Pojęcie i istota samorządu terytorialnego.

Samorząd terytorialny stanowi wyodrębniony w strukturze państwa. powstały z mocy prawa związek lokalnego społeczeństwa (korporacja,), powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej, wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych na nie zadań. Jest to forma zdecentralizowanej władzy publicznej. Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządowa. Istota samorządu jest to. że zarządza sprawami publicznymi przez samych zainteresowanych.

Osobowość publiczne - prawna samorządu to wykonywanie zadań we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną. Przysługują im prawo własności i inne prawa majątkowe. Samodzielność JST podlega ochronie sadowej. Wyróżnia się 3 szczeble samorządu terytorialnego : gmina, powiat, województwo.

Konstytucyjne zasady funkcjonowania samorządu terytorialnego.

Zasada pomocniczości - działalność państwa jest ograniczona tzn. że ani jednostka ani rodzina nie powinny być pochłaniane przez państwo. Jednostka i rodzina powinny mieć swobodę działania jak długo nie zagrażają dobru powszechnemu lub nie wyrządzają szkody bliźniemu. Zasada ta ma umacniać uprawnienia obywateli i ich wspólnot.

Zasada samodzielności polega na tym, że samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługujące mu w ramach ustaw zadania publiczne wykonuje v/ imieniu własnym i na własny i na własną odpowiedzialność. Jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość prawną . przysługuje im prawo własności i inne prawa majątkowe oraz podlegają ochronie sądowej. Zasada domniemania właściwości samorządu terytorialnego oznacza, że samorząd wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego

'nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu.

Gmina jako podstawowy podmiot samorządu terytorialnego.

Podstawową JST jest gmina. Wykonuje ona wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych JST. Gmina posiada osobowość prawną. Jej samodzielność jest chroniona sądownie. Gmina jest prawnie zorganizowanym terytorialnie związkiem mieszkańców (korporacja), określonym w ustawie jako wspólnota samorządowa, dysponująca pewnym władztwem. Przynależność do gminy jest obligatoryjna, wynika z samego faktu zamieszkania na terytorium danej gminy, czyli do gminy należy się ż mocy prawa i nie można się z niej wypisać. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Zadaniami gminy są wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Występuje domniemanie kompetencji na rzecz gminy, jeżeli ustawa nie stanowi, że sprawę ma załatwić inny organ. O ustroju gminy stanowi jej statut. Gmina w celu wykonywania zadań może tworzyć jednostki organizacyjne lub zawierać umowy z innymi podmiotami.

Istota powiatu.

Przez powiat należy rozumieć lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Powiat posiada osobowość prawną, chroniona sądownie. Został powołany z mocy ustawy z dnia 05.06. IS96 r. o samorządzie powiatowy/m. Powiat wykonuje określone zadania o charakterze ponadgminnym w imieniu własnym lub na własną odpowiedzialność. W celu realizacji zadań powiat zosta.¹ wyposażony v/ odpowiednie mienić albo w drodze ustawy może przejąć od skarbu państwa. O ustroju powiatu stanowi statut. Powiat jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego obejmuje cale obszary graniczących ze sobą; gmin (powiat ziemski) albo cały obszar miast? na prawach powiatu (powiat grodzki). Zadania powiatów są ściśle określone w ustawie. Powiat jest jednostka uzupełniającą względem gminy o charakterze wyrównawczym. Powiat może tworzyć jednostki organizacyjne a także zawierać umowy z innymi podmiotami, może równie^ prowadzić działalność gospodarcza ale wyłącznie w zakresie użyteczności publiczne! - nie może być to działalność komercyjna nastawiona na zysk. Przynależność do powiatu jest obligatoryjna/z racji zamieszkania.

Istota województwa samorządowego.

Województwo oznacza zarówno JST, czyli regionalna wspólnotę samorządowa jak i największa jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej. W województwie występuje dualizm podziału władzy na samorządowa podległą marszałkowi i rządową podległa wojewodzie. Organy samorządu działają na własna odpowiedzialność, posiadają osobowość prawna i podlegają ochronie sądowej. Posiadając samodzielność powiatową województwo może bronić się NSA. Województwo posiada kompetencję o zasięgu regionalnym. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy. Organy SW nie stanowią organu nadzoru i kontroli nad organami gminy ani nie są organami wyższego stopnia w sprawach postępowania administracyjnego. Kompetencje województwa nie zazębiają się,

Zadania gminy, powiatu i województwa samorządowego (własne, zlecone).

Gmina - własne : obejmują *sprawy ładu przestrzennego *gospodarki terenami i ochrony środowiska gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz *organizacji ruchu drogowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, *kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych *utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych.*wysypisk i unieszkodliwienia odpadów komunalnych *zaopatrzenia w energię elektryczną cieplną i gaz *lokalny transport zbiorowy; *chrona zdrowia, pomocy społecznej w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych . gminnego budownictwa mieszkaniowego, *oświaty (szkoły podstawowe, przedszkola i inne placówki oświatowe — wychowawcze ,*kultury (biblioteki gminne i inne placówki upowszechniania kultury ,*kultury fizycznej ( tereny rekreacyjne i urządzenia sportowe) *targowisk i hal targowych zieleni gminnej i zadrzewień *cmentarzy gminnych, porządku publicznego i *ochrony przeciw pożarowej. *utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracji *zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej.

