobyć gotowy jest do najwyższych poświęceń. Przez miłość Demon próbuje się pojednać z dobrem. Uważał, że może przezwyciężyć decyzję Bożą o jego przekleństwie dzięki miłości Tamary, twierdzi nawet, że może pojednać się z Bogiem. Mimo wszystko jednak źle mówi o Bogu. Oskarża go, że nie interesują go sprawy ludzi, ponieważ on jest w niebie i jest mu tam dobrze. Demon jest bohaterem romantycznym i tragicznym. Miłość jego jest nie do zrealizowania. Uczucie to jest tragiczne, ponieważ Demon chce się zmienić, ale wiadomo, że to się nie uda. Bohater jest nieszczęśliwy. W Tamarze i uczuciu do niej widział ratunek dla siebie, lecz mimo wszystko zostaje pokonany i jego bunt przeciwko światu, okazał się niepotrzebny.