Decyzje polityczne

• Decyzja jest to dokonanie nielosowego wyboru w działaniu

• J. D. Steinbruner zwraca szczególna uwagę na cel jako konieczny warunek podejmowania decyzji

• Decyzje bezcelowe nie będą decyzjami, będą zwykłymi działaniami politycznymi

• Decyzja jest to akt nielosowego wyboru działania dokonany spośród co najmniej dwóch wariantów w związku z przekształceniem rzeczywistości istniejącej w rzeczywistość pożądaną (Chmaj, Żmigrodzki)

1. Decyzja polityczna
   

DECYZJA POLITYCZNA TO NIELOSOWY WYBÓR DZIAŁANIA LUB ZANIECHANIA POLITYCZNEGO DOKONYWANY PRZEZ OŚRODEK DECYZYJNY W POLU POLITYKI.

• Elementy decyzji politycznej:
  

• Procesowy - nielosowy wybór potraktowany jako akt społeczny wynikający z analizy rzeczywistości

• Podmiotowy - ośrodek decyzyjny całego społeczeństwa

• Przedmiotowy - cele polityki

• Wykonawczy - decyzja polityczna (działanie lub zaniechanie), wynikająca z hierarchii wartości
  

• Decyzja polityczne wg. Z. J. Pietrasia
  

• Decyzja polityczna sensu largo - akt nielosowego wyboru działania lub zaniechania politycznego

• Decyzja polityczna sensu stricto - akt nielosowego wyboru działania politycznego

• Niedecyzja polityczna - akt nielosowego wyboru zaniechania politycznego
  

• Cechy charakterystyczne decyzji:
  

• Istnienie decydenta

• Pewien stopień poinformowania ośrodka decyzyjnego

• Nastawienie na osiągnięcie od razu więcej niż jednego celu

• Wielowymiarowość

• Wieloetapowość urzeczywistniania

2. Rodzaje decyzji politycznych

• Ranga i charakter czasowy decyzji:
  

• Decyzje strategiczne (perspektywiczne)

• Decyzje taktyczne (bieżące)

• Decyzje operatywne (doraźne)
  

• Wiedza dostępna podmiotom decyzyjnym:
  

• Decyzje podejmowane w warunkach pewności

• Decyzje podejmowane w warunkach niepewności

• Decyzje podejmowane w warunkach ryzyka
  

• Adresat:
  

• Decyzje ogólnospołeczne

• Decyzje partykularne

• Decyzje indywidualne
  

• Szczebel, na jakim jest wydawana decyzja:
  

• Decyzje międzynarodowe

• Decyzje narodowe

• Decyzje lokalne
  

• Stopień doskonałości:
  

• Decyzje całościowo optymalizowane (najlepsze ze wszystkich punktów widzenia)

• Decyzje częściowo optymalizowane

• Decyzje zadowalające (choć nieoptymalne)

• Decyzje niezadowalające (utrzymujące się jednak w kulturowo określonym przedziale tolerancji)

• Decyzje nietrafne
  

• Związek pomiędzy potrzebami społeczeństwa a możliwościami decydentów:
  

• Decyzje przyczynowe

• Decyzje celowościowe
  

• Stopień wiedzy dostępnej decydentom oraz zamiaru realizacji decyzji:
  

• Decyzje realne - oparte na dostępnej wiedzy dotyczącej warunków koniecznych do ich urzeczywistnienia, podjęte z zamiarem ich realizacji

• Decyzje symboliczne - oparte na dostępnej wiedzy, podjęte bez zamiaru ich realizacji

• Decyzje pozorne - nie oparte na dostępnej wiedzy, podjęte z zamiarem ich realizacji

3. Proces decyzyjny

PROCES DECYZYJNY TO ZESPÓŁ POWIĄZAŃ PRZYCZYNOWO - SKUTKOWYCH WYSTĘPUJĄCYCH WEWNĄTRZ OŚRODKA DECYZYJNEGO W ZWIĄZKU ZE STANEM WEJŚCIA (SYTUACJA DECYZYJNĄ), STRUKTURĄ OŚRODKA I CELAMI DECYDENTÓW.