Gmina - zlecone : gmina może wykonywać zadania zlecone z zakresu administracji rządowej a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzania wyborów powszechnych oraz referendów nałożone na nią ustawami. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać na podstawie porozumienia z organami tej administracji. Na realizacje zadań zleconych gmina otrzymuje środki finansowe, a szczegółowe zasady i tryb przekazywania tych środków określają ustawy

Powiat - własne : wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie *edukacji publicznej *promocji i ochrony zdrowia, *polityki prorodzinnej, *wspierania osób niepełnosprawnych *transportu i dróg publicznych *kultury i ochrony dóbr kultury .*kultury fizycznej i turystyki, .*geodezji, kartografii i katastru, *gospodarki nieruchomościami. zagospodarowania przestrzennego i nadzoru budowlanego *Gospodarki wodnej, ochrony środowiska i przyrody, *rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, *porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli *ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,^/ przeciwdziałania bezrobociu oraz *aktywizacji lokalnego rynku pracy, *ochrony praw konsumenta, *utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracji, obronności, promocji powiatu, współpracy z organizacjami poza rządowymi.

Powiat - zlecone : wykonuje .-zadania z zakresu administracji rządowej przekazane na mocy ustawy lub porozumienia. Wykonywanie ich odbywa się na rachunek administracji rządowej, są one finansowane w drodze dotacji pod kierownictwem i nadzorem tej administracji.

Powiat ponadto wykonuje zadania powiatowych służb, inspekcji i straży, które nie są ani zadaniami własnymi powiatu ani zleconymi. Organami wykonującymi te zadania są kierownicy tych służb, inspekcji i straży, nie będące organami administracyjnymi powiatu i służbowo nie podlegające organom powiatu.

Województwo - własne: wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, szczególnie w zakresie: *edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego i *ochrony zdrowia, kultury i ochrony jej dóbr, *pomocy społecznej,*polityki prorodzinnej, *modernizacji terenów wiejskich *zagospodarowania przestrzennego,*ochrony środowiska, *gospodarki wodnej, dróg publicznych i transportu *kultury fizycznej i turystyki *ochrony praw konsumentów, obronności, bezpieczeństwa publicznego, *przeciwdziałania bezrobociu i akwizycji lokalnego rynku pracy.

Województwo - zlecone - ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa.

Zasady wyboru radnych.

W wyborach można głosować tylko osobiście i tylko, jeden raz. Każdemu obywatelowi, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat i stale zamieszkuje na obszarze działania danej rady przysługuje czynne prawo wyborcze (cenzus domicyl -ograniczenie miejscem zamieszkania). Prawo wybieralności - bierne prawo wyborcze -przysługuje osobie mającej prawo wybierania do danej rady.

Zasady wyboru wójta (burmistrza i prezydenta miasta).

Zasady wyboru wójta (burmistrza, prezydenta miasta) określone są w ustawie z dnia 20.06.2002:. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta _miasta_(Dz. U. 2 2002:. Nr 113 póz. 98- z póź. zm.). Prawo

wybierania wójta w danej gminie tj. czynne prawo wyborcze ma każdy, kto posiada prawo wybierania do rady gminy. Prawo wybieralności tj. bierne prawo

wyborcze, ma każdy obywatel polski posiadający prawo wybierania do rady gminy, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym ze kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje. Kandydat na wójta nie może jednocześnie kandydować na wójta w innej gminie. Wybory wójta (burmistrza, prezydenta miasta) są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

Wybory są - większościowe, głosowanie na osobę. wygrywa ten kandydat, który otrzymał co najmniej 50% - lważnie oddanych głosów.

W drugiej turze obowiązuje większość zwykła. Wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast zarządza Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia.

Wyboru wójta, burmistrza, prezydenta miasta dokonuje się na 4 .lata .S.

8Zasady i tryb odwoływania wójta (burmistrza i prezydenta miasta). .

1Nie udzielenie absolutorium jest równoznaczne z podjęciem inicjatywy w sprawie przeprowadzenia referendum (14 dni musi upłynąć od dnia podjęcia uchwały o nie udzielenie absolutorium, by przygotować wniosek o przeprowadzeniu referendum). Trzeba zasięgnąć opinii RIO oraz trzeba wysłuchać wyjaśnień wójta. Rada może podjąć uchwałę w sprawie przeprowadzenia referendum o odwołanie wójta bezwzględna ilością głosów ustawowego składu radv w głosowaniu imiennym.

2-odwołanie wójta z innych przvczvn Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta z przyczyny inne i niż nie udzielenie wójtowi absolutorium jedynie na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady Wniosek ten wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny odwołania oraz podlega zaopiniowaniu przez komisję rewizyjną. Rada gminy może podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia złożenia wniosku o odwołanie wójta. Uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta, rada gminy podejmuje większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu imiennym. .

3w przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji

W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem -kadencji, przeprowadza się wybory przedterminowe na zasadach określonych w ustawie o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta oraz w ustawie -Ordynacja wyborcza do rad gmin. rad powiatów i sejmików województw.

Wyborów nie przeprowadza się, jeżeli data wyborów przedterminowych miałaby przypaść w okresie 6 m-cy przed zakończeniem kadencji wójta.

