ISTOTA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO I JEGO STRUKTURA, PRAWO OGÓLNE


ISTOTA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO I JEGO STRUKTURA

Istota samorządu terytorialnego

Samorząd terytorialny, jako jedna z instytucji prawnoustrojowych, jest podstawowym elementem ustroju politycznego współczesnych demo­kratycznych państw. W teorii prawa kwestia samorządu terytorialnego wywołuje spory wokół jego definicji. Biorąc pod uwagę różne ujęcia, sa­morząd terytorialny można określić jako zdecentralizowaną formę administracji publicznej, tj. taką, która charakteryzuje się wykonywaniem - w sposób samodzielny i niezależny od centralnych władz państwa - zadań publicznych o znaczeniu lokalnym przez organy wyłonione spośród społeczeństw lokalnych poszczególnych jednostek zasadniczego podziału teryto­rialnego kraju.

Podmiotem samorządu terytorialnego są społeczności lokalne zamieszkałe w ramach określonych jednostek za­sadniczego podziału terytorialnego kraju, zorganizowane we wspólnoty (związki) samorządowe. Związki te są tworem powołanym przez państwo - są więc przymusowym związkiem obywateli. Obywatel zamieszkując na danym terenie należy obligatoryjnie do danego związku samorządowe­go. Organy samorządowe nie mają prawnej możliwości wykluczenia oby­watela z danej wspólnoty samorządowej.

Konstytucja RP stanowi w art. 16 zasadę udziału samorządu teryto­rialnego w sprawowaniu władzy publicznej. Zasada ta istotnie wzmac­nia pozycję prawnoustrojową samorządu w Polsce.

Jednostki samorządu terytorialnego, jako wyodrębnienie społeczności określone przez prawo, nie są w stanie realizować zadań całym swoim skła­dem osobowym (poprzez wszystkich mieszkańców danej jednostki teryto­rialnej). Stąd też społeczności lokalne powołują organy (przede wszyst­kim przedstawicielskie) samorządu, które wykonują jego zadania i pozo­stają pod kontrolą tej społeczności, którą reprezentują. Kontrola ta wyra­ża się przede wszystkim w akcie wyboru przedstawicielskiego organu samo­rządu. Wybór tego organu jest warunkiem koniecznym uznania organizacji społeczności lokalnej za organizację samorządową.

Samorząd terytorialny jest powoływany po to, aby wykonywać w te­renie zadania administracji publicznej. Przedmiotem działania samo­rządu jest zatem wykonywanie w terenie tych zadań, które w innej sytuacji musiałyby wykonywać państwo (jego organy). Skoro przedmiotem dzia­łania samorządu jest wykonywanie administracji publicznej, to jest zrozumiałe, że samorząd może korzystać ze środków prawnych o charak­terze władczym, czyli może stosować władztwo administracyjne.

Samorząd terytorialny, wykonując zadania administracji publicznej, czy­ni to w sposób samodzielny. Zakres ingerencji państwa w sferę działal­ności samorządu powinien ograniczyć się do procedur jasno określonych przepisami prawa rangi ustawowej. Poza tymi przypadkami państwo (orga­ny państwowe) nie może wkraczać w sferę działalności samorządu. Jednostkom samorządu terytorialnego (gminom, powiatom, wojewódz­twom) nadana została osobowość prawna, co ma bardzo ważne znaczenie dla ich samodzielności. Istotnym elementem tej samodzielności jest też przyznanie im prawa własności i innych praw majątkowych. Ważką przesłan­ką samodzielności wspólnoty samorządowej stanowi również fakt posiada­nia własnych źródeł finansowych (stałych wpływów podatkowych) i uchwa­lania własnego budżetu. Należy podkreślić, że samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. Kwestia samodzielności jednostek samorządu terytorialnego dlatego jest tak istotna, gdyż umożliwia im wykonywanie zadań związanych z zaspokajaniem potrzeb społeczności lokalnych.

Zgodnie z treścią art 171 ust. l Konstytucji działalność samorządu podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności (zgodnie z prawem). Nadzór ten sprawują: Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych - regionalne izby obrachunkowe.

Struktura terytorialna samorządu

W Konstytucji z 1997 roku ustrojodawca ujął kwestię terytorialnej struktury samorządu terytorialnego w sposób dość ogólny. Jednoznacznie postanowił tylko to, że gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego. Ustrojodawca, przewidując możliwość powoła­nia następnych szczebli samorządu (lokalnego i regionalnego), odnosił sto­sowne regulacje do jednostek samorządu terytorialnego". Takie ogólne okre­ślanie sprawia, że stosuje się ono do wszystkich szczebli samorządu, tj. gminy, powiatu i województwa. Regulacje te musiał też uwzględniać usta­wodawca zwykły, uchwalając w dniu 5. 06.1998 r. trzy ustawy: o samorzą­dzie województwa, o samorządzie powiatowym oraz o administracji rządowej w województwie.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Pojęcie i istota samorządu terytorialnego
istota samorzadu terytorialnego
POWOŁYWANIE RADY MINISTRÓW I JEJ SKŁAD I STRUKTURA, PRAWO OGÓLNE
Organy samorządu terytorialnego i ich zadania, Prawo i Administracja
PRAWO WŁASNOŚCI I JEGO OCHRONA, PRAWO OGÓLNE
Ustrój i Zadania Samorządu Terytorialnego 2007 test, Prawo pracy(2)
Ustrój samorządu terytorialnego - program wykładu, PRAWO ADMINISTRACYJNE
Istota samorządu terytorialnego
Grupa jako środek resocjalizacji; samorząd, tworzenie jego struktury, tworzenie grup wychowawczych,?
Pojęcie i istota samorządu terytorialnego
Istota samorzadu terytorialnego 2
Z Niewiadomski Geneza i istota samorządu terytorialnego Przekształcenia instytucji
Prawo samorządu terytorialnego, Samorząd - historia i geneza, istota i znaczenie pojęcia, cechy i ro
ORGANY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO, PRAWO OGÓLNE
Istota samorzadnosci, INNE KIERUNKI, prawo, podzielone, Prawo i postępowanie administracyjne
Prawo samorządu terytorialnego

więcej podobnych podstron