Funkcje politologii:
Deskryptywna (opisowa) - opisuje zjawiska, fakty i procesy polityczne
eksplanacyjna - odpowiada na pytanie dlaczego zjawiska, fakty i procesy zaistniały, dlaczego mają takie właściwości? Funkcja eksplanacyjna jest pragmatycznie pierwotna
Prognostyczna - odpowiada na pytanie jakie zjawiska, fakty i procesy nastąpią
w przyszłości
Instrumentalna/pragmatyczna - odpowiada na pytanie co należy zrobić, jaką podjąć decyzję by osiągnąć założony cel?
Aksjologiczna/ideologiczna - wskazywanie właściwej drogi postępowania. Badacz jest elementem rzeczywistości, nie ma możliwości uwolnienia się od systemu wartości.
Szkoły refleksji naukowej polityce
Szkoła instytucjonalna
Jest ściśle związana z prawem. Stawia pytania jak rzeczywiście funkcjonują instytucje polityczne? Opisuje funkcjonowanie i mechanizmy rządzenia. Polityka w tym ujęciu to sfera działań centrum rządowego.
J. Jensen - politologia była uprawiana wg dewizy: „historia stanowi przeszłą politykę, a polityka jest bieżącą historią”
Stawia pytania jak rzeczywiście funkcjonują instytucje polityczne?
Szkoła behawioralna
F. Ridley - „Analiza struktury prawnej państwa, teoria na których się ono opiera, szukania dróg jego usprawnienia stanowią dobry program
Chicago school
Ch. Merriam - centralną kategorią politologiczną jest władza. Jaką rolę odgrywa władza w kontroli społecznej, poddaje analizie sposoby osiągnięcia, utrzymania i utraty władzy.
H. Lasswell - podejmuje badania nad władza elit politycznych. Podział ludzi na wpływowych(elity) i podlegających wpływowi(masy). Elity dysponują majątek, autorytet, bezpieczeństwo. Ta koncepcja obejmuje stosunki wszelkiej władzy (także w grupach i np. rodzinach)
Szkoła procesu grupowego (grup i pluralistycznych modeli polityki)
Artur Bentley czerpał z prac Jamesa Harringtona (18-sto wiecznego filozofa), powiązał kategorie rządu i „interesu”. Rząd jest uosobieniem interesu, dominujący interes stanowi podstawę władzy państwowej, liczą się interesy grup posiadających własność, te grupy odgrywają rolę przy stabilizacji porządku społecznego.
Reprezentatywna dla szkoły jest definicja polityki Bluchma(Blooma?). Polityka jest społecznym procesem, polegającym na rywalizacji i współdziałaniu w sprawowaniu władzy, której rezultatem jest podejmowanie decyzji grupowych. Szkoła ta kładzie nacisk na rodzaj aktywności, nie na instytucję władzy.
Wg S.E. Finnera aktywność polityczna jest w społeczeństwie wszechobecna. Celem polityki jest uzgodnienie decyzji grupy bądź organizacji. Polityka jest obszarem dostosowywania interesów grupowych do celów nadrzędnych (celem nadrzędnycm jest, np. przetrwanie). U podstaw procesu leży założenie o konfliktowym i kooperatywnym procesie decyzji grupowych. Istotą polityki jest rozwiązywanie konfliktów grupowych. Do klasy politycznej należą te mechanizmy podejmowania decyzji, dotyczących całego społeczeństwa (o charakterze publicznym.)
Szkoła funkcjonalna
Kompromis między wąskim i szerokim pojmowaniem polityki. Polityka jest pojmowana jako funkcja społeczna.
Funkcja utrzymania ładu społecznego
Funkcja rozwiązywania konfliktów
Funkcja utrzymania sprawiedliwości społecznej
Według innej (?) literatury pojawiają się również funkcje:
f. socjalizacyjna
f. komunikacji społecznej
f. agregacji interesu
Współczesna politologia unika kwestii etyki/moralności, by skupić się na skuteczności.
D. Easton - systemowy model polityki. Wzór analizy funkcjonalnej
Autorytatywna dystrybucja wartości(podział cennoći)
System polityczny wg Eastona { Pozyskanie poparcia społecznego dla dokonanego podziału cenności.
Zalety:
-Rozszerzenie pojęcia polityki poza formalne instytucje władzy państwowej.
-W procesie alokacji cenności występują różne podmioty.
-Zostały oznaczone granice polityki
-Nie wszystkie instytucje i grupy, w których występuje władza i konflikt, wchodzą w skład systemu politycznego. Istotne są tylko decyzje autorytarne (postanowione przez państwo) dla społeczeństwa.
Sprowadzenie polityki do funkcji pozwoliło teoretykom na skonstruowanie modelu politycznego, którego osią jest proces decyzyjny, polegający na przetwarzaniu sygnałów zewnętrznych na decyzje.
Szkoła decyzyjna
Charles Lindblom - kwestionował, że polityka jest sferą działania racjonalnego. Proces podejmowania decyzji nie ma określonych granic. Centralnym elementem procesu politycznego jest władza, gra o władzę. Realizowana jest przez grupę ludzi, nie ma pojedynczej władzy, władza jest działaniem kompleksowym, posługującym się wpływem. Nie jest brutalnym narzucaniem woli.
Roger Hilsman - definiuje proces polityczny jako mechanizm podejmowania decyzji grupowych, który stanowi układ pokojowych, uporządkowanych procedur, dzieki którym zbiorowość społeczna może wybrać kierunki wspólnych działań oraz cele, które warto osiągnąć. Polityka dotyczy tych decyzji i zachowań, dzięki którym można je podejmować. Sprawdzianem słuszności podjętej decyzji jest zakres poparcia wśród grup wpływowych.
4 kryteria politycznego procesu decyzyjnego wg Hilsmana:
-konflikt, niezgoda
-tendencja do porozumienia (podzielanie wspólnych wartości)
-rywalizacja grupy (strony aktywne)
-władza