Wygaśniecie mandatu wójta przed upływem kadencji jest równoznaczne z odwołaniem jego zastępcy lub zastępców. —

W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji jego funkcje, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta, pełni osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów.

Po upływie kadencji wójta pełni on swoja funkcje do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta,

Wygaśniecie mandatu wójta, burmistrza, prezydent miasta.

-odmowa złożenia ślubowania

-utrata prawa wybieralności,

-naruszenie ustawowych zakazów łączenia funkcji wójta z wykonywaniem funkcji lub prowadzenia działalności gosp. określonych w odrębnych przepisach.

-prawomocnego," skazującego wyroku sądu orzeczonego za przestępstwo umyślne,

-w drodze referendum,

- w przypadku. śmierci

Wójt może. powołać zastępcę w gminie do 20 rys., w

gminie do 100 tyś. mieszkańców może być 2 zastępców, w gminie do 200 rys, trzech zastępców, w gminie powyżej 200 rys. może powołać 4 zastępców.

Zasady prawa wyborczego do rad gmin, powiatów i sejmiki województwa. Wybory do organów stanowiących są powszechne, równe i bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Gwarancją powszechności jest ustalenie terminu głosowania na dzień wolny od pracy. Istnienie rejestrów uprawnionych do głosowania za ich sporządzenie odpowiada burmistrz, wójt, prezydent. Wybory są bezpośrednie tzn. że osobiście musimy się udać do lokalu komisji wyborczej aby oddać głos. Równość wyborów : formalna (każdemu przysługuje tylko jeden glos) i materialna związana z tzw. Geografią (proporcjonalny podział mandatów w stosunku do liczby mieszkańców stale zamieszkujących dany teren). Ma to znaczenie przy wyborach do

sejmików województwa i rad gmin i powiatów. Jest to podział na okręgi wyborcze taki aby siła głosu była wszędzie równa W powiecie wybiera się 3-10 radnych, okręgiem wyborczym jest gmina. W województwie wybiera się5-15radnych, okręgiem wyborczym jest powiat lub jego część). Wybory przeprowadzają :

-organy terytorialnie (województwo, powiat, gmina) komisje wyborcze, - obwodowe komisje wyborcze

W wyborach samorządowych prawo wyborcze czynne pokrywa się z prawem wyborczym biernym- Wyborca musi mieć ukończone 18 lat, obywatelstwo polskie, musi stale zamieszkiwać na obszarze działania danej rady, nie może być pozbawiony praw publicznych i wyborczych ani być ubezwłasnowolniony. W wyborach do samorządu występuje system mieszany W gminach 20tys mieszkańców obowiązuje system większościowy W gminach powyżej 20tys. mieszkańców obowiązuje system czysty bez klauzul zaporowych, W wyborach do RP i SW obowiązuje system proporcjonalny z klauzulą zaporową 5%. Wybory do rad zarządza Prezes RM.

Rola referendum w funkcjonowaniu jednostek samorządu terytorialnego. Referendum jest forma bezpośredniego sprawowania władzy przez lud. Każdy ze szczebli samorządu terytorialnego ma prawo przeprowadzić referendum. Prawo to jest zapisane w Konstytucji. Członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować w drodze referendum o sprawach dotyczących tej wspólnoty. Przeprowadza się referendum : obligatoryjne i fakultatywne w każdej ważnej sprawie dla gminy, powiatu czy województwa. Mieszkańcy danej gminy, powiatu bądź województwa w drodze głosowania określają swoją wolę co do rozstrzygnięcia jakiejś sprawy lub odwołania rady. Inicjatorem przeprowadzenia referendum może być : rada (poza przypadkiem odwołania rady), 1/10 mieszkańców uprawnionych do głosowania.

Obligatoryjne referendum gminne, powiatowe i wojewódzkie.

Występują dwa rodzaje referendum lokalnego : obligatoryjne - obowiązkowe z mocy prawa i fakultatywne. Referendum obligatoryjne przeprowadza się

1) w sprawie odwodnia rady gminy, rady powiatu, sejmiku.; wojewódzkiego przed upływem kadencji (referendum jest ważne jeżeli uczestniczyło 30 % uprawnionych, rada zostanie odwołana gdy za rozwiązaniem prawnym opowie się więcej niż 50 % biorących udział w referendum.

2) w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne (30% mieszkańców uprawnionych do głosowania musi wziąć udział i ,,za'' opowiedzieć się 2/3) występuje tylko na szczeblu gminy.

Kompetencje rady gminy, powiatu i sejmiku samorządowego. Rada gminy '- Art. 16 ustawy o samorządzie gminnym ustanawia zasadę domniemania właściwości rady we wszystkich sprawach lokalnych. Do wyłącznej właściwości należy :

uchwalanie statutu gminy, wybór i odwołanie zarządu, powoływanie i odwoływanie skarbnika uchwalanie budżetu, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu, udzielanie lub nie absolutorium zarządowi, uchwalanie programów gospodarczych., ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, podejmowanie uchwał v/ sprawie podatków i opłat, podejmowanie uchwał w sprawie majątkowych, podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań z zakresu administracji rządowej, podejmowanie uchwał w sprawie współdziałania z innymi gminami, nadawanie honorowego obywatelstwa gminy.