• Z. J. Pietraś zwrócił uwagę na to, iż proces decyzyjny zawsze przebiega równocześnie na czterech poziomach:
  

• Racjonalnym

• Emocjonalnym

• Społecznym

• Organizacyjnym
  

• Wg. B. Bernasia taki proces ma:
  

• Pełną autonomię

• Zakres działania

• Określony system wartości
  

• Fazy procesu decyzyjnego wg. Z. J. Pietrasia:
  

• Powstanie problemu decyzyjnego oraz uświadomienie sobie tego problemu przez ośrodek decyzyjny

• Podjęcie ogólnej decyzji proceduralnej dotyczącej tego, czy w ogóle należy podjąć decyzje w danej sprawie

• Podjęcie konkretnej decyzji proceduralnej, odnoszącej się do tego, czy w danej sprawie należy zadecydować natychmiast

• Podjęcie decyzji merytorycznej o charakterze teleologicznym, w której zostają opracowane cele działania w oparciu o przyjętą hierarchię wartości politycznych

• Podjęcie decyzji merytorycznej o charakterze metodologicznym, której treścią jest określanie metod i środków, za pomocą których dokonana zostaje zmiana rzeczywistości

• Implementacja polegająca na realizacji decyzji, tzn. na przekształceniu istniejącej rzeczywistości w nową, pożądaną przez decydentów
  

• 5 najpoważniejszych zakłóceń w przebiegu procesów politycznych wg. K. Łabędzia:
  

• Rozbieżność formy i treści w przebiegu procesu

• Podporządkowanie decydentowi instytucji, w których przygotowuje się warianty decyzyjne

• Podejmowanie decyzji zgodnej z wola części społeczeństwa

• Zakłócenia w procesie zbierania informacji

• Brak w procesach decyzyjnych prób rozwiązania problemów nurtujących społeczeństwo

4. Ośrodek decyzji politycznych

OŚRODEK DECYZJI POLITYCZNYCH (OŚRODEK DECYZYJNY) TO MECHANIZM PODEJMOWANIA DECYZJI POLITYCZNYCH, BEDĄCY ELEMENTEM SYSTEMU POLITYCZNEGO PAŃSTWA LUB ELEMENTEM MIĘDZYNARODOWYCH STRUKTUR DECYZYJNYCH.

5. Typologia ośrodków decyzyjnych wg. Z. J. Pietrasia:

• Poziom decyzyjny:
  

• Narodowe ośrodki decyzyjne

• Międzynarodowe ośrodki decyzyjne
  

• Miejsce ośrodka w systemie politycznym:
  

• Ośrodki decyzyjne będące organami państwa (prezydent, parlament, rząd)

• Ośrodki decyzyjne nie będące organami państwa (centralne instalacje partii politycznych)

• Nieformalne ośrodki decyzyjne (lobbyści, frakcje polityczne)
  

• Trwałość:
  

• Istniejące stale

• Powoływane ad hoc, w razie zaistnienia potrzeby
  

• Struktura wewnętrzna:
  

• Ośrodki decyzyjne zorganizowane hierarchicznie - decydent podejmuje decyzje jednoosobowo

• Ośrodki decyzyjne zorganizowane niehierarchicznie - decyzje podejmuje uprawniony do tego zespół osób
  

• Skłonność do ryzyka:
  

• Ośrodki decyzyjne o stałej tendencji do podejmowania działań i decyzji ryzykownych

• Ośrodki decyzyjne powstrzymujące się od podejmowania działań ryzykownych

6. Sytuacja decyzyjna

• SYSTEM ZMIENNYCH NIEZALEŻNYCH SKŁANIAJĄCYCH DECYDENTÓW DO PODJĘCIA DZIAŁAŃ

• SYSTEM ZMIENNYCH NIEZALEŻNYCH OD DECYDENTÓW, ALE ZALEŻNYCH OD DZIAŁAŃ INNEGO OŚRODKA DECYZYJNEGO
  

• Podział sytuacji decyzyjnych wg. Z. J. Pietrasia:
  

• Rzeczywiste (istniejące realnie) oraz wyobrażone przez decydentów

• Wewnętrzne (zaistniałe w granicach terytorialnych państwa) oraz zewnętrzne (na które wpływają czynniki działające poza granicami państwa)