Rada powiatu - uchwalanie statutu powiatu i stanowienie aktów prawa miejsc., wybór i odwołanie zarządu, powoływanie i odwoływanie sekretarza i skarbnika, uchwalanie budżetu, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu, udzielanie lub nie absolutorium zarządowi, podejmowanie uchwał w sprawie podatków i opłat, podejmowanie uchwały/ sprawach majątkowych, podejmowanie uchwał w sprawie herbu i flagi powiatu. Sejmik województwa — stanowienie aktów prawa miejsc, (statutu wojewódzkiego), uchwalanie strategii rozwoju wojew, uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego, podejmowanie uchwały w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej oraz szczegółowości układu wykonawczego budżetu wojewódzkiego, uchwalanie budżetu województwa oraz rozpatrywanie spraw, z wykonania budżetu wojewódzkiego, udzielanie bądź nie absolutorium zarządowi, określanie zasad udziel. dotacji podmiotowych i przedmiotowych z budżetem wojewódzkim, uchwalanie przepisów dotyczących podatków i opłat, podejmowanie uchwał w sprawie powierzonych zadań samorządowi wojewódzkiemu innym JST, wybór i odwoływanie na wniosek marszałka skarbnika, uchwalanie priorytetów współpracy zagranicznej województw, podejmowanie uchwał v/ sprawie tworzenia związków, stowarzyszeń, fundacji oraz ich rozwiązywania, podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych, uchwalanie przepisów dotyczących organizacji wewnętrznej oraz trybu pracy organów samorządu wojewódzkiego.

Struktura, wewnętrzna organów stanowiących samorząd.

Radę Gminy. Powiatu, Sejmiku Województwa: tworzy Prezydium Rady tworzy:

przewodniczący i wice przewodniczący, których może być

od 1-5 w gminie

od 1 - 2 w powiecie

od 2 - 3 w sejmiku województwa (wice marszałków)

Wewnątrz rady działają komisje stałe i doraźne. W skład komisji mogą wchodzić tylko rodni. Szczególny charakter w ramach komisji posiada komisja rewizyjna, w której zasiadają przedstawiciele reprezentujący wszystkie kluby radnych danej rady. Zadaniem tej komisji jest opiniowanie wykonania budżetu i występowanie z wnioskiem o udzielenie absolutorium zarządowi.

Status prawny radnego.

Radny gminy reprezentuje wyborców, utrzymuje stała wieź z mieszkańcami oraz ich organizacjami, przyjmuje zgłaszane postulaty i przedstawia je organem gminy do rozpatrzenia. Radni mogą tworzyć kluby radnych. Przed przystąpieniem do wykonywania mandatu składają ślubowanie. Radny jest zobowiązany brać udział w pracach rady gminy j jej organów oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany Radny nie może być zatrudniony na urnowe o prace w urzędzie gminy, jeśli taki stosunek nawiąże jest to równoznaczne z zrzeczeniem się mandatu. Jeśli był zatrudniony przed wyborem na radnego, w ciągu 7 dni musi złożyć wniosek o urlop bezpłatny. Radny powiatu przed objęciem mandatu składa ślubowanie Radny nie jest związany instrukcjami wyborców Obowiązany jest kierować się dobrem powiatowej wspólnoty samorządowej. Radny przyjmuje zgłaszane przez mieszkańców powiatu postulaty i przedstawia je organom powiatu do rozpatrzenia. Radny jest obowiązany brać udział w pracach rady powiatu i jej organów oraz powiatowych jednostek organizacyjnych, do których został wybrany lub desygnowany W związku z wykonywaniem mandatu

korzysta z ochrony prawnej. Mandat radnego powiatu nie można łączyć z mandatem radnego gminy i województwa. Radny nie może być zatrudniony na umowę o pracę w starostwie powiatowym, jeśli taki stosunek nawiąże jest to równoznaczne z zrzeczeniem się mandatu. Jeśli był zatrudniony przed wyborem na radnego w ciągu 7 dni musi złożyć wniosek o urlop bezpłatny

Radny województwa przed objęciem mandatu składa ślubowanie. Radny nie jest związany instrukcjami wyborców. Obowiązany jest kierować się interesami państwa i wojewódzkiej. wspólnoty samorządowej. Radny jest obowiązany brać udział w pracach organów samorządu województwa oraz wojew. samorząd, jednostek organizacyjnych do których został wybrany lub desygnowany. W związku z wykonywaniem mandatu radny korzysta 2 ochrony prawnej. Mandatu radnego województwa nie można łączyć z mandatem radnego gminy i powiatu. Radny nie może wchodzić w stosunki cywilno-prawne w sprawach majątkowych, z województwem lub wojewódzkimi samorządowymi jednostkami organizacyjnymi z wyjątkiem korzystania z powszechnie dostępnych usług. Radny nie może być zatrudniony na umowę o pracę w urzędzie marszałkowskim w tym województwie w którym radny uzyskał mandat (z wyjątkiem radnych wybranych do zarządu wojewódzkiego stosunek nawiązany na podstawie wyboru)jeśli taki stosunek nawiąże jest to równoznaczne z zrzeczeniem się mandatu. Jeśli był zatrudniony przed wyborem na radnego w ciągu 7 dni musi złożyć wniosek o urlop bezpłatny.

Tryb powoływania zarządu gminy, powiatu i zarządu województwa,

Województwa

W skład zarządu wojew. liczącego 5 osób wchodzi marszałek wojew. jako jego przewodniczący, wiceprzewodniczący oraz pozostali członkowie. Sejmik wojew. wybiera na wniosek marszałka pozostałych członków zarządu w tym nie więcej niż 2 wiceprzewodniczących w ciągu 3 m-cy od daty ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Wyboru wiceprzewodniczących i pozostałych członków zarządu dokonuje się bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku województwa. Wiceprzewodniczący i pozostali członkowie zarządu mogą być wybrani spoza składu sejmiku. Jeżeli sejmik wojew. nie dokona wyboru zarządu w w/w terminie ulega rozwiązaniu z mocy prawa. W tej sytuacji odbywają się wybory przedterminowe, które zarządza Prezes RM w terminie 3 m-cy od dnia rozwiązania sejmiku województwa.

Powiatu

Rada powiatu na wniosek starosty wybiera członków zarządu powiatu w liczbie 3-5 osób w tym wicestarostę w ciągu 3 m-cy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Wybór następuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Członkowie zarządu powiatu mogą być wybrani spoza składu rady. Jeżeli rada powiatu nie dokona wyboru zarządu w w/w terminie ulega rozwiązaniu z mocy prawa. W tej sytuacji przeprowadza się wybory przedterminowe, które zarządza wojewoda w terminie 3 m-cy od dnia rozwiązania rady powiatu.

Gminy

W skład zarządu gminy wchodzą wójt albo burmistrz (prezydent miasta) jako przewodniczący zarządu ich zastępcy oraz pozostali członkowie. Rada gminy wybiera zarząd w liczbie 3-7 osób spośród radnych lub spoza składu rady w ciągu 6 m-cy od daty ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Rada gminy wybiera zastępca albo zastępców wójta lub burmistrza oraz pozostałych członków zarządu na wniosek wójta lub burmistrza zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym. Jeżeli rada gminy nie dokona wyboru zarządu w w/w terminie ulega rozwiązaniu z mocy prawa. W tej sytuacji przeprowadza się wybory przedterminowe, które zarządza Prezes RM w terminie 3 m-cy od dnia rozwiązania rady gminy.

Rozwiązywanie zarządu oraz rady

Województwa

W razie naruszenia przez sejmik wojew. Konstytucji lub rażącego albo wielokrotnego naruszenia ustaw Sejm, na wniosek Prezesa RM może w drodze uchwały rozwiązać sejmik wojew. Rozwiązanie sejmiku wojew. jest równoznaczne z rozwiązaniem wszystkich organów samorządu wojew. Do czasu wyboru nowych organów samorządu wojew. funkcje tych organów pełni właściwy terytorialnie wojewoda. Jeżeli naruszenia Konstytucji lub rażącego albo wielokrotnego naruszenia ustaw dopuszcza się zarząd wojew., wojewoda wzywa sejmik wojew. do zastosowania niezbędnych środków, a jeżeli wezwanie to nie odnosi skutku – występuje z wnioskiem do Prezesa RM o rozwiązanie zarządu wojew. Do czasu wyboru nowego zarządu funkcję zarządu i marszałka pełni osoba wyznaczona przez Prezesa RM na wniosek wojewody Prezes RM może zawiesić organy samorządu wojew. i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do 2 lat, nie dłużej jednak niż do wyboru zarządu wojew. przez sejmik wojew. nowej kadencji. Komisarza rządowego powołuje Prezes RM na wniosek wojewody.

Powiatu

Rozwiązanie j/w (2 pierwsze zadania). Do czasu wyboru nowych organów powiatu funkcje tych organów pełni osoba wyznaczona przez Prezesa RM. Jeżeli naruszenie Konstytucji lub powtarzających się naruszeń ustaw dopuści się zarząd powiatu, wojewoda wzywa radę powiatu do zastosowania niezbędnych środków, jeżeli te nie odnoszą skutku, rozwiązuje zarząd. Do czasu wyborów funkcję zarządu i starosty pełni osoba wyznaczona przez wojewodę. Prezes RM może zawiesić organy powiatu i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do 2 lat, nie dłużej jednak niż do wyboru zarządu przez radę kolejnej kadencji. Komisarza rządowego powołuje Prezes RM na wniosek wojewody, zaopiniowany przez sejmik wojew.

Gminy

Prezes RM może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy – j/w. Rozwiązanie zarządu gminy – na skutek powtarzającego się naruszenia Konstytucji – wojewoda występuje z wnioskiem do sejmiku o rozwiązanie zarządu gminy. Sejmik podejmuje uchwałę bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby delegatów. Do czasu wyboru nowego zarządu funkcję zarządu wójta lub burmistrza pełni osoba wyznaczona przez prezydium sejmiku. Prezes RM może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do 2 lat, nie dłużej jednak niż do wyboru zarządu przez radę kolejnej kadencji.