• Normalne oraz kryzysowe
  

• Podział sytuacji decyzyjnych wg. A. Korybskiego, Z. Szeliga i M. Żmigrodzkiego:
  

• Zdeterminowane - na ich skutki wpływają parametry całkowicie określone

• Częściowo określone - losowe - parametry zmian mają znane rozkłady prawdopodobieństwa

• Niepewne - wpływ na skutki mają parametry niepewne i nie ma dostatecznych informacji na temat ich możliwych zmian

• Konfliktowe - na skutki decyzji maja lub mogą mieć wpływ parametry kontrolowane przez stronę przeciwną
  

• Typologia J. Sielskiego:
  

• Sytuacje pewności

• Sytuacja ryzyka

• Sytuacja niepewności

7. Optymalizacja decyzji politycznych

• Decyzja optymalna stanowi wybór takiego z możliwych wariantów działania politycznego, którego realizacja prowadzi do najwyższego stopnia osiągnięcia celu.

• Decyzje racjonalne rzeczowo - to taka decyzja, która przekształcona w działanie w pełni odpowiada rzeczywistości i rzeczywistość przekształca zgodnie z jej istotą i prawami nią rządzącymi.

• Decyzje racjonalne metodologicznie - oznacza taki wybór działania, którego podstawą są wszystkie dostępne dla układu decyzyjnego informacje i reguły sztuki podejmowania decyzji, jakie decydent jest w stanie przetworzyć, tak że zostaje spełniony wymóg prawidłowej metodologii procesu decyzyjnego.
  

• Zasada ograniczonej racjonalności - D. W. Miller, M. K. Starr
  

• Decyzja optymalna w danym okresie bywa nieoptymalna w innym bądź dłuższym okresie

• Istnieje możliwość wielu kierunków działania, jednak brak czasu uniemożliwia zwlekanie z decyzją w celu zebrania możliwie pełnej informacji

• Istnieje praktycznie nieograniczona liczba czynników pozostających poza kontrolą decydenta

• Kryteria optymalizacji decyzji politycznych:
  

• Aksjologiczne - warunkuje zapewnienie zgodności decyzji z systemem wartości charakterystycznych dla danego systemu społecznego

• Prakseologiczne - warunkuje podjecie decyzji najbardziej efektywnych, czyli przynoszących jak największe korzyści ekonomiczne przy jak najmniejszym nakładzie środków

• Społeczne - zakłada konieczność kojarzenie interesów perspektywicznych z interesami bieżącymi
  

• Kryteria optymalizacji decyzji politycznych wg. A. Bodnara:
  

• Techniczne (jakość decyzji)

• Społeczne: a) normatywne, b) racjonalne

• Świadomości interesów
  

• Błędy:
  

• Merytoryczne

• Techniczne

8. Implementacja decyzji

• IMPLEMENTACJA DECYZJI POLITYCZNYCH TO PROCES URZECZYWISTNIENIA (WPROWADZENIA W ZYCIE) TEJ DECYZJI ZA POMOCĄ OKREŚLONYCH METOD I ŚRODKÓW.
  

• 5 warunków skutecznej implementacji:
  

• Oparcie programu na podbudowie teorii wiążącej zmiany w zachowaniach grup docelowych z osiąganiem pożądanego, końcowego stanu rzeczy (modelu państwa)

• Zawarcie w programie działań jednoznacznych dyrektyw i struktur procesu realizacyjnego, w celu maksymalizacji prawdopodobieństwa, iż grupy docelowe będą zachowywać się w pożądany sposób

• Posiadanie przez liderów agend, wdrażających program w życie, a także to, aby liderzy mieli konieczne umiejętności kierownicze i byli wierni celom statutowym

• Wspomaganie programu przez zorganizowane grupy interesu i legislatorów w przeciągu całego procesu realizacji programu

• Niepodważanie względnego prymatu celów statutowych w sposób istotny, w sytuacji gdy pojawiają się skonfliktowane ze sobą programy działań na niwie politycznej lub zmiany warunków społeczno - ekonomicznych