Powolanie odwoływania starosty i marszałka województwa

Marszałka województwa

Sejmik wojew. wybiera ze swojego grona marszałka wojew. bezwzględna większością głosów. Odwołanie zarządu wojew. na skutek wniosku o nie udzielenie zarządowi absolutorium jest równoczesne z odwołaniem marszałka. Sejmik wojew. może odwołać marszałka z innej przyczyny niż nie udzielenie absolutorium jedynie na pisemnie uzasadniony i zaopiniowany przez komisję rewizyjną wniosek co najmniej 1/3 ustawowego składu sejmiku tylko w przypadku jednoczesnego wyboru marszałka. Wniosek ten jest rozpoznawany na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od dnia zgłoszenia wniosku. Uchwała sejmiku jest podejmowana w tej sytuacji większością 3/5 głosów ustawowego składu sejmiku. Kolejny wniosek – po 6 m-cach od poprzedniego głosowania.

Starosty

Rada powiatu wybiera starostę w ciągu 3 m-cy od dnia ogłoszenia wyników wyborów. Wybór następuje bezwzględna większością głosów ustawowego składy rady w głosowaniu tajnym. Odwołanie odbywa się większością 3/5 głosów ustawowego składy rady w glosowaniu tajnym. Głosowanie odbywa się po zapoznaniu się z opinią komisji rewizyjnej na następnej sesji po tej, na której zgłoszono wniosek, nie wcześniej jednak niż przed upływem 1 m-ca – procedura taka sama jak przy zarządzie.

18 Zadania wójta burmistrza i prezydenta

Do zadan wójta należy w szczególności: 1.przygotowywanie projektów uchwał rady aminy,

2.określanie sposobu wykonywania uchwal,

3.gospodarowanie mieniem komunalnym,

4.wykonywanie budżetu.

5.zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych

jednostek organizacyjnych.

Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnatrz. Organizacje i zasady funkcjonowania

urzędu gminy określa regulamin organizacyjny nadany przez wójta w drodze zarządzenia

Zadania zarządu gminy, powiatu i województwa.

Województwa

wykonywanie uchwał sejmiku wojew.;
gospodarowanie mieniem wojew., w tym wykonywanie prac z akcji i udziałów posiadanych przez wojew.;
przygotowywanie projektów strategii rozwoju wojew., planu zagosp. przestrzennego, programów wojew. i ich wykonywanie;
przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu wojew.;
organizowanie współpracy ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi;
kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojew. samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników;
uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego.

Powiatu

przygotowywanie projektów uchwał rady;
wykonywanie uchwał rady;
gospodarowanie mieniem powiatu;
wykonywanie budżetu powiatu;
zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu z zastrzeżeniem szczególnych warunków lub zasad powoływania lub zwalniania określonych odrębną ustawą.

Gminy

przygotowywanie projektów uchwał rady gminy;
określenie sposobu wykonywania uchwały;
gospodarowanie mieniem uchwały;
wykonywanie budżetu;
zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych;
wykonywanie zadań zleconych.

Jednostki pomocnicze samorządu terytorialnego. Gmina może tworząc jednostki pomocnicze : sołectwa oraz dzielnice. osiedla i inne Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto. Jednostkę pomocnicza tworzy rada gminy, w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy Jednostki pomocnicze mogą być tworzone tyko na

poziomie gminy. Zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej określa statut aminy Jednostki pomocnicze nie są organami gminy. Należą do nich : Sołectwa - organ wykonawczy — sołtys, uchwałodawczy - zebranie wiejskie, Rada Sołecka - organ wspomagający sołtysa. Na obszarze miejskim jednostkami pomocniczymi są Dzielnice. Osiedla; organ uchwałodawczy Rada Dzielnicy . Osiedla, organ wykonawczy Zarząd.

Prawo miejscowe

Gmina. na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo stanowienia przepisów powszechnie obowiązujących na obszarze gminy zwanych dalej przepisami gminnymi. Organy gminy mogą wydawać przepisy gminne w zakresie;

-wewnętrznego ustroju gminy i jednostek pomocniczych,

-organizacji urzędów i instytucji gminnych,

-zasad zarządu mieniem gminnym,

-zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Organy gminy mogą wydawać przepisy porządkowe w zakresie nieuregulowanym w innych przepisach powszechnie obowiązujących jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz zapewnienia spokoju i bezpieczeństwa publicznego przy czym przepisy te nie mogą przewidywać za ich naruszenie kary grzywny. Powiat. Ustawa powiatowa wymienia w sposób przykładowy sprawy w których mogą być wydawane powiatowe akty prawa miejscowego a które mogą dotyczyć:

-spraw wymagających uregulowania w statucie,

-przepisów porządkowych jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia, zdrowia lub mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego albo dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, o ile przyczyny występują na obszarze więcej niż jednej gminy,

-szczegółowego trybu zarządzania mieniem powiatu,

-zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Województwo. Ustawa wojewódzka w ogóle nie wymienia w sposób ogólny materii aktów prawa miejscowego, natomiast nie ma żadnych wątpliwości, że na podstawie USW uchwala się statut województwa. Organy samorządu województwa nie wydają przepisów porządkowych.

Pojęcie mienia komunalnego.

Mieniem komunalnym jest własność i inne prawa majątkowe należące do poszczególnych

gmin i ich związków oraz mienie innych komunalnych osób prawnych, w tym

przedsiębiorstw. Nabycie mienia komunalnego następnie na podstawie ustawy, przez

przekazanie mienia gminie w związku z utworzeniem lub zmianą granic gminy, w wyniku

przekazania przez administrację rządową, w wyniku prowadzonej działalności

gospodarczej przez inne czynniki prawne, w innych przypadkach określonych odrębnymi

przepisami. Podmioty mienia komunalnego samodzielnie decydują o przeznaczeniu i

sposobie wykorzystania składników majątkowych.

Mieniem powiatu jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez powiat lub inne

powiatowe osoby prawne.

Mieniem województwa jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez województwo

lub inne wojewódzkie osoby prawne.

Organy nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego.

Nadzór oznacza czynność prawna dokonywana w formie określonych środków prawnych, pociąga ona za sobą przewidziane przepisami prawnymi skutki prawne wraz z wszelkimi konsekwencjami z tego wynikającymi. Nadzorem państwowym nad samorządem terytorialnym jest funkcją państwa mająca swój tytuł w ustawie zmierzająca w sposób władczy do uzgodnienia czynności prawnych i publicznych z wymogami prawa w interesie porządku i dobra publicznego Organami nadzoru nad działalnością JST są: Prezes RM, Wojewodowie .RIO —w zakresie spraw finansowych. Sejm na wniosek Prezesa RM może rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego za rażące naruszenie Konstytucji lub ustawy. Organem nadzoru nie jest NSA, NIK posiada szczególne uprawnienia kontrolne nad samorządem, które sprawuje wg 3 kryteriów; legalności, gospodarności i rzetelności.

Organy nadzoru nad działalnością

Województwo

Nadzór nad działalnością samorządu wojew. sprawuje Prezes RM i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych: Regionalna Izba Obrachunkowa. Organy nadzoru mogą wkraczać w działalność wojew. tylko w przypadkach określonych ustawami. Organy nadzoru mają prawo żądania informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania wojew., niezbędnych do wykonania przysługujących im uprawnień nadzorczych. Marszałek wojew. przedstawia wojewodzie uchwały sejmiku wojew. oraz uchwały zarządu podlegające nadzorowi ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. W tym samym terminie marszałek przedstawia RIO uchwały objęte zakresem nadzoru izby.

Powiat

Organy – j/w. Wkraczanie w działalność – j/w. Nadzór nad związkiem powiatu sprawuje wojewoda właściwy dla siedziby związku. Starosta zobowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał rady w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. Uchwały powiatu w sprawie wydania przepisów porządkowych podlegają przekazaniu nie zwłocznie. Starosta przedkłada RIO uchwałę budżetową w sprawie absolutorium dla zarządu oraz inne uchwały objęte zakresem nadzoru izby.

Gmina

Organy – j/w. Wkraczanie w działalność – j/w. Organy nadzoru mają prawo żądania niezbędnych informacji i danych dot. organizacji i funkcjonowania gminy oraz mogą dokonywać wizytacji adm. komunalnej i uczestniczyć w posiedzeniach organów gminy. Wójt, burmistrz przedkłada RIO uchwałę budżetową, uchwałę w sprawie absolutorium dla zarządu oraz inne uchwały objęte zakresem nadzoru izby.

Kryteria nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego. Legalność - zgodność z prawem powszechnie obowiązującym, łącznie z prawem miejscowym (uchwały). W przypadku nadzoru nad zadaniami zleconymi kieruje się jeszcze innymi kryteriami:

celowość - sprawdza się co do wyboru najodpowiedniejszego działania w danych warunkach pozwalającego osiągnąć wyznaczony cel.

Rzetelność sprowadza się do działania zgodnie z wymogami uczciwości, wiedzy i techniki.

Gospodarność sprowadza się do podjęcia takiego działania, które jest najmniej kosztowne.

Orzekanie o nieważności uchwały organu gminy, powiatu i województwa.

Przewodniczący Zarządu przedkłada wojewodzie uchwałę rady oraz uchwałę zarządu

województwa w terminie 7 dni od dnia ich podjęcia. Z chwilą przedstawienia uchwały wojewodzie biegnie 30 dniowy termin do stwierdzenia jej nieważności w razie istotnego naruszenia prawa.

Postępowanie nadzorcze kończy się

1/ wydaniem rozstrzygnięcia stwierdzającego nieważność uchwały organu, jeżeli uchwala jest sprzeczna z prawem a jej naruszenie jest istotne,

2/ wskazaniem, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa w przypadku gdy naruszenie było nieistotne,

3/ wstrzymaniem przez wojewodę wykonania uchwały organu gminy bądź powiatu w razie wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności. Wstrzymanie przez wojewodę wykonania uchwały organu w sprawach zleconych polega na przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia wskazując na stwierdzone uchybienia oraz termin załatwienia sprawy

4/ uchylenie przez wojewodę uchwały organu gminy wiąże się z wydaniem przez wojewodę zarządzenia zastępczego, gdy uchwala dotyczy spraw zleconych. W wyniku ponownego rozpatrzenia nie uwzględnia się wskazówek dotyczących zaistniałego uchybienia z ustawowym obowiązkiem powiadomienia właściwego ministra. Rozstrzygnięcie; nadzorcze winno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o dopuszczalności wniesienia skargi do NSA. Po upływie 30 dniowego terminu organ nadzoru nie może we własnym zakresie stwierdzić nieważności uchwały - może ją jedynie zaskarżyć do NSA

Orzekanie o nieważności uchwały organu

Województwa

Uchwała organu samorządu wojew. sprzeczna z prawem jest nieważna. O nieważności uchwały orzeka organ nadzorczy. Organ samorządu, którego uchwała została uchylona może w ciągu 30 dni złożyć skargę do sądu adm. Sąd adm. wyznacza rozprawę nie później niż w ciągu 30 dni od dnia wniesienia skargi do sądu. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały ograniczając się do wskazania, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa. Nie stwierdza się nieważności uchwały organu samorządu wojew., jeżeli organ nadzoru nie uchyli jej w ciągu 30 dni od dnia jej otrzymania.

Powiatu

Uchwała organu powiatu sprzeczna z prawem jest nieważna. O nieważności uchwały w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jej doręczenia organowi nadzoru. Organ nadzoru wszczynając postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały może wstrzymać jej wykonanie. Rozstrzygnięcie nadzorcze powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o dopuszczalności wniesienia skargi do sądu adm. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa. Jeżeli nastąpi stwierdzenie nieważności dot. uchwały budżetowej, budżet w części objętej stwierdzeniem nieważności nie może być wykonany do chwili rozstrzygnięcia sprawy przez sąd adm. W sprawach tych sąd adm. wyznacza rozprawę nie później niż w ciągu 30 dni od dnia wpłynięcia sprawy do sądu. Jeżeli upłynie termin 30 dni przeznaczony na wydanie orzeczenia o nieważności, organ nadzoru nie może we własnym zakresie stwierdzić nieważności uchwały. W tym przypadku organ nadzoru może zaskarżyć uchwałę do sądu adm., który wydaje postanowienie. Nie stwierdza się nieważności uchwały organu powiatu po upływie 1 roku od dnia jej podjęcia.

Rozwiązywanie zarządu oraz rady

Województwa

Powiatu

Gminy

27Ustalenie budżetu

Województwa

Budżet województwa jest podstawą samodzielnej gospodarki finansowej województw. Jest to plan finansowy, który obejmuje:

planowane dochody i wydatki województwa;
źródła finansowanie deficytu budżetowego;
przeznaczenie nadwyżki budżetowej;
wydatki związane z wieloletnimi programami głównie inwestycyjnymi z wyodrębnieniem wydatków na finansowanie każdego z programów.

Budżet wojew. jest uchwalany jako część uchwały budżetowej na rok kalendarzowy = rok budżetowy. Tryb prac nad projektem uchwały budżetowej ustala sejmik województwa. Uchwałę budżetową podejmuje się przed rozpoczęciem roku budżetowego. W przypadku nie uchwalenia budżetu, do czasu jego uchwalenia (nie później niż do 31 marca) podstawą budżetu jest projekt budżetu. W przypadku nie uchwalenia budżetu do 31 marca na wniosek izby obrachunkowej budżet ustala wojewoda – do końca kwietnie roku budżetowego. Projekt budżetu, projekt uchwały budżetowej oraz materiały informacyjne przygotowuje i przedstawia sejmikowi zarząd – do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy. Za prawidłowe wykonanie budżetu odpowiada zarząd.

Powiatu

Powiat samodzielnie prowadzi gosp. finansową na podst. budżetu powiatu. Jest plan finansowy, który obejmuje dochody i wydatki powiatu. Budżet powiatu jest uchwalany przez radę powiatu na rok kalendarzowy = rok budżetowy. Rada powiatu określa tryb prac nad projektem uchwały budżetowej i ustala:

obowiązki jednostek organizacyjnych powiatu oraz powiatowych służb inspekcji i straży w toku prac nad projektem,
wymagana przez rade powiatu szczegółowości projektu;
wymagane materiały informacyjne, które zarząd powiatu powinien przedstawić radzie wraz z projektem ustawy;
terminy obowiązujące w toku prac nad projektem ustawy.

Uchwała budżetowa powinna być uchwalona przed rozpoczęciem roku budżetowego. W przypadku nie uchwalenia - do 31 marca – obowiązuje projekt budżetu. W przypadku nie uchwalenia do 31 marca – budżet ustala regionalna izba obrachunkowa – do 30.04. Uchwałę budżetową bądź prowizorium budżetowe starosta przedkłada regionalnej izbie obrachunkowej w ciągu 7 dni od dnia podjęcia. Zarząd powiatu do 15 listopada przedstawia radzie projekt budżetu, materiały informacyjne. Za prawidłowe wykonanie budżetu odpowiada zarząd powiatu.

Gminy

Budżet gminy uchwalany jest na rok kalendarzowy. Projekt budżetu przygotowuje zarząd uwzględniając zasady prawa budżetowego i wskazówki rady gminy. Projekt budżetu zarząd przedkłada radzie gminy najpóźniej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy i przesyła projekt do wiadomości regionalnej izby obrachunkowej. Budżet jest uchwalany do końca roku poprzedzającego rok budżetowy. Procedurę uchwalania budżetu określa rada gminy. Do czasu uchwalania budżetu ( nie później niż do 31 marca) podstawą gospodarki jest projekt budżetu przedłożony radzie gminy. W przypadku nie uchwalenia budżetu w określonym terminie regionalna izba obrachunkowa ustala budżet najpóźniej do końca kwietnia roku budżetowego.